نویسنده: مصطفی یاسینی
آنچه ذیلا بیان می‌شود گوشه ای از مواعظ و نصایح رسول مکرم اسلام (ص) به ابوذر غفاری است.
«یا اباذر اتق الله و لاتر الناس انک تخشی الله فیکرموک و قلبک فاجر؛ ای ابوذر از خداوند بترس و به مردم چنان وانمود نکن که از خداوند می‌ترسی تا تو را گرامی دارند، در صورتی که دل تو در اندیشه گناه است».
حقیقت ریا این است که انسان ظاهر خود را بهتر از باطن خویش جلوه دهد و آنچه را نشان می‌دهد بر خلاف باطن او باشد. ریا در اصطلاح روایات شرک خفی به شمار می‌آید و ریاکار را مشرک می‌نامند. از جمله الطاف بزرگ خداوند پرده پوشی گناهان و عیوب انسان است، تا آنجا که یکی از نامهای معروف خداوند «ستار‌العیوب» می‌باشد.
به واقع اگر زشتی‌های مردم فاش می‌گردید و آنها به عیبهای یکدیگر پی می‌بردند، دیگر برای آنها زندگی ناگوار بود. از این جهت پرده پوشی خداوند نعمتی است بزرگ که شکر آن واجب است. علی (ع) می‌فرماید: «لو تکاشفتم ما تدافنتم؛ اگر به اسرار نهان یکدیگر پی می‌بردید همدیگر را به خاک نمی سپردید.»(بحارالانوار 77: 385)
همان گونه که خداوند خود بر گناهان مومن پرده می‌کشد، به دیگران نیز اجازه نمی‌دهد گناهانشان را فاش سازند؛ نه خود آبروی مومن را می‌برد و نه اجازه می‌دهد مومن آبروی خود را ببرد. بنابراین انسان حق ندارد گناهش را برای دیگران ذکر کند. در روایتی آمده است که خداوند به مومن اجازه نداده است خود را ذلیل و خوار گرداند؛ بالطبع هیچ ذلتی بالاتر از گناه کردن و فسق نیست؛ از این جهت تا مومن گناهی کرد، خداوند پرده روی آن می‌کشد و به او نیز اجازه نمی‌دهد پرده از آن برگیرد و به او فرصت می‌دهد تا توبه کند.
البته این یک قانون کلی نیست، زیرا گاهی خداوند متعال بر اساس حکمت خویش و برای تنبیه افراد، اندکی از گناهان آنان را فاش می‌کند و پرده از اسرار آنها بر می‌دارد.
بر ملاساختن اسرار، خود وسیله‌ای است برای تربیت آنان. یعنی هنگامی که هر چه به انسان هشدار می‌دهند و او را بر اعمال زشت خویش بیم می‌دهند متنبه نمی‌شود در این صورت بهترین راه، برای تربیت و بیداری او، این است که اندکی از آبروی او را بریزند تا جلوی مفاسدش گرفته شود. البته این امری است تکوینی و مربوط به خداوند و تدبیر اوست و دیگری حق ندارد به بهانه تربیت دیگران، آبروی آنان را بریزد.
بنابراین از نظر اسلام کسی مجاز نیست که آبروی خود و یا آبروی دیگران را بریزد، حفظ و کتمان عیوب خود و دیگران از وظایف همه مومنان است. گاهی عقوبت افشای گناه از عقوبت خود گناه بیشتر است و افشای گناهان خود از مصادیق بارز اشاعه فساد به شمار می‌رود:
«ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشه فی الذین آمنوا لهم عذاب الیم فی الدنیا و الآخره والله یعلم و انتم لاتعلمون؛ آنان که دوست می‌دارند که در بین اهل ایمان کار منکری را افشا سازند در دنیا و آخرت به عذاب دردناک گرفتار می‌آیند و خداوند آنچه را شما نمی دانید می‌داند.»(نور: 19)
در مقابل افشای گناهان ریاکاری و ظاهر سازی نیز کاری زشت و ناپسند است. اینکه انسان سعی کند خود را بهتر از آنکه هست نشان دهد با اینکه اهل گناه و معصیت است وا نمود کند اهل تقوا، ایمان و ترس از خداوند و راز و نیاز است، تا مردم به دیده احترام به او بنگرند.
شدادبن‌اوس و عباده بن صامت نقل می‌کنند که حضرت پیامبر(ص) در توضیح آیه «فمن کان یرجو لقاء ربه فلیعمل عملاصالحا و لایشرک بعباده ربه احدا» فرمودند: «من صلی صلوه یرائی بها فقد اشرک و من صام صوماً یرائی به فقد اشرک؛ کسی که برای خودنمایی و ریا نماز بخواند و روزه بگیرد، شرک ورزیده است.»(بحارالانوار 84: 248)