نقش اخلاق در زندگی

اخلاق جمع خُلق است. خَلْق به شكل ظاهری انسان نظر دارد و خُلق به شكل باطنی و نفسانی انسان. همانگونه كه شكل ظاهری انسان، متصف به صفت نیك و بد است، شكل باطنی انسان هم دارای اوصاف خوب و بد است. به عبارت دیگر، خَلْق اختصاص به شكل و صورتی دارد كه با چشم ظاهر درك می‌شود و خُلق اختصاص به قوای روحی و طبع باطنی دارد كه با بصیرت و چشم دل درك می‌شود. بنابراین، اخلاق در اصطلاح، عبارت است از آن سلسله صفاتی كه در نفس و روح انسان ثابت و ریشه دار است و منشأ صدور اعمال نیك، همچون راستگویی و انفاق و یا اعمال بد همچون دروغگویی می‌شود.

اخلاق نیكو

نقش اخلاق اسلامی، در محیط زندگی فردی و اجتماعی هر انسان، بسان خورشیدی تابان است كه طراوت و شادابی را برای جامعه به ارمغان می‌آورد و بستر صفا، صمیمیت، صداقت، محبت و اخوت را برای زیستن می‌گستراند تا همگان با چهره‌هایی باز و بشاش در یك فضای با صفای بهاری، چون گلها زندگی كنند. اخلاق نیكو، می‌تواند نقش فراوانی در زندگی انسان داشته باشد. لكن به خاطر طولانی شدن و رعایت اختصار به بیان برخی از آثار اخلاق می‌پردازیم:

اخلاق پسندیده موجب آبادی جامعه و طولانی شدن عمر می‌شود. امام صادق (ع) می‌فرماید: «نیكوكاری و حُسن خُلق، خانه‌ها را آباد كند و بر عمرها بیفزاید» اخلاق شایسته، محبّت را جلب می‌كند. در سایه محبت، اتحاد و پیوند اجتماعی محكم‌تر می‌شود. با استحكام پیوند اجتماعی، جامعه با همكاری همدیگر به آبادی محیط می‌پردازند. می‌دانیم كه بسیاری از بیماریها، سرچشمه روانی دارد، چنین بیماریهایی از عمر می‌كاهد و مرگ را نزدیك می‌كند، ولی اخلاق نیكو، بیمارهای روحی را از بین می‌برد و در نتیجه از مرگهای زودرس جلوگیری می‌كند و به نشاط و طراوت بدن می‌افزاید و به بقاء بدن كمك می‌كند.

اخلاق اسلامی، موجب كرامت و بزرگواری انسان می‌شود و راه بهتر زیستن را به انسان عرضه می‌كند. امام علی(ع) فرموده است: «اگر ما، نه امید به بهشت داشتیم و نه ترسی از دوزخ، نه ثوابی وجود داشت و نه عقابی، عقلاً شایسته و وظیفه ماست كه در طلب مكارم اخلاق و صفاتی باشیم كه موجب كرامت و بزرگواری است؛ زیرا این صفات است كه انسان را به كامیابی می‌رساند.»

اخلاق شایسته، سبب ایجاد محبت در تمام محیط زندگی است. امام علی(ع) می‌فرماید: «حُسن خلق و اخلاق پسندیده سبب محبّت خدا و خلق، و منشأ مروّت و فتوت و مردانگی است.»

اخلاق نیك موجب افزایش رزق انسان می‌شود. امام صادق(ع) می‌فرماید: «حُسن خلق رزق را زیاد می‌كند.»

اخلاق نیكو، زندگی را برای انسان با صفا و گوارا می‌سازد. امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرماید: «هیچ زندگی ای گواراتر از حُسن اخلاق نیست.»

اخلاق ناپسند و بد

اخلاق زشت موجب وحشت نزدیكان و نفرت دیگران می‌گردد. امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید: «بداخلاقی نزدیك را به وحشت می‌اندازد و برای دیگران نفرت آور است. ۲- بداخلاقی، موجب زایل شدن محبت و دوستی می‌گردد: امام علی (ع) می‌فرماید: «بدخُلقی، موجب وحشت انسان و زایل شدن اُنس و دوستی می‌گردد.

اخلاق بد، رزق و روزی را از زندگی كم می‌كند. امیرالمؤمنین علی (ع) فرموده: «شخص بدخُلق تنگ روزی است.»