دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حکمت 214 نهج البلاغه : حياء و عيب پوشى

حکمت 214 نهج البلاغه موضوع "حياء و عيب پوشى" را بررسی می کند.
No image
حکمت 214 نهج البلاغه : حياء و عيب پوشى

متن اصلی حکمت 214 نهج البلاغه

موضوع حکمت 214 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 214 نهج البلاغه

214 وَ قَالَ عليه السلام مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ لَمْ يَرَ النَّاسُ عَيْبَهُ

موضوع حکمت 214 نهج البلاغه

حياء و عيب پوشى

(اخلاقى، اجتماعى)

ترجمه مرحوم فیض

214- امام عليه السّلام (در سود حياء و شرم) فرموده است

1- هر كه حياء و شرم جامه خود را باو پوشانيد (شرم پيشه گرفت) مردم زشتى او را نخواهند ديد (عيبى ندارد تا مردم ببينند، يا اگر هم داشته باشد بر اثر حياء از نظر مردم پنهان مى نمايد).

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1185)

ترجمه مرحوم شهیدی

223 [و فرمود:] هر كه پوشش شرم گزيند كس عيب او نبيند.

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 398)

شرح ابن میثم

208- و قال عليه السّلام:

مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ لَمْ يَرَ النَّاسُ عَيْبَهُ

المعنى

استعار لفظ الثوب لما يشمل الإنسان من الحياء، و رشّح بذكر الكسوة. و المراد أنّ فضيلة الحياء تستلزم ترك المعايب فلا يرى في صاحبه، أو إن ارتكب ما يعاب به من الرذائل كان على غاية من التستّر به و الاجتهاد في اخفائه و هو بمظنّة أن لا يراه الناس.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 354)

ترجمه شرح ابن میثم

208- امام (ع) فرمود:

مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ لَمْ يَرَ النَّاسُ عَيْبَهُ

ترجمه

«هر كه شرم بر او جامه اى بپوشاند، ديگران عيبش را نبينند».

شرح

كلمه ثوب را استعاره براى شرمى كه فراگير انسان است، آورده، و با استعمال كسوة استعاره ترشيحى به كار برده است. مقصود آن است كه فضيلت حياء باعث ترك عيبها و ديده نشدن عيب در شخص دارنده اين فضيلت مى شود و يا اين كه اگر [شخص با حيا] مرتكب يكى از صفات ناپسندى شود كه آن را عيب مى داند، نهايت پرده پوشى را نموده و تلاش مى كند تا آن را پنهان دارد، به اين گمان كه مردم آن را نمى بينند.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 601)

شرح مرحوم مغنیه

222- من كساه الحياء ثوبه لم ير النّاس عيبه.

المعنى

الحياء من فعل ما يشين- فضيلة تشفع عند الناس لبعض الرذائل، أما الحياء من فعل ما يزين كالسؤال عن أمور الدين، و العيش بكدّ اليمين- ، فهو مذموم، و إن استحسنه أهل الجهل، و تقدم الكلام عن الحياء مرات، منها في شرح الحكمة 20.

( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 350)

شرح شیخ عباس قمی

298- من كساه الحياء ثوبه، لم ير النّاس عيبه. قيل: الحياء انقباض النفس عن القبائح، و هو من خصائص الإنسان، و هو خلق مركّب من جبن و عفّة، و لذلك لا يكون الفاسق مستحيا، و لا المستحي فاسقا. و قلّما يكون الشجاع مستحيا و المستحيي شجاعا، و لعزّة وجود ذلك ما يجمع الشعراء بين المدح بالشجاعة و الحياء

( شرح حکم نهج البلاغه شیخ عباس قمی، ص 227)

شرح منهاج البراعة خویی

الثانية عشرة بعد المائتين من حكمه عليه السّلام

(212) و قال عليه السّلام: من كساه الحياء ثوبه، لم ير النّاس عيبه.

الاعراب

ثوبه مفعول ثان لقوله كساه على وجه التجريد كأنّه جرّد من الحياء رجلا كاسيا و اعتبر نفس الحياء ثوبا باعتبار آخر.

المعنى

الحياء انفعال نفساني يمنع عن ارتكاب القبائح و تلمس العيوب، و هو من أشرف الغرائز البشرية إذا لم يتجاوز عن حدّه و يتبدّل بنوع من الخمول و العزلة عن تصدّى الامور الحسنة كالمعاشرة مع النّاس و طلب المعاش، فيقول عليه السّلام إنّ الحياء ثوب غير مرئي يغطّي العيوب تارة بالاجتناب عن ارتكابها، و اخرى بالسكوت عن إشاعتها و ذكرها و الجدّ في استتارها.

الترجمة

فرمود: هر كه را شرم بپوشاند، عيب او از مردم نهان ماند.

  • هر كه از شرم جامه بر تن داشت چشم مردم ز عيب خود برداشت

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص292)

شرح لاهیجی

(253) و قال عليه السّلام من كساه الحياء ثوبه لم ير النّاس عيبه يعنى و گفت (- ع- ) كه كسى كه پوشانيد باو حياء و شرم جامه خود را يعنى لوازم حياء لازم او شد نخواهند ديد مردمان عيب او را يعنى عيبى نخواهد داشت تا به بينند مردم

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 312)

شرح ابن ابی الحدید

219: مَنْ كَسَاهُ الْحَيَاءُ ثَوْبَهُ لَمْ يَرَ النَّاسُ عَيْبَهُ قد سبق منا قول كثير في الحياء

فصل في الحياء و ما قيل فيه

و كان يقال الحياء تمام الكرم و الحلم تمام العقل- . و قال بعض الحكماء- الحياء انقباض النفس عن القبائح- و هو من خصائص الإنسان- لأنه لا يوجد في الفرس و لا في الغنم و البقر- و نحو ذلك من أنواع الحيوانات- فهو كالضحك الذي يختص به نوع الإنسان- و أول ما يظهر من قوة الفهم في الصبيان الحياء- و قد جعله الله تعالى في الإنسان- ليرتدع به عما تنزع إليه نفسه من القبيح- فلا يكون كالبهيمة- و هو خلق مركب من جبن و عفة- و لذلك لا يكون المستحي فاسقا و لا الفاسق مستحيا- لتنافي اجتماع العفة و الفسق- و قلما يكون الشجاع مستحيا و المستحي شجاعا- لتنافي اجتماع الجبن و الشجاعة- و لعزة وجود ذلك ما يجمع الشعراء- بين المدح بالشجاعة و المدح بالحياء نحو قول القائل-

يجري الحياء الغض من قسماتهم في حين يجري من أكفهم الدم

و قال آخر-

كريم يغض الطرف فضل حيائه و يدنو و أطراف الرماح دوان

- . و متى قصد به الانقباض فهو مدح للصبيان دون المشايخ- و متى قصد به ترك القبيح فهو مدح لكل أحد- و بالاعتبار الأول قيل الحياء بالأفاضل قبيح- و بالاعتبار الثاني ورد- إن الله ليستحيي من ذي شيبة في الإسلام أن يعذبه- أي يترك تعذيبه و يستقبح لكرمه ذلك- . فأما الخجل فحيرة تلحق النفس لفرط الحياء- و يحمد في النساء و الصبيان و يذم بالاتفاق في الرجال- . فأما القحة فمذمومة بكل لسان- إذ هي انسلاخ من الإنسانية- و حقيقتها لجاج النفس في تعاطي القبيح- و اشتقاقها من حافر و قاح أي صلب- و لهذه المناسبة قال الشاعر-

يا ليت لي من جلد وجهك رقعة فأعد منها حافرا للأشهب

- . و ما أصدق قول الشاعر-

صلابة الوجه لم تغلب على أحد إلا تكامل فيه الشر و اجتمعا

- . فأما كيف يكتسب الحياء- فمن حق الإنسان إذا هم بقبيح- أن يتصور أجل من نفسه أنه يراه- فإن الإنسان يستحيي ممن يكبر في نفسه- أن يطلع على عيبه- و لذلك لا يستحيي من الحيوان غير الناطق- و لا من الأطفال الذين لا يميزون- و يستحيي من العالم أكثر مما يستحيي من الجاهل- و من الجماعة أكثر مما يستحيي من الواحد- و الذين يستحيي الإنسان منهم ثلاثة- البشر و نفسه و الله تعالى أما البشر- فهم أكثر من يستحيي منه الإنسان في غالب الناس- ثم نفسه ثم خالقه- و ذلك لقلة توفيقه و سوء اختياره- . و اعلم أن من استحيا من الناس و لم يستحي من نفسه- فنفسه عنده أخس من غيره- و من استحيا منهما و لم يستحي من الله تعالى فليس عارفا- لأنه لو كان عارفا بالله- لما استحيا من المخلوق دون الخالق أ لا ترى أن الإنسان لا بد أن يستحيي من الذي يعظمه- و يعلم أنه يراه أو يستمع بخبره فيبكته- و من لا يعرف الله تعالى كيف يستعظمه- و كيف يعلم أنه يطلع عليه- و في قول رسول الله ص استحيوا من الله حق الحياء

- أمر في ضمن كلامه هذا بمعرفته سبحانه و حث عليها- و قال سبحانه أَ لَمْ يَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ يَرى - تنبيها على أن العبد إذا علم أن ربه يراه- استحيا من ارتكاب الذنب- . و سئل الجنيد رحمه الله عما يتولد منه الحياء من الله تعالى- فقال أن يرى العبد آلاء الله سبحانه و نعمه عليه- و يرى تقصيره في شكره- . فإن قال قائل فما معنى-

قول النبي ص من لا حياء له فلا إيمان له

- . قيل له لأن الحياء أول ما يظهر من أمارة العقل في الإنسان- و أما الإيمان فهو آخر المراتب- و محال حصول المرتبة الآخرة لمن لم تحصل له المرتبة الأولى- فالواجب إذن أن من لا حياء له فلا إيمان له- . و قال ع الحياء شعبة من الإيمان

- . و قال الإيمان عريان و لباسه التقوى و زينته الحياء

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 19 ، صفحه ى 45-47)

شرح نهج البلاغه منظوم

[213] و قال عليه السّلام:

من كساه الحياء ثوبه لم ير النّاس عيبه.

ترجمه

حيا جامه اش را بهر كس پوشاند مردم زشتى او را نبينند.

نظم

  • بجسم هر كه پوشد جامه اش شرمز عيبش خلق پوشد چشم ز آزرم
  • حيا از كار زشتى باز داردز زشتى ره به نيكى مى سپارد
  • حيا در چشم دين نيكو لباسى است سر پا از حيا دين را اساسى است
  • حيا و دين بهم هستند مخصوصپى بنيان ايمان رو است مرصوص
  • مسلمان تا بديده شرم دارد بآزرم از خدا دل گرم دارد
  • ز پيكر چون كه اين برد خدائىكند كارش كشد بر بى حيائى

( شرج نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص 236)

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.

پر بازدیدترین ها

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

قرآن کریم که بزرگترین معجزه پیامبراکرم(ص) است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز داشته ودر آن آمده است، کاملترین نسخه برای آرامش روح است.
تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
Powered by TayaCMS