نویسنده : مهدي جدي
اهمیت علم و شناخت علاوه بر آن‌که فطری و عقلی است، مورد تأیید وحی نیز می‌باشد. قرآن با تایید این حکم عقلی و فطری، انسانهای دانا و نادان را یکسان نمی داند:
« هَلْ یسْتَوی الَّذینَ یعْلَمُونَ وَ الَّذینَ لَا یعْلَمُونَ » (زمر/9)
« آیا کسانی که می‌دانند و کسانی که نمی‌دانند یکسانند؟ »
از سوی دیگر قرآن انسان‌هایی را که از ابزارهای شناخت خود بهره کافی نمی‌گیرند نکوهش کرده آنان را همانند چهارپایان بلکه گمراهتر می‌داند:
« وَ لَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَ الإِنسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لاَّ یفْقَهُونَ بِهَا وَ لَهُمْ أَعْینٌ لاَّ یبْـــصِرُونَ بِهَا وَ لَهُمْ آذَانٌ لاَّ یسْمَعُونَ بِهَا أُوْلَـئِکَ کَالأَنْعَامِ بَلْ هُــمْ أَضَـلُّ أُوْلَـئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ » (اعراف/179)
« در حقیقت بسیاری از جنیان و آدمیان را برای دوزخ آفردیم (زیرا که) دل‌هایی دارند که با آن (حقایق را) دریافت نمی‌کنند و چشمانی دارند که با آنها نمی‌بینند و گوش‌هایی دارند که با آنها نمی‌شنوند آنان همان چهارپایان بلکه گمراه‌ترند آنها همان غافلانند. »
وابستگی رفتار اختیاری به شناخت
ملاک ارزش انسان و تفاوت او با دیگر موجودات، اختیاری بودن آن است. رفتار اختیاری انسان براساس آگاهی و گزینش صورت می‌گیرد. اختیار پس از آگاهی از خوبی و بدی رفتارها وکردارها و برگزیدن یکی از رفتارها معنی می‌یابد. قدرت تعقل هر انسان و راهنماییهای پیامبران الهی برای آن است که هر کسی از روی آگاهی و شناخت خوب و بد رفتارها، شیوه زندگی خود را تعیین کند.
در اسلام و ادیان آسمانی،ایمان به خدا و عمل صالح به عنوان شرط دستیابی به سعادت اخروی، بر علم و شناخت مبتنی است.
شناخت خدا، اساس شناخت‌های دیگر و مقدمه ایمان و عمل است از سوی دیگر، همه معارف اسلامی بر شناخت خدا مبتنی است و شناخت خدا، سنگ‌‌بنای همه استدلال‌های اثبات نبوت و معاد، پشتوانه احکام و ارزش‌های اسلامی است. اگر ما خدا را به اندازه کافی بشناسیم، حکیم و هدفمند بودن کارهایش روشن می‌شود و از این روش، موضوع معاد شکل می‌گیرد.
با اثبات معاد نیازمندی بشر به معارف وحیانی به اثبات می‌رسد و لزوم آمدن پیامبران الهی و کتابهای آسمانی روشن می‌گردد زیرا انسانها فقط با کمک حسّ و عقل، نمی‌توانند راه رسیدن به سعادت اخروی را به طور کامل بشناسد و نیازمند راهنمایی پیامبران الهی هستند. بشر بدون پیامبران الهی نمی‌داند کدام عوامل و شرایط در سعادت یا بدبختی اخروی او اثر دارد.
و درباره اهمیت شناخت خدا، قرآن در بیان هدف آفرینش جن و انس می‌فرماید:
« وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنسَ إِلَّا لیعْبُدُونِ » (ذاریات/56)
« جنس و انس را نیافریدیم جز برای این که مرا عبادت کنند»
«لیعبدون» در روایات به «لَیعرِفون» تفسیر شده است. یعنی شناخت خدا مقدمۀ لازم برای عبادت خداوند است، زیرا شناخت خداوند به شناخت توحید، وجوب خدا، خالقیت، ربوبیت تکوینی و تشریعی و الوهیت خدا می‌انجامد.