شرکت سهامی

كلمات كليدي : شركت سهامی، سهام، شركت سهامی خاص، مجامع سهامداران، مجمع عمومی، ترازنامه، پذیره نویسی

«شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به مبلغ اسمی سهام آن‌ها است» (مفاد ماده اول لایحه اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 24 اسفند ماه 1347)

در شرکت سهامی، سرمایه شرکت به سهام متساوی القیمه تقسیم شده، مبلغ اسمی سهام و حتی در صورت تجزیه آن به قطعات سهام باید متساوی باشد.

مقررات حاکم

از آن‌جا که مقررات قانون تجارت راجع به شرکت‌های سهامی (مواد 21 تا 93 قانون تجارت) به موجب لایحه قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت مصوب 24/12/1347 نسخ شده است، مقررات لایحه مذکور بر شرکت سهامی حاکم است.

انواع شرکت سهامی

ماده 4 لایحه اصلاح قانون تجارت می‌گوید: «شرکت سهامی» به دو نوع تقسیم می‌شود:

نوع اول- شرکت‌های سهامی عام هستند که مؤسسین آن‌ها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند.

نوع دوم- شرکت‌های سهامی خاص هستند که تمام سرمایه آن‌ها در موقع تأسیس منحصراً توسط مؤسسین تأمین گردیده است.

طرز کار شرکت سهامی

سه ارگان برای پیشبرد اهداف شرکت سهامی با یکدیگر همکاری دارند:

الف- ارگان تصمیم گیرنده شرکت سهامی: مجامع سهام‌داران هستند که از اجتماع صاحبان سهام تشکیل می‌شود؛ این مجامع عبارتند از مجمع عمومی مؤسس، مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق‌العاده.

ب- ارگان اداره کننده: شرکت‌های سهامی عام و خاص به وسیلۀ هئیت مدیره‌ای که از بین سهام‌داران انتخاب شده و کلاً یا بعضاً قابل عزل می‌باشند، اداره می‌شود. عده اعضای هیئت مدیره در شرکت سهامی عام حداقل 5 نفر و در شرکت سهامی خاص نباید از 3 نفر کمتر باشد.

ج- ارگان کنترل کننده: کنترل اداره امور شرکت سهامی به عهده سهام‌داران است که به وسیله حق کسب اطلاع از امور شرکت و حق رأی در مجامع متجلی می‌گردد. برای تقویت کنترل اداره امور، بازرس یا بازرسان شرکت که منتخب سهام‌داران می‌باشند به نمایندگی از طرف آنان ترازنامه و حساب‌های شرکت را کنترل می‌نمایند، ولی حق مداخله در مدیریت شرکت را ندارند.

جهات افتراق شرکت سهامی عام و سهامی خاص

الف) شرکت سهامی عام برای تأمین سرمایه اقدام به پذیره‌نویسی عمومی می‌نماید، ولی شرکت سهامی خاص حق مراجعه به عامه را ندارد.

ب) امکان صدور اوراق مشارکت برای شرکت سهامی عام وجود دارد، ولی شرکت سهامی خاص چنین حقی ندارد.

ج) نقل و انتقال سهام در شرکت‌های سهامی عام مشروط به موافقت سهام‌داران نیست، ولی در شرکت سهامی خاص چنین نقل و انتقالی منوط به توافق مدیران یا مجامع عمومی شرکت می‌تواند باشد.

د) سهام شرکت سهامی عام قابل عرضه در بازار بورس می‌باشد، ولی شرکت سهامی خاص چنین اجازه‌ای ندارد.

ه) حداقل سرمایه برای تأسیس شرکت سهامی عام 000/000/5 ریال می‌باشد، در حالی که حداقل سرمایه برای تأسیس شرکت سهامی خاص 000/000/1 ریال می‌باشد.

و) مدیران و سهام‌داران شرکت سهامی عام حداقل 5 نفر و شرکت سهامی خاص حداقل 3 نفر می‌باشد.