دانستنی‌های حقوقی؛
وقتی چیزی را به دیگری می‌بخشیم، شاید تصور اینکه پشت این بذل و بخشش چه مباحث حقوقی و قضایی نهفته است برایمان دشوار باشد؛ اما نباید فراموش کرد که بخشیدن یک مال مترادف با انعقاد عقد هبه است و این قرارداد شرایط خاصی دارد.
به گزارش «تابناک»؛ بر پایه ماده 795 قانون مدنی، هبه عقدی است كه به موجب آن يك نفر مالی را به رايگان به شخص ديگری تمليك می‌كند؛ به عبارت ديگر او مال خود را مجانی به ملكيت ديگری درمی‌آورد.
در اين عقد سه طرف وجود دارد: واهب، متهب و عين موهوبه. واهب كسی است كه مالش را تمليك می‌كند، متهب كسی است كه مال به ملكيت او درمی‌آيد و عين موهوبه هم مالی است كه مورد هبه واقع می‌شود.
در چند مورد واهب (هدیه دهنده) نمی تواند مالی را که بخشیده است از گیرنده آن پس بگیرد.
در چه مواردی هبهدهنده حق ندارد مال بخشیده شده را از گیرنده آن پس بگیرد؟ به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی خبرگزاری میزان، در چند مورد واهب (هدیهدهنده) نمیتواند مالی را که بخشیده است را از گیرنده آن پس بگیرد که به شرح زیر است:
۱- اگر کسی مالش را به پدر، مادر یا فرزند خود ببخشد و آن را تحویل دهد، دیگر پشیمانی سودی ندارد و نمی تواند از بخشش خود رجوع کند. در مورد هبه میان زن و شوهر قانونگذار صحبتی نکرده است، ولی برخی از حقوقدانان معتقدند که رجوع از این هبه جایز است، گرچه برخی از فقها رجوع در این موارد را ازنظر شرعی مکروه می‌دانند.
۲- هبه معوض؛ این نوع از هبه نیز یکی دیگر از مواردی است که واهب در آن حق رجوع ندارد، البته به شرطی که متهب به قول خودش عمل کرده و آن عوضی که قرار بوده به واهب بدهد را به دست وی رسانده باشد.
۳- در اثر قرارداد هبه مال از ملکیت واهبخارج‌شده و به ملکیت متهب درمیآید. به همین خاطر، متهب پس از اعلام رضایت به این قرارداد و دریافت موضوع آن، مالک آن شده و میتواند مانند هر مالک دیگری هر طور که بخواهد با مالش رفتار کند مثلاً آن را به دیگری بفروشد یا ببخشد یا بابت طلبش رهن گذارد. هریک از این تصرفات که نسبت مال بخشیده شده از سوی متهب انجام شود، حق رجوع را از واهب می‌گیرد. در جایی که شخص متهب ورشکسته می‌شود و قانونگذار اموالش را وثیقه طلب طلبکارانش قرار میدهد نیز واهب حق رجوع از هبه را از دست میدهد.
۴- یکی دیگر از تصرفاتی که هر مالکی ازجمله متهب میتواند در مال خود انجام دهد، ایجاد تغییرات در آن است، مثلاً واهب یک قواره پارچه به متهب میبخشد و متهب با آن لباس میدوزد یا واهب به متهب مقداری گندم هبه میکند و متهب آن را تبدیل به آرد کرده و با آرد نان می‌پزد.
در صورتی که تغییراتی در مال ایجاد شود، خواه به دست متهب یا غیر او یا به وسیله علل و عوامل طبیعی همچون سیل، زلزله که مال آن‌چنان دگرگون شود که نتوان گفت: این مال همان مالی است که واهب به متهب بخشیده، حق رجوع واهب از بین خواهد رفت. اما اگر تغییرات ایجادشده تا این میزان نباشد و مال را به‌کلی دگرگون نسازد، حق واهب نیز باقی می‌ماند، به طور مثال، اگر واهب خانهای را به دیگری ببخشد و متهب دیوار‌های آن را رنگ‌آمیزی نماید، تغییر ایجاد شده در حدی نیست که از بین برنده حق رجوع واهب باشد.
۵- فوت هر یک از واهب یا متهب نیز حق رجوع واهب را از بین می‌برد. این مسأله در ماده ۸۰۵ قانون مدنی مورداشاره واقع شده است. در حقیقت، قانونگذار خواسته است که حق رجوع یک حق شخصی باشد که فقط متعلق به واهب بوده و فقط هم در برابر متهب امکان استفاده داشته باشد. به این ترتیب، باید گفت که این حق به ورثه واهب یا متهب به ارث نمیرسد.
۶- توافق واهب و متهب هم میتواند حق رجوع را از واهب بگیرد؛ به این‌ترتیب که این دو باهم توافق مینمایند که واهب از حق خود صرف نظر کند. البته واهب با تصمیم خود نیز میتواند از حقش بگذرد.
سایت تابناک
تاریخ انتشار: 03 مرداد ماه 1397