دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حکمت 130 نهج البلاغه : چهار ارزش برتر

حکمت 130 نهج البلاغه موضوع "چهار ارزش برتر" را بررسی می کند.
No image
حکمت 130 نهج البلاغه : چهار ارزش برتر

متن اصلی حکمت 130 نهج البلاغه

موضوع حکمت 130 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 130 نهج البلاغه

130 وَ قَالَ عليه السلام مَنْ أُعْطِيَ أَرْبَعاً لَمْ يُحْرَمْ أَرْبَعاً مَنْ أُعْطِيَ الدُّعَاءَ لَمْ يُحْرَمِ الْإِجَابَةَ وَ مَنْ أُعْطِيَ التَّوْبَةَ لَمْ يُحْرَمِ الْقَبُولَ وَ مَنْ أُعْطِيَ الِاسْتِغْفَارَ لَمْ يُحْرَمِ الْمَغْفِرَةَ وَ مَنْ أُعْطِيَ الشُّكْرَ لَمْ يُحْرَمِ الزِّيَادَةَ و تصديق ذلك فى كتاب الله تعالى قال في الدعاء ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ و قال في الاستغفار وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً و قال في الشكر لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ و قال في التوبة إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً

موضوع حکمت 130 نهج البلاغه

چهار ارزش برتر

(اخلاقى)

ترجمه مرحوم فیض

130- امام عليه السّلام (در دعا و توبه و استغفار و شكر) فرموده است

1- كسى را كه چهار چيز دادند از چهار چيز نوميد نگشته: كسيرا كه امر بدعا نمودند از روا ساختن درخواست نوميدش نگردانند، و كسيرا كه دستور توبه دادند از پذيرفتن نوميدش نسازند، و كسيرا كه باستغفار وادار نمودند از آمرزش نوميدش ننمايند، و كسى را كه شكر و سپاس ياد دادند از افزونى (نعمتها) نوميدش نكنند (سيّد رضىّ «رحمه اللّه» فرمايد:) و تصديق و گواهى بر اين فرمايش در كتاب خداى تعالى است كه در باره دعا (س 40 ى 60) فرموده است: وَ قالَ رَبُّكُمُ يعنى بخوانيد مرا در خواست شما را روا مى سازم،

و در باره استغفار (س 4 ى 110) فرموده است: مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً يعنى كسيكه كار زشت انجام دهد يا بخود ستم كند پس از آن از خدا آمرزش بخواهد خداوند را آمرزنده مهربان مى يابد، و در باره سپاسگزارى (س 14 ى 7) فرموده است: لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ يعنى اگر شكر نعمت بجا آوريد نعمت شما را افزون ميسازم، و در باره توبه (س 4 ى 17) فرموده است: إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً يعنى خدا توبه كسانى را مى پذيرد كه كار زشت و ناشايسته از روى نادانى بجا آورده پس از آن بزودى (پيش از رسيدن مرگ) توبه كنند پس خدا آنها را مى بخشد و خدا (به توبه راستى) دانا و (در باره هر كس) درستكار است.

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1151 و 1152)

ترجمه مرحوم شهیدی

135 [و فرمود:] كسى را كه چهار چيز دادند از چهار چيز محروم نباشد: آن را كه دعا دادند از پذيرفته شدن محروم نماند، و آن را كه توبه روزى كردند، از قبول گرديدن، و آن را كه آمرزش خواستن نصيب شد، از بخشوده گرديدن، و آن را كه سپاس عطا شد از فزوده گشتن. و گواه اين جمله كتاب خداست كه در باره دعاست «مرا بخوانيد تا بپذيرم.» و در آمرزش خواستن گفته است: «آن كه كارى زشت كند يا بر خود ستم كند سپس از خدا آمرزش خواهد، خدا را بخشنده و مهربان مى يابد.» و در باره سپاس گفته است: «اگر سپاس گفتيد براى شما مى افزاييم.» و در توبت گفته است: «بازگشت به خدا براى كسانى است كه از نادانى كار زشت مى كنند، سپس زود باز مى گردند، خدا بر اينان مى بخشايد و خدا دانا و حكيم است.»

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 385 و 386)

شرح ابن میثم

125- و قال عليه السّلام:

مَنْ أُعْطِيَ أَرْبَعاً لَمْ يُحْرَمْ أَرْبَعاً- مَنْ أُعْطِيَ الدُّعَاءَ لَمْ يُحْرَمِ الْإِجَابَةَ- وَ مَنْ أُعْطِيَ التَّوْبَةَ لَمْ يُحْرَمِ الْقَبُولَ- وَ مَنْ أُعْطِيَ الِاسْتِغْفَارَ لَمْ يُحْرَمِ الْمَغْفِرَةَ- وَ مَنْ أُعْطِيَ الشُّكْرَ لَمْ يُحْرَمِ الزِّيَادَةَ و تصديق ذلك في كتاب الله- قال الله في الدعاء ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ و قال في الاستغفار وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ- ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً- و قال في الشكر لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ- و قال في التوبة- إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ- ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ- وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً

المعنى

أقول: الامور الأربعة الاولى إذا كانت بإخلاص كان كلّ منها سببا في إعداد النفس لقبول صورة الرحمة الإلهيّة من واهبها. فالدعاء لإجابته، و التوبة لقبولها و إسقاط ثمرة المعصية، و الاستغفار للمغفرة، و الشكر للزيادة. و الشواهد الإلهيّة ناطقة بذلك على وفق مقتضى العمل.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 317)

ترجمه شرح ابن میثم

125- امام (ع) فرمود:

مَنْ أُعْطِيَ أَرْبَعاً لَمْ يُحْرَمْ أَرْبَعاً- مَنْ أُعْطِيَ الدُّعَاءَ لَمْ يُحْرَمِ الْإِجَابَةَ- وَ مَنْ أُعْطِيَ التَّوْبَةَ لَمْ يُحْرَمِ الْقَبُولَ- وَ مَنْ أُعْطِيَ الِاسْتِغْفَارَ لَمْ يُحْرَمِ الْمَغْفِرَةَ- وَ مَنْ أُعْطِيَ الشُّكْرَ لَمْ يُحْرَمِ الزِّيَادَةَ و تصديق ذلك في كتاب الله- قال الله في الدعاء ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ- و قال في الاستغفار وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ- ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً- و قال في الشكر لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ- و قال في التوبة- إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ- ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ- وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً

ترجمه

«به هر كس كه چهار چيز را دادند، از چهار چيز محروم نشده است: كسى را كه توفيق دعا داده اند از رواى حاجتش نااميد نكرده اند، و كسى را كه مأمور به توبه كرده اند، از پذيرش آنان نااميد نساخته اند، و كسى را كه دستور استغفار داده اند از آمرزش محروم ننموده اند و كسى كه خدا را سپاس گويد از فزونى نعمت محروم نگردد».

شرح

سيد رضى مى گويد: «گواه اين سخن امام (ع) در قرآن مجيد است آنجا كه خداى متعال در باره دعا مى فرمايد: وَ قالَ رَبُّكُمُ و در باره استغفار مى گويد وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً و در باره شكر مى فرمايد وَ إِذْ تَأَذَّنَ و در مورد توبه مى گويد: إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً .

چهار مورد اول اگر از روى خلوص انجام گيرند، هر كدام باعث آمادگى نفس براى پذيرش صورت رحمت الهى از طرف صورت آفرين مى گردد. دعا زمينه براى پذيرش، توبه باعث قبولى و از بين بردن اثر معصيت و گناه، استغفار براى آمرزش و سپاسگزارى زمينه براى فزونى نعمت است. و شواهد و قراين خدايى بر طبق اقتضاى عمل انسانى، گوياى به آن است.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 535 و 536)

شرح مرحوم مغنیه

134- من أعطي أربعا لم يحرم أربعا: من أعطي الدّعاء لم يحرم الإجابة و من أعطي التّوبة لم يحرم القبول، و من أعطي الاستغفار لم يحرم المغفرة، و من أعطي الشّكر لم يحرم الزّيادة و تصديق ذلك في كتاب اللّه تعالى قال اللّه عزّ و جلّ في الدّعاء «ادعوني أستجب لكم» و قال في الاستغفار «و من يعمل سوءا أو يظلم نفسه ثمّ يستغفر اللّه يجد اللّه غفورا رحيما». و قال في الشّكر «لئن شكرتم لأزيدنّكم». و قال في التّوبة «إنّما التّوبة على اللّه للّذين يعملون السّوء بجهالة ثمّ يتوبون من قريب فأولئك يتوب اللّه عليهم و كان اللّه عليما حكيما».

المعنى

و الأربع هي: 1- (من أعطي الدعاء لم يحرم الإجابة). قال سبحانه: وَ قالَ رَبُّكُمُ- 60 غافر. و أيضا قال: وَ إِذا سَأَلَكَ عِبادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي- 186 البقرة. و إذا عطفنا إحدى الآيتين على أختها نستخرج منهما معا أن اللّه سبحانه يستجيب الدعاء ممن سمع و أطاع، و يؤخذ هذا المعنى من قوله تعالى لموسى و هرون: قَدْ أُجِيبَتْ دَعْوَتُكُما فَاسْتَقِيما وَ لا تَتَّبِعانِّ سَبِيلَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ- 89 يونس. و تومئ هذه الآية الى أنه إذا لم يستقيما على سبيل الذين يعلمون فلا تستجاب لهما دعوة، و تقدم الكلام عن الدعاء في شرح الرسالة 30. و الكلمة الأخيرة: أفضل أنواع الدعاء ترك الذنوب.

2- (و من أعطي التوبة لم يحرم القبول). أودع سبحانه في الإنسان ميولا و رغبات تقوده و تتجه به نحو المعصية و اقتراف الذنوب، و هو لا يملك نفسه في كل حين، فاقتضت حكمة اللّه و عدالته أن يفتح للعاصي من عباده باب التوبة، فإذا استجاب و تاب عفا عنه و أثابه من فضله، و ان أصر قامت عليه الحجة و استحق العقاب. قال سبحانه: ثُمَّ تابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا- 118 التوبة أي فتح لهم باب التوبة ليدخلوا منه الى مغفرته.. و أية حجة أقوى من هذه و أبلغ.

و بعد، فإن المعصية داء، و التوبة دواء، و هي واجبة على الفور و بلا تأجيل إجماعا و كتابا و سنّة، بل وجوب التوبة ثابت بضرورة الدين تماما كوجوب الصوم و الصلاة. و تقدم الكلام عن ذلك بشتى المناسبات.

3- (و من أعطي الاستغفار لم يحرم المغفرة). الاستغفار أعم و أشمل من التوبة، لأنه مطلق بلا قيد، أما التوبة فمن شروطها العزم على ترك الذنوب و المعصية، و عليه يكون ذكره بعد التوبة من باب ذكر العام بعد الخاص مثل قوله تعالى: وَ ما أُوتِيَ مُوسى وَ عِيسى وَ النَّبِيُّونَ- 84 آل عمران.

4- (و من أعطي الشكر لم يحرم الزيادة) و كل ما رأى أن من به نعمة صغرت أم كبرت هي من اللّه وحده لا شريك له- فهو من الشاكرين الذاكرين.

و من النعم العافية من البلاء. قال الإمام جعفر الصادق (ع): «من أنعم اللّه عليه بنعمة فعرفها بقلبه فقد أدى شكرها». و أفضل أنواع الشكر ترك المحرمات.

( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 304 و 305)

شرح شیخ عباس قمی

278- من أعطي أربعا لم يحرم أربعا: من أعطي الدّعاء لم يحرم الاجابة، و من أعطي التّوبة لم يحرم القبول، و من أعطي الاستغفار لم يحرم المغفرة، و من أعطي الشّكر لم يحرم الزّيادة. قال الرضيّ: و تصديق ذلك في كتاب اللّه سبحانه، قال في الدعاء: ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ. و قال في الاستغفار: وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً.

و قال في الشكر: لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ. و قال في التوبة: إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً. الأمور الأربعة الأولى إذا كانت بإخلاص كان كلّ منها سببا في إعداد النفس لقبول صورة الرحمة الإلهيّة من واهبها.

( شرح حکم نهج البلاغه شیخ عباس قمی، ص218)

شرح منهاج البراعة خویی

الثلاثون بعد المائة من حكمه عليه السّلام

( 130) و قال عليه السّلام: من أعطى أربعا لم يحرم أربعا: من أعطى الدّعاء لم يحرم الإجابة، و من أعطى التّوبة لم يحرم القبول، و من أعطى الاستغفار لم يحرم المغفرة، و من أعطى الشّكر لم يحرم الزّيادة. و تصديق ذلك في كتاب اللَّه تعالى، قال في الدّعاء- 60- المؤمن:>«ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ» و قال في الاستغفار- 110- النّساء: «وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً»

و قال في الشّكر- 7- إبراهيم: «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ» و قال في التّوبة- 17- النّساء: «إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً».

الترجمة

فرمود: هر كه را چهار چيز دادند از چهار ديگرش دريغ ندارند: هر كس توفيق دعا يافت از اجابت محروم نيست، و هر كه توفيق توبه يافت از پذيرش محروم نيست، و هر كس توفيق پوزش و طلب آمرزش يافت از آمرزش محروم نيست، و هر كس بسپاس نعمت پرداخت از فزوني نعمت محروم نيست.

و دليل بر آن در كتاب خدا است، خدا در باره وى فرموده- 60 المؤمن: «مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم» و در باره استغفار فرموده- 110- النساء: «هر كه بد كند يا بخود ستم كند سپس از خدا آمرزش خواهد دريابد كه خدا بسيار آمرزنده و مهربانست» و در باره شكر فرموده- 7- إبراهيم: «اگر مرا سپاس گزاريد نعمت شما را افزون كنم» و در باره توبه فرموده- 17- النساء: «همانا پذيرش توبه بر خدا براى كسانيست كه بنادانى كار بد كنند سپس زود توبه كنند، آنانند كه خداوند توبه شان را بپذيرد و خدا دانا و حكيم است».

  • فرمود علي كه چار خصلت بر هر كه نصيب شد ز رحمت
  • محروم نشد ز چار ديگرقرآن شريف را تو بنگر
  • توفيق دعاء هر كسى يافت حق نور اجابتش عيان ساخت
  • هر كس كه بتوبه شد موفقدارد ز قبول توبه رونق
  • هر كس طلبيد باب غفران محروم نشد ز مغفرت هان
  • هر كس كه بشكر دست يابدحق نعمت و عزّتش فزايد

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص207و208)

شرح لاهیجی

(158) و قال عليه السّلام من اعطى اربعا لم يحرم اربعا من اعطى الدّعاء لم يحرم الاجابة و من اعطى التّوبة لم يحرم القبول و من اعطى الاستغفار لم يحرم المغفرة و من اعطى الشّكر لم يحرم الزّيادة و تصديق ذلك فى كتاب اللّه سبحانه قال اللّه عزّ و جلّ فى الدّعاء وَ قالَ رَبُّكُمُ و قال فى الاستغفار وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ و قال فى الشّكر وَ إِذْ تَأَذَّنَ و قال فى التّوبة إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً يعنى و گفت (- ع- ) كه كسى كه داده شده است باو چهار چيز محروم نشده است از چهار چيز كسى كه داده نشده است باو حال دعا كردن را محروم نيست از استجابت دعا و كسى كه داده شده است باو توبه كردن محروم نيست از قبول توبه و كسى كه داده شده است باو طلب مغفرت را محروم نيست از مغفرت و كسى كه داده شده است باو شكر نعمت را محروم نيست از زيادتى نعمت و شاهد بر راستى اين قول در كتاب خداى سبحانه كه گفته خداى عزّ و جلّ در شأن دعا كردن كه بخوانيد مرا يعنى در حوائج خود استجابت ميكنم مر شما را و گفت در شأن استغفار كه كسى كه بكند كار بدى يا اين كه ظلم كند بر نفس خود پس طلب مغفرت و بخشش كند از خدا مى يابد خدا را بخشاينده رحم كننده و گفت در شأن شكر كردن كه اگر شكر نعمت كرديد هر اينه زياد مى گردانم نعمت را و گفت در شأن توبه كردن كه نيست قبول توبه بر خدا لازم مگر از براى كسانى كه بكنند كار بدى را از روى نادانى پس توبه بكنند در نزديكى ان پس در باره انجماعت قبول ميكند خدا توبه را و باشد خدا داناء راست گفتار و درست كردار

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 305)

شرح ابن ابی الحدید

131: مَنْ أُعْطِيَ أَرْبَعاً لَمْ يُحْرَمْ أَرْبَعاً- مَنْ أُعْطِيَ الدُّعَاءَ لَمْ يُحْرَمِ الْإِجَابَةَ- وَ مَنْ أُعْطِيَ التَّوْبَةَ لَمْ يُحْرَمِ الْقَبُولَ- وَ مَنْ أُعْطِيَ الِاسْتِغْفَارَ لَمْ يُحْرَمِ الْمَغْفِرَةَ- وَ مَنْ أُعْطِيَ الشُّكْرَ لَمْ يُحْرَمِ الزِّيَادَةَ قال الرضي رحمه الله تعالى- و تصديق ذلك في كتاب الله تعالى- قال في الدعاء ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ- و قال في الاستغفار وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ- ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً- و قال في الشكر لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ- و قال في التوبة- إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ- ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ- وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً في بعض الروايات أن ما نسب إلى الرضي رحمه الله- من استنباط هذه المعاني من الكتاب العزيز- من متن كلام أمير المؤمنين ع- و قد سبق القول في كل واحدة من هذه الأربع مستقصى

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 18 ، صفحه ى 331)

شرح نهج البلاغه منظوم

[132] و قال عليه السّلام:

من أعطى أربعا لّم يحرم أربعا: من أعطى الدّعآء لم يحرم الإجابة، و من أعطى التّوبة لم يحرم القبول و من أعطى الاستغفار لم يحرم المغفرة، و من أعطى الشّكر لم يحرم الزّيادة و تصديق ذلك فى كتاب اللّه تعالى، قال فى الدّعآء: وَ قالَ رَبُّكُمُ و قال فى الاستغفار: و من يّعمل سوء أو يظلم نفسه ثمّ يستغفر اللّه يجد اللّه غفورا رحيما، و قال فى الشّكر: لئن شكرتم لأزيدنّكم و قال فى التّوبة: إنّما التّوبة على اللّه للّذين يعملون السّوء بجهالة ثمّ يتوبون من قريب فأولئك يتوب اللّه عليهم و كان اللّه عليما حكيما.

ترجمه

آنكه را چهار چيز دادند از چهار چيز ديگر محروم نخواهد ماند، آنكه را حال دعا كردن عطا كردند نوميد از اجابتش نسازند، و آنكه را مأمور بتوبه ساختند محروم از پذيرفتنش ننمايند، و آنكه را باستغفار وادار كردند از آمرزش نااميد نماند، و آنكه را شكر و سپاس عطا كردند افزايش را مضايقه نكنند.

سيّد رضى عليه الرّحمة فرمايد: گواه بر اين چهار مطلب در كتاب خداى تعالى موجود است امّا راجع بدعا در سوره 40 آيه 60 فرمايد: وَ قالَ رَبُّكُمُ مرا بخوانيد اجابت كنم. در باره استغفار سوره 4 آيه 110 فرموده است: وَ مَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ يَسْتَغْفِرِ اللَّهَ يَجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحِيماً آنكه كار زشت كند و بر خويش ستم كند، و از خداى آمرزش خواهد خداى را آمرزنده و مهربان خواهد يافت. در باره سپاسگزارى فرموده است: سوره 14 آيه 7 لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ در صورتى كه شكر نعمت را بجاى آريد آن را افزون مى سازم. و در باره توبه سوره 4 آيه 7 فرموده است: إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً خدا توبه كسانى را كه از روى نادانى كار زشت انجام داده اند و بزودى توبه ميكنند مى پذيرد و توبه آنها را مى بخشد، و خدا دانا و درست كار است.

نظم

  • نمودار چهار چيزت حق عنايتكند چار ديگر از تو كفايت
  • تو را گر حق موفّق بر دعا كرداجابت كرد و حاجاتت روا كرد
  • و گر بر توبه ات فرمود مأمورپذيرفت و درونت كرد پر نور
  • باستغفار اگر دستور دادتز آمرزش درى بر رخ گشادت
  • و گر دستور وى شكر و سپاس استفزونى را بجسمت زو لباس است
  • گواهى را رضى گوهر بر افزودشهود آورد از قرآن و فرمود
  • كه در قرآن خدا مژده بما دادچنين با صوت جان بخشش صلا داد
  • كه رو سوى من آريد از انابتكنم تا آنچه خواهانيد اجابت
  • ستم را گر بخود كس در گشودهبخود بد بر خدا عصيان نموده
  • چو دل را سوى استغفار آردخدا هر زشتى از وى در گذارد
  • و گر از من نمايد كس تشكّرز نعمت دست و دامانش كنم پر
  • و گر كس سوى زشتيها گرايدپشيمان گشته پس سوى من آيد
  • گناه رفته را بر وى نگيرمز رحمت توبه اش را مى پذيرم
  • خدايا جسم انصارى نزار استبه عفو و رحمتت امیدوار است
  • ز نادانى ستمها كرده بر خويشكنون از غصّه دارد سينه را ريش
  • بده توفيق تا اشكى فشاند تو را در شب بقلبى پاك خواند
  • براه توبه تا زد تند رخشىكه تا جرم و خطاهايش به بخشى

( شرح نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص163-165)

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.

پر بازدیدترین ها

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

قرآن کریم که بزرگترین معجزه پیامبراکرم(ص) است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز داشته ودر آن آمده است، کاملترین نسخه برای آرامش روح است.
تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
رساله حقوق امام سجاد(ع)

رساله حقوق امام سجاد(ع)

اشاره: برخی محققان میراث علمی امام سجاد(ع) را به سه بخش تقسیم کرده‌اند: روایات، ادعیه (به‌ویژه در صحیفه سجادیه)و رساله حقوق.
Powered by TayaCMS