دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

پرسش و پاسخ چگونگی مقابله با فتنه‌ها

از منظر امام علی(ع) روش‌ها و راهکارهای برخورد و مقابله با فتنه‌های زمانه چگونه باید باشد؟
پرسش و پاسخ چگونگی مقابله با فتنه‌ها
پرسش و پاسخ چگونگی مقابله با فتنه‌ها

پرسش:

از منظر امام علی(ع) روش‌ها و راهکارهای برخورد و مقابله با فتنه‌های زمانه چگونه باید باشد؟

پاسخ:

قبل از پاسخ به اين سؤال، ابتدا لازم است به بحث‌های مُختلفی که در نهج‌البلاغه امام علی(ع) در رابطه با ابعاد فتنه مطرح فرموده‌اند اشاره‌ای گذرا کنیم و سپس به راهکارهای مقابله با فتنه‌های زمانه بپردازیم. امام علی(ع) گاه از آتش فتنه‌ها خبر می‌دهد، مانند: خبر از فتنه عبدالملك مروان،[1] خبر از فتنه‌های بصره،[2] خبر از فتنه‌ها و تحولات سياسی عراق آن زمان،[3] خبر از فتنه‌های جنگ صفين و بازداشتن ابوموسی اشعری از فتنه‌های آينده،[4] خبر از فتنه‌ها و شهادت خويش،[5] و همين طور خبر از فتنه‌های مختلف آينده داده است.[6] گاه از ره‌آورد شوم فتنه‌ها و آتش‌ خانمان سوز آن سخن به ميان آورده است.[7] گاه علل پيدايش فتنه‌ها را گوشزد نموده،[8] و نشان‌های فتنه جويان را مورد بررسی قرار داده است.[9] و برخی اوقات نيز به راه‌های مقابله با فتنه‌ها و روش مبارزه با آن و عوامل رهايی و نجات انسان‌ها از فتنه پرداخته است. اینک برخی از راه‌های مقابله با فتنه‌های زمانه كه در نهج‌البلاغه ارائه شده است را مطرح می‌کنیم:

1. تمسك به اهل‌بيت پيامبر(صلی ‌الله عليه و آله)[10].

2. آگاهی يافتن نسبت به فتنه و فتنه‌انگيزان و با آگاهی قدم برداشتن در فتنه[11].

3. پايبندی به سنّت پيامبر اكرم (صلی ‌الله عليه و آله) (درباره برخورد با فتنه‌ خونين عبدالملك مروان خليفه اموی و هجوم آن به كوفه)[12].

4. با زيركی و هوشمندی برخورد نمودن

در حكمت شماره 1 نهج‌البلاغه می‌خوانيم:

«كُنْ في ‌الفِتْنَة كابْنِ اللَّبُونِ، لا ظَهْرٌ فيُرْكَبُ، وَ لا ضَرْعٌ فيُحْلَبْ؛ در فتنه‌ها، چونان شتر دو ساله باش، نه پشتی دارد كه سواری دهد، و نه پستانی تا او را بدوشند.»

اين تشبيه در واقع به اين معنی است كه انسان در فتنه‌ها به گونه‌ای زيركانه برخورد كند كه هيچ‌يک از دو طرف نتواند از او بهره‌برداری كند، نه وسيله‌ای برای تاخت و تاز فتنه‌انگيزان باشد و نه چون شتر شيرده باعث تقويت مالی و روحی آن‌ها گردد.

ابن ابی‌الحديد در توضيح اين بخش می‌گويد: «ايّام فتنه كه همان ايام خصومت و جنگ و درگيری است، بين دو رهبر گمراه كه هردو مردم را به گمراهی دعوت می‌كنند، مانند فتنه عبدالملك و ابن زبير و فتنه مروان و ضحاك و فتنه حجاج و ابن اشعث»؛[13] در اين موارد بايد به گونه‌ای حركت كرد كه هيچ يک از دو طرف را تقويت نكند، نه به صورت مستقيم در منازعه و درگيری آنها شركت داشته باشد و نه به صورت تداركاتی و غيرمستقيم. «وگاه يكی از دو طرف برحق است. اين را نمی‌شود گفت ايام فتنه است مانند جنگ جمل و صفين (كه علی(عليه‌السلام) طرف حق بود) و مانند آن كه در اين صورت جهاد همراه طرفداران حق (و عليه رهبران گمراه و فتنه‌انگيز) واجب است و كشيدن شمشير و نهی از منكر و بذل جان در اثبات و عزت بخشيدن دين، ولایت و اظهار حق لازم و ضروری است.»[14]

ـــــــــــــــــــــــــــــــ

پی‌نوشت‌ها

[1]. نهج البلاغه، خطبه 101.         [2]. همان، خطبه 102.

[3]. همان.                                [4]. همان، نامه 63.

[5]. همان، خطبه 156.                [6]. همان، خطبه 93، و خطبه 150.

[7]. خطبه، 151.                        [8]. همان، خطبه 7 و 5.

[9]. همان، خطبه151.                 [10]. همان، خطبه 5 و 93.

[11]. همان، خطبه 151 و 276.     [12]. همان، خطبه138 و 258.

[13]. شرح نهج‌البلاغه ابن ابی‌الحدید، ج 17، ص82.       [14] . همان.

روزنامه کیهان

تاریخ انتشار: سه شنبه 12 تیر ماه 1397

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

هویت زنانه در تندباد تاریخ

هویت زنانه در تندباد تاریخ

✍️ سعید احمدی
سگ کی؟

سگ کی؟

✍️ سعید احمدی 
کارهای کثیف

کارهای کثیف

✍️ سعید احمدی 
الهیات جنگ...

الهیات جنگ...

یادداشت

پر بازدیدترین ها

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
No image

قالَ رَسُولُ اللّهِ (صلّى اللّه علیه و آله):«اِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ علیه السّلام حَرارَةً فى قُلُوبِ الْمُؤمنینَ لا تَبْرُدُ اَبَداً.»

پیامبر اکرم (صلّى اللّه علیه و آله) فرمود: «براى شهادت حسین علیه السلام ، حرارت و گرمایى در دلهاى مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی‌شود.» (جامع احادیث الشیعه ، ج 12، ص 556)
No image

امام حسین (ع): «الناسُ عبیدُ الدنیا و الدین لعق علی السنتهم یحوطونه مادرَّت معایشُهم فاذا مُحَّصوا بالبلاء قَلَّ الدَیّانون»

«مردم بندۀ دنیایند و دین بر زبانشان می‌چرخد و تا وقتی زندگی‌هاشان بر محور دین بگردد، در پی آنند، امّا وقتی به وسیلۀ «بلا» آزموده شوند، دینداران اندک می‌شوند.»
Powered by TayaCMS