آسیب‌شناسی فرهنگ عاشورا و مخاطب‌شناسی و آشنایی با منابع آن

آسیب‌شناسی فرهنگ عاشورا و مخاطب‌شناسی و آشنایی با منابع آن خبرگزاری فارس: در این مقاله به دو موضوع آشنایی با منابع (شناخت تاریخ و سیره‌ی اهل‌بیت(ع) مقتل‌شناسی، ادبیات آیینی) و آسیب‌شناسی فرهنگ عاشورا و مخاطب‌شناسی پرداخته خواهد شد. در این مقاله به دو موضوع ذیل پرداخته خواهد شد:‌ 1- آشنایی با منابع (شناخت تاریخ و سیره‌ی اهل‌بیت(ع) مقتل‌شناسی، ادبیات آیینی) 2- آسیب‌شناسی فرهنگ عاشورا و مخاطب‌شناسی آشنایی با منابع؛ ادبیات آئینی، شناخت تاریخ، مقتل‌شناسی: شناخت تاریخ و سیره‌ی اهل‌بیت‌(ع): اولین عنصر مهم و محتوایی مداحی تسلط بر تاریخ می‌باشد. در این بخش درباره‌ی ارزش «شناخت تاریخ» و نحوه‌ی برخورد مداح با آن یعنی شیوه‌های کاربرد «تاریخ» در برنامه‌های مداحی سخن خواهیم داشت. یکی از عواملی که بعد محتوایی کار مداحی را تکمیل می‌کند «بیان تاریخ اهل‌بیت(ع)» ‌است. آری! مداح باید در برنامه‌های خویش درصدد ارائه‌ی سیره‌ی اهل‌بیت(ع) برآمده‌ی این سیره را در «تاریخ» جستجو کرده و آن را با ابزار «مداحی و هنر» به مستمع انتقال دهد. در این راه؛ باید کتاب‌های تاریخی را بشناسد و «مستندترین» و «قوی‌ترین» و «جامع‌ترین» آن‌ها را مطالعه نماید. به عبارت دیگر «مرجع‌شناسی» خود را در کار مداحی تقویت نماید. بتواند میان نقل‌های تاریخی «صحیح»، «مشکوک» و «غلط» تفاوت قائل شود. در انتقال تاریخ و سیره‌ی اهل‌بیت(ع)، اصل «بیان هنری» را در نظر داشته باشد، به عبارت دیگر از بیان تاریخ، به صورت خشک، پرهیز کند و با شناخت «استعدادها» و «خلاقیت‌های فطری» خویش، سعی در ارائه‌ی مطالب تاریخ به صورت «ذوقی» و «هنری» داشته باشد. آن گاه که مداح کتاب‌های مستند تاریخی را شناخت و بهترین و جامع‌ترین آن‌ها را انتخاب نمود، لازم است کتاب‌ها را از چند جنبه‌ی مختلف، مطالعه نماید: الف) مطالعه تاریخ اهل‌بیت(ع) و آگاهی از جنبه‌های مختلف آن از جمله؛ سال تولد و شهادت ائمه‌ی‌ اطهار(ع)، شناخت حاکم زمان و شیوه‌ی حکومت او. ا ین آشنایی ضمنی و مختصر، که همه‌ی آحاد مردم، لازم است ازآن بهره‌مند باشند، مداح را درجریان کلی زندگی ائمه‌ی‌‌اطهار(ع) قرارمی‌دهد و زمینه‌های ذهنی برای تحلیل وبررسی سیره‌ی ایشان را برای‌او فراهم می‌نماید. ب) جستجو و تأمل در تاریخ، جهت شناخت سیره‌ی اهل‌بیت(ع). بی‌تردید، تاریخ، خالی ازحب و بغض نیست چرا که بعضی تاریخ‌نگاران (به جز موارد) به دلایلی حقیقت را با غرض‌ها آلوده‌اند. به همین دلیل نمی‌توان به همه‌ی آن‌چه درتاریخ می‌خوانیم، اعتمادکنیم و لازم است برای درک حقیقت از ابزارهای دیگری چون «کتاب خدا»، «سنت اهل‌بیت(ع)» و «عقل» کمک بگیریم و نقل‌های تاریخی درمورد اهل‌بیت(ع) را با اتکاء به سه مورد یاد شده «قبول» یا «رد» کنیم البته از مداح انتظار نمی‌رود که کار تخصصی یک پژوهش‌گر تاریخی را انجام دهد! اما این توقع به جا همیشه از او بوده و هست که با تاریخ، برخورد معمولی نداشته باشد، آن را موشکافی کند و به خواندن تاریخ در روایت خشک آن اکتفا نکند. هرچه مداح در تاریخ تأمل کند و زوایای پنهان تاریخ را جستجو کند و به مستمع خود انتقال دهد در تبلیغ و تعالی فرهنگ شیعی، نقش مهم‌تری ایفا کرده است. اتفاقاً «فلسفه‌ی مداحی» نیز در همین جا، مفهوم می‌یابد و رخ می‌نماید. به راستی آیین مداحی، چیزی جز بیان تاریخ مبارزات و جبهه‌گیری‌ها یا سکوت و خانه‌نشینی‌های ائمه‌ی اطهار(ع) می‌باشد؟! این حقیقتی است که «مداح» با معرفی اهل‌بیت(ع) و دوستان و دشمنان ایشان، شرح تظلم و دادخواهی و مبارزاتشان، سعی در انتقال فرهنگ و سیره‌ی اهل‌بیت(ع) دارد و این انتقال به صورت «هنری» است. مسلماً در این مسیر، وظیفه‌ی مداح، به‌ عنوان یک «رسانه‌ی تبلیغی» (که بر فکر و روان مخاطب اثرگذار است) فراتر از حد مطالعه‌ی یک جزوه‌ی شعر و حفظ کردن آن برای یکی دو مجلس مداحی است! آری! برای رسیدن به هدف مطلوب، لازم است ذهن او آمادگی لازم برای «تحلیل تاریخ» را بیابد و با شگردهای مختلف «انتقال تاریخ» به صورت «هنری» آشنا شود. مقتل شناسی: «مقتل‌نگاری» تنها «تاریخ‌نگاری» نیست، ترسیم لحظه‌ به‌ لحظه‌ی یک واقعه‌ی عظیم انسانی- اسلامی است، که به‌‌ انگیزه‌ی کشف تمام جوانب؛ اجتماعی، اخلاقی، سیاسی و عقیدتی‌ آن صورت می‌گیرد. آشنا بودن مداح با تاریخ و مقاتل معتبر و مشهود، باعث می‌شود که در خواندن روضه به ذکر وقایع مجهول و بی‌پایه پناه برد و بسیاری اوقات به بهانه‌ی زبان حال گفتن، چیزهایی بگوید که موجب وهم و کسر شأن حضرات ائمه‌ی علیهم‌السلام شود. به انگیزه زنده نگه داشتن یاد حادثه‌ی عاشورا و شهدای کربلا، از صدر اسلام تاکنون همواره کتاب‌هایی به عنوان «مقتل» نوشته شده و می‌شود. «مقتل ابی‌مخنف» نوشته‌ی «لوط ‌بن یحیی‌بن سعیدبن مخنف»، معروف به «ابومخنف» که درباره‌ی «حوادث عاشورا» است، این کتاب نیز به‌ فارسی ترجمه شده است. اخیراً با نام «مقتل‌الحسین ومصرع اهل‌بیته واصحابه فی کربلاء» در 230 صفحه توسط مؤسسه الوفاء چاپ شده است. ادبیات آیینی: در آثار ادبی، نویسنده و شاعر می‌کوشد اندیشه‌ها و عواطف خویش را در قالب مناسب‌ترین و زیباترین جملات و عبارات بیان کند، پس باید در به کار بردن کلمات همان قدر دقت کند که نقاش در به کار بردن رنگ. مداح به عنوان یک استفاده‌کننده از ادبیات، خصوصاً شعر، باید بداند چه شعری، حقیقی و مناسب جایگاه اهل‌بیت(ع) است و آن شعر را برای کار خود برگزیند و به گفته‌ی مقام معظم رهبری: «از اشعار ضعیف استفاده نکند. اگر در شعری که مداح می‌خواند، مضمون آیه قرآن، مضمون حدیث، مفهوم توحید، مفهوم نبوت و ولایت، مفاهیم عالی که در معارف اهل‌بیت(ع) و معارف قرآن است گنجانده شده باشد، مداح معارف والای الهی را منتقل می‌کند که در این صورت، مداح مبلغی است که از ابزار هنری استفاده کرده است. تأثیر شعر در ذهن بیش‌تر است. گاهی یک بیت شعری که شاعر می‌گوید از چند ساعت صحبت کردن یک سخنور توانا گویاتر است. ملاک در شعر متقن بودن آن است، نه حفظ کردن آن. البته اگر مداح شعر را حفظ کند، یک هنر اضافه‌تر هم خواهد داشت. مهم است که شعر، خوب، متین، قوی و خوش‌مضمون باشد. زمانی که «کعب‌بن مالک» نظر رسول خدا(ص) را در مورد شعر متعهد جویا می‌شود، پاسخ می‌شنود: «مؤمن با شمشیر و زبانش (هر دو) جهاد می‌کند و سوگند به خدایی که جانم در دست او است، شعر آنان به مثابه تیری است که به طرف دشمن نشانه رفته است!» اخلاق مداحی: الف) تبلیغ (فرهنگ‌رسانی): تبلیغ در فرهنگ به معنای تأثیرگذاری شدید است. یکی از شاخه‌های مهم تبلیغ، موضوع مداحی است. و یکی از شاخه‌های مداحی، مداحی اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) است. خواننده (مداح) قدرت دارد با ترسیم یک تابلو، تمام عالم را در آن واحد روشن کند و صحنه‌ی عاشورا را با یک حرکت هنری در همان قالب به مردم نشان دهد. این عمل، یک فرهنگ گفتن است. گاهی یک عالم و فقیه، فرهنگ اسلام را از زبان فقه، منطق یا حکمت می‌گوید و یا با زبان‌ها دیگر. در کنارش می‌بینیم که یک مداح اهل‌بیت(ع) با سجایای اخلاقی و سرمایه‌ی صحیح و خوب در کنار همین فقیه یا استاد اخلاق برای تقویت همه‌ی آن فرهنگ‌ها روضه‌ی عاشورا می‌خواند. ب) انتقال حال معنوی: انتقال علم خیلی راحت‌تر از انتقال حال معنوی است. علم یا هنر هر قدر دشوار باشد، انجام‌پذیر است ولی انتقال حال معنوی از همه‌ دشوارتر است و کسی نمی‌تواند ادعا کند من حال معنوی خود را به راحتی می‌توانم انتقال دهم. یک مداح، راه را نزدیک می‌کند و با نزدیک شدن به ساحت مقدس اهل‌بیت(ع)، واکنش‌‌ها را سرعت می‌دهد، دانستن این نکته ضروری است که کسب و انتقال حال معنوی اولیه از خود اهل‌بیت(ع) می‌باشد. یک مداح که می‌خواهد مجرای این انتقال باشد باید از تقوای خاصی برخوردار باشد. ج) ایجاد تشنگی به معارف الهی در مجالس اهل‌بیت(ع): در بیان معارف الهی برای تأثیرگذاری بیش‌تر کلام باید از ثقلین استفاده کنیم یعنی؛ از قرآن و اهل‌بیت(ع) که پایه‌گذار و اساس هر موجود می‌باشند. علامت تشنگی و میل دوباره این است که مردم، توجه، سکوت، همراهی و زمزمه، تشویق، شور و حالت معنوی و.... داشته باشند. به طور مثال، گاهی می‌بینیم مستمع با دو خط خواندن توسط مداح خسته می‌شود پس این‌جا مرز سخن است و نباید فراتر رفت اما گاهی مستمع آن قدر تشنه است که ظرفیت شنیدن بیش‌تری دارد. د) دعوت به خدا، نه خود: یک ذاکر اهل‌بیت‌(ع) باید به سوی خدا راهنمایی نماید و این وقتی میسر است که همه فیوضات را از او بداند و خود را چیزی به حساب نیاورد. مهم‌ترین آثار و برکات تبلیغ و فرهنگ مداحی عبارتند از: 1- آشنا شدن مردم با معارف دین، که در پرتو تبلیغ صورت می‌گیرد 2- احیای روحیه‌ی ایثار، حماسه‌ی جهاد، شهادت، شور و فداکاری 3- اعلام وفاداری نسبت به مظلوم و مخالفت با ظلم 4- پالایش روح و تزکیه‌ی نفس که در مجالس اهل‌بیت(ع) با هنر مداحی و تبلیغ امکان‌پذیر است 5- پشیمانی از نافرمانی‌ها و آلودگی‌ها که حقیقت توبه است در پرتو مجالس نورانی اهل‌بیت(ع) 6- پیوند عمیق عاطفی بین امت و الگوها‌ی راستین (با معرفی خوبان و پاکان روزگار) 7- زنده نگه داشتن یاد و تاریخ پُرشکوه حسینی و قیام عاشورا 8- وسیله‌ی برقراری رابطه‌ی معنوی با خداوند و انس و الفت دل با حق تعالی آسیب‌شناسی فرهنگ عزاداری حسینی(ع): آسیب‌های محتوایی: روضه‌های دروغ و بی‌اساس و تحریفات: از عمده‌ترین ضعف‌ها، تحریک حقایق تاریخی، سیمای حوادث و چهره‌های معصومین و اهل‌بیت(ع) است. گاهی کسانی به عمد و برای اغراض خاص، دست به تحریف می‌زنند؛ گاهی هم نداسته و بی‌اطلاع، از مطالب تحریف شده استفاده و آن‌ها را بازگو می‌کنند و در نتیجه، به فرهنگ عمومی جامعه و باورهای دینی مردم سرایت می‌دهند. تحریف یعنی چه؟ تحریف در زبان عربی از ماده حرف است، یعنی منحرف کردن چیزی از مسیر و وضع اصلی خود که داشته است یا باید داشته باشد. به عبارت دیگر تحریف نوعی تغییر و تبدیل است، ولی تحریف مشتمل بر چیزی است که کلمه تغییر و تبدیل است، ولی تحریف مشتمل بر چیزی است که کلمه تغییر و تبدیل نیست. شما اگر کاری کنید که جمله‌ای، نامه‌ای، شعر و عبارتی آن مقصودی را که باید بفهماند، نفهماند و مقصود دیگری را بفهماند می‌گویند شما این عبارت را تحریف کرده‌اید. انواع تحریف: تحریف انواعی دارد که مهم‌ترین آن عبارت است از؛ تحریف لفظی و تحریف معنوی. تحریف لفظی این است که ظاهر مطلبی را عوض کنند، مثلاً از یک گفتار عبارتی حذف شود یا به آن عبارتی اضافه شود، و یا جمله‌‌ها را چنان پس و پیش کنند که معنی آن فرق کند، یعنی در ظاهر و در لفظ گفتار تصرف کنند. تحریف معنوی این است که در لفظ تصرف نمی‌شود، لفظ همان است که بوده آن را طوری معنی می‌کنند که خلاف مقصد و مقصود گوینده است. مطابق مقصود شخصی است که تحریف‌کننده است نه مطابق مقصود گوینده. صد سال قبل مرحوم محدث نوری در لؤلؤ و مرجان از آن نالیده و به نحو مبسوط در نکوهش دروغ و دروغ‌گویی‌ در عزاها سخن گفته و نمونه‌هایی هم آورده‌اند. شهید مطهری(ره) درباره‌ی این کتاب می‌گوید: «من خیال نمی‌کنم که در هیچ کتابی درباره‌ی دروغ به طور کلی به اندازه‌ای که در این کتاب مطرح شده، بحث شده باشد. چنین کتابی شاید در دنیا وجود نداشته باشد. کلام معصومین(ع) و نحوه‌ی برخورد و سلوک ایشان در هنگام مصیبت، اضطرار، غم، خشم، شادی و.... بسیار بسیار ظریف‌تر و دقیق‌تر از آن است که ما و امثال ما بتوانیم در چارچوب «زبان حال» به جای آن بزرگواران حرف بزنیم.» چون در هر صورت زبان حال نیز اثر خود را در ذهن شنونده می‌گذارد وحتی اگر بداند این‌ها واقعیات و مسلمات تاریخی نیست و ساخته‌ی ذهن مداح است، بالأخره به مرور زمان در شکل‌گیری فضای ذهنی او نسبت به اولیای دین و قیام و نهضت عاشورا بسیار تأثیرگذار است. و این گونه است که ابعاد حماسی شخصیت بزرگواری چون عقیله بنی هاشم زیبت کبری(س) کم کم از روضه‌ها و مراثی حذف می‌شود، زیرا مداحی که زبان حال می‌خواند، هیچ‌گاه در نمی‌یابد که چگونه می‌توان در عین زن بودن و سر تا پا عاطفه بودن، در عین مصیبت کشیدن و در زنجیر دشمن اسیر شدن، باز این همه بزرگ، حماسی و عزیزالنفس بود. در نتیجه در قالب زبان حال و روضه‌های جعلی و ساختگی، این شخصیت بزرگوار را هم‌چون یک زن معمولی مصیبت‌دیده، معرفی می‌کند. مشکل بزرگ دیگر این است که مداح معمولاً در تکرار زبان حال، دیگر اشاره‌ای به زبان حال بودن مطالب ندارد و آن را نیز هم ردیف روضه‌ها و واقعیات تاریخی مطرح می‌کند و با این روش، بسیاری از این «زبان حال‌ها» که ساخته و پرداخته ذهن مداح است کم‌ کم به صورت یک باور عمومی و جزئی از تاریخ عاشورا به حساب می‌آید. آن‌چه درباره‌ی حادثه‌ی عاشورا روی داده، بیش‌تر همان تحریف معنوی می‌باشد. از این رو، دروغ‌هایی توسط برخی افراد بی‌اطلاع، یا کم‌اطلاع، یا افراد مغرض، در این حادثه‌ی عظیم و الهی و انسان‌ساز وارد گردیده، که برخی از آن‌ها را یادآور می‌شویم: 1- امام حسین(ع) تعداد 000/300 نفر از سپاهیان کوفه را کشته است. 2- این که امام حسین(ع) مظلوم بوده و بی‌جهت کشته شده، و هیچ هدف و برنامه‌ی خاصی نداشته است. 3- این که امام حسین(ع) فدای گناهان امت شده و هدفش فقط نجات گناهکاران در قیامت است. 4- تعداد 000/600/1 نفر سپاهیان عمر سعد. 5- حضور لیلا مادر حضرت علی‌اکبر(ع) در کربلا که هیچ تاریخ‌نگاری آن را نقل نکرده است. 6- عروسی حضرت قاسم(ع) با یکی از دختران امام حسین(ع) 7- هر کاری که می‌خواهید انجام دهید، اما برای امام حسین(ع) گریستند، همه‌ی گناهان شما آمرزیده می‌شود. 8- یکی ازالقابی که به امام سجاد(ع) می‌دهند، لقب امام بیماراست که در مدارک اولیه وجود ندارد. استفاده از اشعار نامناسب: یکی از خصوصیات و لوازم مداح شدن در گذشته آشنایی با ادبیات، شناخت شعر و تسلط بر نحوه‌ی اجرای اشعار مختلف بوده است. اما امروزه بعضی از مداحان جوان این نیاز را در خود احساس نمی‌کنند و با پیاده کردن اشعار از روی نوار و CD بر روی کاغذ و دوباره‌خوانی آن‌ها، دیگر حتی نگاهشان به دیوان‌ها و مجموعه‌های شعر نمی‌افتد. یکی از توصیه‌های مهم رهبر معظم انقلاب به مداحان، اهمیت دادن به شعر و نخواندن اشعار سبک وضعیف درمجالس است. حتی اگرآن شعرضعیف بااخلاص وحالی‌خوش سروده شده‌باشد. محو شدن برخی سنت‌های پسندیده: در گذشته بین جامعه‌ی مداحان بعضی سنت‌های پسندیده رواج داشته، از جمله خواندن قصاید پندآموز و یا خواندن متن یک روایت همراه با نوحه و توضیح مختصر که برای آماده‌تر شدن دل‌ها و ایجاد هوشیاری بیداری در مستمع، بسیار مفید بود. در بعضی مواقع نیز مجلس با مناجات آغاز می‌شده و به قول یکی از منبریان قدیمی تهران اول خودشان را آماده می‌کردند برای امام حسین(ع) گریه می‌‌کردند. این روزها به نظر می‌رسد که در بین مداحان جوان و امروزی این سنت‌های نیکو در حال از بین رفتن است. امامان که این همه تأکید بر عزاداری داشتند، بر این نکته تأکید داشتند که عزاداری‌ها باید جهت روشن‌گرانه، افشاگرانه و هدایت‌گرانه داشته باشد. برای این کار عملاً از شعرای متعهد و ارزشی آن روز که نقش مداح‌ها و مرثیه‌خوان‌های امروز را داشتند تجلیل‌ها و تکریم‌ها می‌کردند. چرا امام سجاد(ع) به «کمیل» می‌گوید که ما از پاداش کار و اشعار تو عاجزیم، خدا خودش به تو پاداش دهد. امام صادق(ع) می‌فرماید: «خدایا گناهان گذشته و آینده «کمیت» و گناهانی که پنهان و آشکار انجام داده ببخش و آن قدر به او بده تا راضی شود.» این بدان دلیل است که او شاعر متعهد و ارزشی است. قصیده‌های «هاشمیات» 578 بیتی او تمام، معرفی اهل‌بیت(ع) فجایع بنی‌امیه و حکومت عدل اسلامی است. اهل‌بیت(ع) مجلس عزایی را می‌پسندند که در آن‌ احیاء ارم اهل‌بیت(ع) و مکتبشان باشد. مجلس عزای این چنینی بود که انقلاب‌آفرین و مبدأ قیام پانزده خرداد و انقلاب بزرگ اسلامی شد. هم‌اکنون اگر بخواهیم احیاگر عزاداری راستین و عاشورایی باشیم باید در مجالس عزاداری، هم از مقامات ملکوتی امامان بگوییم و هم از مقامات ملکی آنان! باید از جنبه‌های الگویی و اسوه بودن آن‌ها بگوییم و نباید به صرف ابراز عشق اکتفا کنیم. با همه‌ی انزجاری که اهل‌بیت(ع) از غلو و غلات (غلوکننده‌ها) دارند، متأسفانه می‌بینیم که هم‌چنان در برخی عزاداری‌ها باز نمونه‌هایی از غلو مطرح می‌شود که تأثیر فراوانی در تخریب چهره‌ی ائمه داشته و سبب می‌شود چهره‌ی شیعه که پیوسته چهره‌هایی دین‌مدار و منطقی بوده، چهره‌ای تحریف شده و نادرست معرفی گردد. مسائل غلوآمیزی مانند حسین‌اللهی شدن! زینب‌‌اللهی شدن و.... طرح مطالب ذلت‌آمیز: تعبیرهایی هم‌چون زینب‌مضطر، امام‌زین‌العابدین‌بیمار و.... ازآسیب‌های محتوایی مداحی‌است. «ولله العزه ولرسوله وللمؤمنین و....» «عزت از آن‌ خدا است و رسولش و مؤمنان و....» سوره‌ی منافقون، آیه‌ی 8 پس ذلت از ساحت مقدس اهل‌بیت(ع) به دور است. «حسینی» که نه تنها خودش نماد عزت است بلکه به بازماندگان خویش هم تأکید بر حفظ عزت دارد زمانی که به حضرت زینب(س) فرمود: «خواهرم تو را قسم می‌دهم که پس از من گریبان چاک مکن، سیلی بر صورت مزن و بر من واژه‌های وای و نابودی به کار مبر.» آن‌گاه کسی بیاید و بگوید که امام حسین(ع) به عمر سعد پیشنهاد داد: رهایم کن تا از همان راهی که آمدم برگردم! یا بگذار به مرز و سرحدات ترک بروم و با آن‌ها بجنگم! و یا مرا پیش یزید ببر تا دستم را در دست او بگذارم و با او بیعت کنم! این ذلت محض است و قطعاً دروغ است. چون با ساحت مقدس سیدالشهدا(ع) سازگاری ندارد، گر چه آن را «ابن قتیبه دینوری»، «ابوالفرج اصفهانی»، «ابن عساکر دمشقی»، «ابن اثیر جزری» و مانند آن‌ها نقل کرده‌اند. به کار بردن الفاظ خلاف شأن اهل‌بیت(ع): برخی از ذاکرین در مدایح اهل‌‌بیت(ع) تعبیراتی مانند؛ «مست مستم من، هر چه باداباد، علی پرستم من، هم‌چون زهرا مادرت، از همه خوشگل‌تر، یا اباصالح(ع) بیا» را به کار می‌برند که به نظر می‌رسد با شأن اهل‌بیت(ع) منافات دارد. به کار بردن این‌گونه الفاظ چه صورت دارد؟ حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای(دام‌ظله‌العالی): «معلوم نیست ظاهر این الفاظ مرادشان باشد و در هر صورت الفاظ خوب و اشعار بهتر فراوان است آ‌ن‌ها را بخوانند.» مرحوم حضرت آیت‌‌ا... تبریزی(ره): «به کار بردن تعبیراتی که در بین مردم سبک محسوب می‌شود در مورد ائمه‌ی معصومین(ع) اشکال دارد.» حضرات آیت‌ا... صافی گلپایگانی(دام‌ظله‌العالی): «باید در مدایح اهل‌بیت(ع) از بهترین و رساترین مدایح که مشتمل بر مضامین صحیح و اقتباس از آیات و احادیث و نکات شعری ادبیات و دور از غلو است استفاده شود.» حضرت آیت‌ا... بهجت(دام‌ظله‌العالی): «البته با الفاظی که در شأن آن بزرگواران نیست نباید مدح کنند و الفاظ مناسب‌تر فراوان است.» حضرت آیت‌ا... مکارم‌شیرازی(دام‌ظله‌العالی): «این‌گونه تعبیرات مناسب نیست.» مداح و مخاطب‌شناسی: لازم است که مداح قبل از ورود به مجلس، اجمالاً مستمع خود را بشناسد و بداند که از چه قشری است و در چه سطح معنوی قرار دارد تا راحت‌تر بتواند با او رابطه برقرار کند نه این‌که از یک کار در بیاید و از در دیگر بیرون رود. شناخت مستمع از لوازم مهم کار مداحی است. بهتر است قبل از ورود به مجلس اطلاعاتی در این زمینه و هم‌چنین در زمینه‌ی وضعیت جلسه که، کسی خوانده یا نه، موضوع سخنرانی چه بوده، مداح قبلی بیش‌تر روضه خوانده و یا بیش‌تر شعر خوانده و این‌گونه مسائل که در راستای انجام وظیفه‌ی بهتر اوست اطلاع یابد. علاوه بر این گروه‌های سنی مختلف را مدنظر گرفته و متناسب با هر کدام مجلس‌داری کند.

خبر گزاری فارس