نویسنده: سیدمرتضی مفید نژاد
به یقین فصل جوانی زندگی انسانها نقطه عطف تغییر و تحولات و شکل گیری ماهیت و هویت آدمی و بالطبع عامل سرنوشت ساز جوامع است. پس گزاف نیست اگر بگوییم این برهه از زندگی انسانها فرصتی است برای همه جوامع که در صورت برنامه نداشتن برای آنها تبدیل به تهدید می‌شود.
کشور ما نیز به عنوان یک نظام سیاسی که حجم قابل توجهی از جمعیت آن را جوانان تشکیل می‌دهند، باید به این مسئله توجه ویژه داشته باشد والا پیامدهای نامناسبی برای ما به همراه خواهد داشت. در همین راستا و به بهانه نزدیک شدن به هفته جوان قصد داشتیم در این مجال کوتاه نگاهی گذرا به اندیشه‌های راهگشا و بیانات روشنی بخش رهبر معظم انقلاب پیرامون مقوله جوان و جوانی داشته باشیم تا بتوانیم از این رهگذر به الگوی سالم و متعالی در جهت حرکت و فعالیت این طبقه مهم از جامعه دست یابیم.
اهمیت جوانی در شکل گیری شخصیت
بنیان شخصیت هر انسانی در دوران جوانی پی ریزی می‌شود و توجه به این مطلب که تا چه حد این پی ریزی بر اساس اصول و قواعد واقعی خود صورت بگیرد، امر بسیار مهمی است. بر همین مبنا دین مبین اسلام و ائمه عصمت و طهارت همگی بر صیانت نفس و تهذیب اخلاق در این برهه از زندگی اصرار جدی ورزیده‌اند. رهبر معظم انقلاب دوران کهنسالی انسانها را ادامه همان روند جوانی از لحاظ معنوی، اخلاقی و روحی می‌داند و در این باره متذکر می‌شود:
« امکان ندارد که انسانی در جوانی در دورانی که عواطف و احساسات و خلقیات، در حال رویش و بالندگی و شکل گیری است غرق در مادیات و شهوات باشد، نه به فکر و یاد خدا، نه به فکر محبت خدا و محبت به اولیا، نه به فکر همگامی با اولیا، نه به یاد آدم‌های خوب و انسانهای والا، بلکه با غفلت محض ! بعد ناگهان که پیر شد، بگوید: از حالاآن طرفی می‌کنیم ! بله، خدا دست رد به سینه کسی نمی‌زند، آدمی را که هفتاد سال هم گناه کرده باشد، به آن جاده به آن خط راه می‌دهند، اما نه آن گونه که ایشان بتواند حرکت آن چنانی و یک سیر موفقیت آمیز بکند، نه آن چنان که غرق بشود و نورانیت پیدا کند و ......... دیگر نمی شود، مگر درجوانی درست عمل کرده باشید ،مگر ازجوانی شروع کرده باشید، آن وقت می‌شود در پیری استفاده کرد ...... »
در واقع معرفت، عبادت، مجاهدت، پرهیزگاری، پارسایی، اجتناب از لغزشهاو ........ که همگی جزء ملزمات اصلی اعتلاو کمال شخصیت انسانهاست، ریشه اصلی و جرقه واقعی اش دردوران جوانی شکل می‌گیرد و در آن زمان است که می‌توان قدمهای اول برای دستیابی به این مقاصد مهم را برداشت.
ویژگیهای جوان
« جوان مجموعه‌ای از زیبایی‌ها، برجستگی‌ها، درخشندگی‌ها، خوبی‌ها، استعدادهاو امکانات است که هر چه به طرف پیری می‌رود، این استعدادها و امکانات، مرتب به سمت نازیبایی کم می‌شود، حتی از لحاظ معنوی هرچه پیش تر می‌روید، فعلیت تان بیشتر می‌شود، اما استعدادها و امکاناتتان، مرتب کم می‌شود ! استعدادچیز خیلی مهمی است. امکانات، چیز خیلی مهمی است، استعداد یعنی توان و توان خیلی مهم است .....
رهبر معظم انقلاب در بیان ویژگیهای جوان به پتانسیل‌های روحی و ظرفیت‌های روانی این دوره به عنوان خصوصیات اصلی اشاره می‌کند. در واقع همان طور که در بالا نیز ذکر شد این استعدادها و امکانات روحی و جسمی یک جوان است که می‌تواند برای او دربردارنده امتیازات گوناگون باشد والا با گذشت زمان و پشت سرگذاشتن این سنین این مقولات کمرنگ و کمرنگ تر شده و حالت آرمانی خود را از دست می‌دهد.
علاوه بر خصوصیاتی که مقام معظم رهبری به آن اشاره می‌کنند عدم ثبات و احتمال تزلزل را در جوانان بسیار پررنگ می‌دانند و نسبت به مراقبت از آن هشدار می‌دهند. ثبات عقیده، ثبات فکر، ایده، ثبات عمل و ......... در اثر گذر زمان و سن انسانها و بر مبنای تجزیه عملی آنها شکل می‌گیرد که اگر بخواهند در دوران جوانی به آن جامه عمل بپوشانند کمی سخت به نظر می‌رسد اما این یک امر محال نیست و لازمه رشد و شکوفایی ویژگیهای سنین جوانی، همین ثابت و استقرار است.
ویژگی هایی که رهبر انقلاب در مورد جوانان
بر می‌شمارند منحصر به موارد بالانمی شود بلکه ایشان در جای دیگر نیز جوانان را به دلیل چند خصوصیت مهم بهترین مخاطبین برای روحانیت و اهالی تبلیغ و تربیت الهی می‌داند : ( البته روی صحبت مقام معظم رهبری بیشتر با جوانان دانشجواست. )
1) جوان بودن خود امتیاز بسیار مهمی در جهت کسب معارف و علوم الهی و توصیه‌های دینی است.
2) دوران جوانی مجال خوبی برای فراگیری و شکل گیری ذهن است، زیرا هنوز به معنای واقعی ذهن یک جوان شکل دائمی به خود نگرفته است.
3) جوان حق پذیر است.
4) جوانها غالباًبا سواد و اهل معرفتند و انتقال مطالب به آنها آسان است.
5) آینده کشور در دست آنهاست. البته این موارد بیشتر در مورد دانشجویان کشور ذکر شده است، اما می‌توان به گونه ای طیف‌های زیاد دیگری از جوانان را در این دایره و مجموعه گنجانده و با توجه به خصوصیات مشترک بسیاری که در میان جوانان وجود دارد آن را تعمیم داد هر چند که عمومیت دادن همه موارد آن نیز امکان پذیر نیست. رهبر انقلاب انتظارات خود از نسل جوان را منحصر به یک عرصه یا زمینه خاص همنمی کند و درمواقع گوناگون تاکید نموده است که فعالیت این قشر از کشور در هر زمینه و به هر گونه‌ای باید موجب اعتلای کشور شود و تفاوتی نمی کند که این مقوله در عرصه ورزش، علم و یا...
می‌باشد. مقصود اصلی از این فرموده آن است که جوانی که در عرصه‌ای به کار و تلاش مشغول است نباید بپندارد که آن عرصه، حوزه ای محدود بی تاثیر و کوچک است.
انتظارات رهبر از جوانان
رهبرمعظم انقلاب در برهه‌های زمانی مختلف و به مناسبت‌های گوناگون انتظارات و توقعاتشان را از نسل جوان کشور مطرح می‌کنند که توجه به همه آنها و قرار دادن آن در یک مجموعه امر بسیار مهمی است. آنچه در ادامه می‌آید صرفاً نقل قول مستقیم و یا تیتروار این موضوعات است که در موقعیت‌های متفاوت مطرح گردیده است؛
1) تحصیل، تهذیب و ورزش .» اگر در یک جمله کوتاه از من بپرسند که شما از جوان چه می‌خواهید، به او خواهم گفت : تحصیل، تهذیب و ورزش. من فکر می‌کنم که جوانان باید این سه خصوصیت را دنبال کنند .......«.
2) تقوا، تضمین کننده موفقیت هایدنیوی و اخروی جوانان .» گاهی با خود فکر می‌کنم جوان که در بهترین اوقات عمر خود به سر می‌برد، اگر بخواهد سرمایه‌ای را به دست بیاورد که موفقیت‌های دنیایی و آخرتی او را تضمین کند، دنبال چه چیزی باید باشد ؟....... جوابی که من به آن رسیده‌ام، این کلمه است : تقوا ! اگر جوان، در دوره جوانی سعی کند تقوا داشته باشد، با همان تعریفی که در فرهنگ دینی و قرآن آمده است، بزرگترین سرمایه را هم برای درس، هم برای فعالیتهای سازندگی، هم برای عزت دنیوی، هم برای به دست آوردن دستاوردهای مادی وهم برای معنویت به دست آورده است .
3) دفاع از هویت ملی و جمعی کشور .» آنچه را که من امروز به عنوان یک تکلیف برای جامعه جوان کشور حس می‌کنم، این است که جوانها باید از سرمایه هویت ملی وجمعی کشور با همه وجود و همت خود دفاع کنند.
4) عدالتخواهی، مبارزه با فقر، امر به معروف و نهی از منکر.» از جوانها این انتظار وجود دارد که عدالتخواهی را از یاد نبرند ..... مبارزه با فقر و ایجاد رفاه عمومی را جزء مطالبات خود بدانند. امر به معروف و نهی از منکرهم جزء بهترین مسائلی است که جوانها باید به آن اهتمام کنند. همچنین در برابر فریب رسانه‌ها و واژگونه جلوه دادن حقایق تسلیم نشوند .
5) جوان باید فکر کند و این فکر را مطرح و مطالبه کند .« ما می‌خواهیم جوان ما احساس کند که باید فکر کند و باید این فکر را مطرح و آن را مطالبه کند.
6) جوانان و احساس مسئولیت نسبت به مسائل انقلاب .» قشر جوان بایستی همیشه نسبت به مسائل انقلاب احساس مسئولیت کند و خودش را از مسائل انقلاب برکنار ندارد. انقلاب امروز چه تکلیفی را به او املامی کند ؟ از او چه می‌خواهد ؟ او چه نقشی در پیشبرد انقلاب می‌تواند داشته باشد ؟ وظیفه او چیست ؟
7) برخورد از فهم سیاسی در میان جوانان و بالاخص دانشجویان.
8) تمرکز همه کوششها برای حراست از نظام توسط جوانان.
9) لزوم توجه به مسائل تاریخی کشور و چگونگی شکل گیری انقلاب.
10) حضور در میدانهای مهم ولی به شرط انضباط و نظم.
محورهایی که در بالا ذکر شد همگی انتظارات و خواسته‌های مقام معظم رهبری از نسل جوان کشور است. البته در کنار این موارد ایشان به یک سری از خطرات که این طبقه مهم ازجامعه ایرانی را همیشه تهدید می‌کرده است نیز اشاره می‌کنند که مهمترین آنها عبارتست از : جدایی از آرمانهای انقلاب، بی‌تفاوتی نسبت به مسائل مهم کشور، یاس و ناامیدی، مجذوبیت بیهوده در برابر فرهنگ غرب، مشغولیت ذهن و دل به سمت گناه و فساد، تصمیم گیری بدون فکر، عدم توجه به آرایش و پوشش مناسب و .........
کلام آخر :
تاریخ اسلام و سیره ائمه اطهار (علیهم السلام ) بیانگرآن است که در بیشتر مسئولیت‌های خطیر اجتماعی، جوانان به عنوان رهبر یا پیش برندگان اصلی آن مطرح بوده اند و نقش اساسی داشته اند. این یک موضوع غیرقابل انکار است و در دوران معاصر و جریان پیروی انقلاب نیز نمونه کوچکی از آن دیده شد. میانگین سنی شهدای انقلاب اسلامی، جنگ تحمیلی، فرماندهان و راهبران اصلی این دو جریان ....... بیانگر این مسئله است که بار اصلی انقلاب اسلامی در برهه‌های مختلفی بر دوش جوانان غیور ایران اسلامی بوده است به دلیل همین اهمیت فوق العاده امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری نیز همواره و به بهانه‌های مختلف بر مسائل و شرایط این دوران تاکید کرده اند و دائماً به ارائه راهکار و شناسایی آسیب‌های احتمالی پرداخته‌اند. لذاست که توجه به این موضوعات از سوی قشر جوان کشور در راستای پیشرفت کشور باید در اولویت تمام امور قرار گیرد.