افزایش روحیه مهربانی

هر یک از مرد یا زن یا فرزندان در خانواده، بسته به نوع عملکرد و شیوه رفتار فردی یا گروهی که در محیط خانه دارند از یک درجه از محبوبیت برخوردارند. امام سجاد (ع) یکی از عوامل افزایش محبوبیت را سخن خوش، بیان می‌دارند. اگر هر یک از اعضای خانواده با الفاظ مثبت و کلمات انرژی زا و جملات خوشایند با دیگر اعضا رابطه برقرار کند روحیه دوستی و مهربانی در محیط خانه افزایش می‌یابد. حتی اگر جواب‌های منفی و برخوردهای واکنشی و ناملایم با طرف مقابل را با الفاظ مناسب و لحن نیکو و چهره گشاده بیان کنیم تحمل آن برای طرف مقابل آسانتر می‌شود. در حدیثی از امام علی (ع) آمده است: من عذب لسانه کثر اخوانه؛ زبان خوش موجب افزایش دوستان و دوستداران انسان می‌شود. اما اگر انسان بد زبان باشد یا الفاظ نامناسب بگوید یا حتی الفاظ مناسب را با لحن نادرست و چهره ای عبوس بگوید؛ نه تنها محبوبیت خود را از دست می‌دهد بلکه مهر و عطوفت جای خود را با کینه و ناخوشایندی عوض می‌کند تا جایی که این الفاظ بر زبان دیگر اعضای خانواده جاری می‌شود که ای کاش او برادر، خواهر یا پدر و مادر من نبود؛ یا کی می‌شود که من از دست او راحت شوم؟ با گفتار نیکو می‌توانیم بر محبوبیت خود بیفزاییم و به دنبال آن با استفاده از محبوبیت کسب شده در ایجاد روابط مناسب و برآورده شدن نیازها و انجام درست بسیاری از کارها موفق باشیم. روحیه تعاون و همکاری در خانواده بالاتر رفته و خودبخود کارها در بستر مناسب خود جریان می‌گیرد و خانواده ای شاد، سرزنده، پرنشاط و پویا شکل می‌گیرد. اما اگر زبان خوش و گفتار نیکو در خانواده جایگاهی پیدا نکند از متضاد خود دعوت می‌کند تا جایش تکیه زند و از او می‌خواهد که حال که این خانواده دوستدار آرامش و آسایش حاصل از گفتار نیکو نیستند محیطی سخت و آلوده را برایشان بساز. اینجاست که با زبان بد و گفتار ناخوش رفته رفته با جدایی قلبی از اعضا سعی می‌کند منفعت و سود شخصی را ملاک کار قرار دهد و جدایی باطنی از اعضای دیگر سرلوحه کارهایش باشد. حسن همکاری و همیاری از میان رفته و تفرقه و جدایی جای آن را می‌گیرد. محبوبیت و مهر و عطوفت جایی در این میان ندارد لذا کارها بر زمین مانده و روحیه خمودگی و افسردگی و کسالت و تنبلی و بیزاری و نفرت در محیط خانه رشد می‌کند و اینجاست که دیگر نمی‌توان نام این محیط را خانواده گذاشت بلکه این مجموعه ترکیب ناهمگونی است که به هیچ کار نمی‌آید. اگر یکی از اعضای خانواده از نعمت خوش زبانی و نیک بیانی بی بهره یاشد و بقیه اعضای خانواده با او هماهنگ نباشد در نتیجه محبوبیت او آهسته آهسته از قلب دیگر اعضای خانواده خارج می‌شود و او به تدریج تنها می‌شود و تنهایی بدترین بلاست. بلای بزرگی است که انسان در جمع باشد، و به بهترین نوع با این جمع وابسته باشد (نسبت خانوادگی) اما در درون و باطن افراد جایگاهی نداشته باشد و در حقیقت در جمع آنهاست ولی بدون آنها و تنهاست.