مراقبت زبانی اولين توصيه بزرگان اخلاق

برگرفته از: (1) بحارالانوار ج 75 ص 312 – مستدرك ج 9 ص 18

روي عن رسول الله (ص) قال: «اَلْمُوْمِنُ قَلِيلُ الْكَلَامِ كَثِيرُ الْعَمَلِ وَ الْمُنَافِقُ كَثِيرُ الْكَلَامِ قَلِيلُ الْعَمَلِ» (1)

در روايتي از پيغمبر اکرم (ص) منقول است که حضرت فرمودند: يکي از تفاوت‏هاي بارز مؤمن و منافق که جنبه بيروني دارد و انسان مي‏تواند به راحتي آن را بفهمد، اين است که شخص مؤمن کم صحبت مي‏کند و عمل خير و نيک زياد انجام مي‏دهد، امّا در مقابل، منافق خيلي حرفِ‏ خوب مي‏زند، ولي عملش طبق حرف‏هايش نيست؛ يعني مؤمن کم ، حرفِ خوب مي‏زند، امّا عملش از نظر کمّي خيلي بيشتر از سخنان خوب او است.

منافق نقطه مقابل مؤمن است. دائم از خدا و قيامت و معاد مي‏گويد، امّا در کارهايش خبري از اعتقاد به خدا و قيامت ديده نمي‏شود‏. حضرت در اين روايت، از حرف‏هايي که مربوط به معارف ديني يا احکام و امثال اينها است سخن مي‏گويند.

در باب سخن و سکوت، روايات بسياري وجود دارد. مثلاً در روايتي داريم که: اگر سخن، نقره باشد، سکوت، طلا است. چون در روايات آمده است: اکثر جهنّميان با زبانشان وارد جهنّم مي‏شوند. اهل معرفت مي‏گويند: چون گناهان زبان قابل قياس با گناهاني که انسان با اعضاي ديگر بدن مثل: چشم، گوش، دست و پا انجام مي‏دهد، نيست، لذا مراقبت زباني، اوّلين توصية بزرگان به افرادي است که مي‏خواهند خودشان را به آداب الهي تربيت کنند؛ يعني مواظب باش چه چيزي از دهانت خارج مي‏شود!

به تعبير روايت شريفه‏اي ديگر، زبان کلب عقور است؛ يعني سگي که پاچه مي‏گيرد. زبان، سگ هار است و دائماً پاچه اين و آن‏ را مي‏گيرد و همين سبب بدبختي انسان مي‏شود، چون بسياري از معاصي بر اثر زبان است. در روايتي از امام باقر(ع) منقول است که: اگر تمام خبائث را در يک خانه جمع کنند، کليدِ قفلِ درِ آن خانه، دروغ است؛ يعني دروغ به عنوان يکي از گناهان زبان، کليد بسياري از خبائث و گناهان است. حال، غيبت و تهمت و گناهان ديگر زبان سر جاي خودش.

* پايگاه اطلاع رسانی آيت الله شيخ مجتبی تهرانی(ره)

روزنامه كيهان، شماره 21228 به تاريخ 22/9/94، صفحه 6 (معارف)