روانشناسى امر به معروف و نهى از منکر

روانشناسى امر به معروف و نهى از منکر
بخش اندیشه:امر به معروف و نهى از منکر از جمله فرامینى است که شرع مقدس اسلام به منظور کنترل و نظارت همگانى بر رفتارهاى اجتماعى و فردى بر آن پاى فشرده و آن را بسیار مهم و حساس توصیف کرده است. این مهم در حوزه‌هاى متعددى از علوم اجتماعى قابل بررسى و تدقیق است که شاخه‌هاى مختلف ارتباطات اجتماعی، فرهنگ‌شناسی، روانشناسى فردى و اجتماعى و حتى علوم سیاسى از مهمترین آنهاست. بى‌توجهى به ابعاد متفاوت و گاه به ظاهر متضاد این فریضه اجتماعى بى‌تردید سبب مغفول ماندن فلسفه، اهداف و مکانیسم‌هاى مناسب آن و در نتیجه فقدان کارایى در نظر گرفته شده براى آن مى‌گردد. امر به معروف و نهى از منکر همچون سایر پدیده‌هاى اجتماعى که موضوع آن موجودى زنده،‌ هدفدار، هوشمند و با اراده به نام انسان است باید با عنایت جدى به حواشى و سایر ابعاد زندگى فردى و اجتماعى آدمى صورت پذیرد و به موضوع خود یعنى انسان به عنوان یک کل قرار گرفته درکلى دیگر شامل گروه و اجتماع و داشته‌ها و آموزه‌هاى فردى و اجتماعى و نیز احاطه شده توسط بسترهاى موجود و سنت‌ها و ارزش‌هاى حاکم و غیرحاکم بنگرد در غیر این صورت صرفا و حداکثر در نقش قوانین موضوعه خشک حکومتى عمل خواهد کرد و تنها بر زندگى و رفتار ظاهرى انسان‌ها و آن هم تا زمانى که ابزارهاى امر به معروف و نهى از منکر یعنى آمران و ناهیان باقى باشند تاثیر خواهد گذارد، تاثیرى که ضمانتى بر نهادینه و درونى شدن آن نیست. اگر چه هر کنش و واکنشى با موضوعیت انسان و رفتارهاى انسانى به تبع مختصات و ویژگى‌هاى پیچیده آدمى دچار پیچیدگى‌ها و ظرافت‌هاى خاص مى‌گردد و با نگاه‌هاى ساده‌انگارانه یک یا چند بعدى نمى‌توان به تفسیر و تعلیل و تحلیل و از همه مهمتر تعیین رفتارهاى انسانى پرداخت لیکن در نظر داشتن ابعاد و عنایت به همین پیچیدگى‌ها مى‌تواند ما را از استنتاجات و فرمول‌هاى ساده و سطحى باز دارد. دستکم در مقام بررسى علمى و دقیق فرایض و وظایف اجتماعى همچون امر به معروف و نهى از منکر جامع‌نگرى و پرهیز از ساده‌نگرى و ساده‌انگارى از اولیات است و فارغ‌ از مکانیسمهاى اجرایى ضرورى توجه عمیق به فلسفه، تعاریف‌، مفاهیم و اهداف براى دستیابى به الگوهاى اجرایى مناسب و کارآ ضرورى و لازم است.
باتوجه به ضرورت‌هاى فوق‌الذکر و مسائل خاص اجراى دستورات اجتماعى دینى همچون امر به معروف و نهى از منکر در جامعه ایران که فرض بر آن است که هدف عمل بر مبناى الگوها و روش‌هاى حکومت دینى مى‌باشد ضرورى است علاوه بر بررسى‌هاى جداگانه در خصوص تاثیر شرایط اجتماعى خاص و دوره هاى گذار بر رفتارهاى اجتماعى و فردی،‌ رفتار افراد براساس اوامر و نواهى سایرین نیز در بسترهاى علمى بررسى شود. از جمله این بسترها که رفتارهاى انسانى را تفسیر، تحلیل و حتى پیش‌بینى مى‌نماید حوزه روانشناسى فردى و اجتماعى است. در این بستر یک اصل مسلم فرض مى‌شود و آن عبارت است از اینکه رفتار مورد نظر یا مطلوب توسط انسان‌ها برآیندى از نگرش‌ها و باورهاى آنان است که بر اثر علل و عوامل مختلف شکل گرفته و آنان را به پرداختن و یا خوددارى کردن از برخى اعمال وامى‌دارد. نحوه شکل‌گیرى نگرش‌ها و باورها، عوامل تاثیرگذار بر آن، میزان دخالت و سهم واقعى آن در رفتارهاى ارادى و غیرارادى و در نهایت جایگاه مکانیسم‌هاى کنترل‌هاى بارز اجتماعى نظیر امر به معروف و نهى از منکر در نگرش‌ها و باورها در حوزه روانشناسى فردى و اجتماعى مورد بررسى و مطالعه قرار مى‌گیرد.

منبع : روزنامه رسالت

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند. 30 خرداد 1403, 15:48