زندگی بشر و امتحان و آزمايش الهی

زندگي انسان‌ها همواره فراز و نشيب‌ها، سخت‌ی‌ها و آساني‌هايي داشته است. گاهي انسان‌هاي ديندار و مؤمن به وسيله سختي‌ها و مصيبت‌ها مورد امتحان و آزمايش الهي قرار مي گيرند و گاهي انسان هاي بدکار و گناهکار توسط رنج و سختي دنيوي جزاي اعمال و کردار خود را مي بينند. در همه اين امور، مصلحت و حکمت خداوند نهفته است. از اين رو خداوند در سوره حديد مي فرمايد: هيچ مصيبتي در زمين و نه در وجود شما روي نمي دهد مگر آنکه همه آنها را قبل از آنکه زمين را بیافرينيم در لوح محفوظ ثبت است و اين امر براي خداوند آسان است، اين به خاطر آن است که براي آنچه از شما فوت شده تأسف نخوريد و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشيد و خداوند هيچ متکبر فخرفروش را دوست ندارد.‌ آري مصائبي که در زمين رخ مي‌دهد همچون زلزله و غيره و مصائبي که در نفوس واقع مي‌شود مانند مرگ و ميرها همه آنها از قبل مقدر شده و در لوح محفوظ ثبت است البته مصائبي که در اين آيه به آن اشاره شده است تنها مصائبي است که به هيچ وجه قابل اجتناب نيست و مولود اعمال انسان‌ها نمي باشد، زيرا در قرآن مي خوانيم: و ما اصابکم من مصيبتهٍ فبما کسبت ايديکم و يعفوا عن کثيرٍ. هر مصيبتي که به شما رسد به خاطر اعمالي است که انجام داده ايد و بسياري را نيز عفو مي کند. و به همين دليل هنگامي که حضرت امام زين العابدين (ع) را با غل و زنجير وارد منزل يزيد کردند، يزيد رو به امام کرد و آيه 30 سوره شوري را خواند و خواست وانمود کند که مصائبي که بر شما وارد آمده به واسطه اعمالتان مي باشد، اما امام (ع) فوراً کلام او را نفي کرده فرمودند: چنين نيست اين آيه درباره ما نازل نشده و آنچه درباره ما نازل شده آيه ديگري است که مي گويد: هر مصيبتي که رخ مي دهد در لوح محفوظ ثبت است و حکمتي دارد.‌ اکنون ببينيم فلسفه تقدير اين مصائب در لوح محفوظ علم بي پايان خداوند و سپس بيان اين حقيقت در قرآن چيست؟ آيه بعد پرده از روي اين راز مهم برداشته است و مي گويد: اين به خاطر آن است که براي آنچه از دست داده ايد غمگين نشويد و به آنچه خداوند به شما داده شاد و دلبسته نباشيد، اين دو جمله کوتاه در حقيقت يکي از مسائل پيچيده فلسفه آفرينش را حل مي کند، چرا که انسان هميشه در جهان هستي با مشکلات و گرفتاري‌ها روبه رو است. از اين رو قرآن مي گويد: هدف اين بوده که بزرگترين دشمن سعادت شماست و شما را از ياد خدا غافل مي کند و از مسير تکامل که هدف خلقت است باز مي دارد، پس اين مصائب زنگ بيدار باشي است براي غافلان و شلاقي است بر ارواح خفته و اشاره اي است به کوتاه بودن عمر اين زندگي و شکننده تفاخر و غرور است، لذا افراد با ايمان هنگامي که به نعمتي از سوي خدا مي رسند خود را امانتدار او مي دانند، نه از رفتن آن غمگين مي شوند و نه با داشتن آن مست و مغرور و در حقيقت خود را هم چون مسئولان بيت المال مي دانند که يک روز اموال زيادي را دريافت و روز ديگر هزاران هزار پرداخت مي کنند نه از دريافتش ذوق زده مي شوند و نه از پرداختش غمگين مي گردند.