كلمات كليدي : اسرار مقدس، تأييد، مهركردن، روغن متبرك، تدهين نهايي، فيض، تقديس، مسيح، كاتوليك،ارتدوكس
نویسنده : مرتضي رجايي
یکی از «اسرار مقدس» کلیساهای ارتدوکس و کاتولیک، آیین «تدهین» است که با نام های «تأیید» یا «مهرکردن» نیز خوانده می‌شود[1]. اگرچه پروتستان‌ها این رسم را به عنوان رسمی مذهبی می‌پذیرند، اما آن را یک سّر مقدس نمی‌دانند.بر اساس الهیات ارتدوکس، اسرار مقدس –که در برخی کلیساها از آنها به «شعایر دینی»یا «احکام»نیز تعبیر می‌شود-[2] آدابی هستند که به واسطه آنها فیض خدا از طریق غیرقابل مشاهده به انسان می‌رسد.[3]در الهیات کاتولیک، اسرار مقدس عبارتند از اعمالی که چون منشأ الهی دارند، تنها همان شکل ظاهریشان نیستند؛ بلکه در نجات و تقدیس انسان اثر دارند.هر شعار، شکل قابل مشاهده و محسوس یک فیض غیرقابل مشاهده خداوند است.[4]
پروتستان‌ها شعائر دینی را وسیله کسب فیض می‌دانند نه وسیله به وجود آورنده و یا افزایش دهنده فیض.[5]
تاریخچه تدهین (تأیید)
مسیحیان اولیه شیوه سنتی تدهین با روغن متبرک را از یهودیان به ارث بردند.آنها این عمل را به منظور نشان دادن انتصاب الهی پیامبران، کاهنان و پادشاهان انجام می‌دادند.اساسا واژه «مسیح» به معنای «مسح شده [با روغن متبرک]»و بیانگر همین مفهوم است. این کاربرد پیشین، به تدهین مسیحیان تازه تعمید یافته -به عنوان نشانه ورودشان به جامعه مسیحیت- کشیده شد.[6]
تدهین (تأیید) در کلیسای ارتدوکس
آیین «تدهین مقدس» -استفاده از روغن متبرک- در میان مسیحیان ارتدوکس شرقی که آن را با موهبت روح القدس مرتبط می‌دانند دارای اهمیت است.[7]تا آن جا که اگرچه هماهنگی کلیساهای ارتدوکس و کاتولیک در تعداد و عناوین اسرار مقدس پس از شورای لیون در سال 1274م.صورت گرفت، اما یوحنای دمشقی –مفسر کلاسیکی ارتدوکس-که تنها دو آیین تعمید و عشای ربانی را به عنوان شعایر دینی معرفی کرده، این عمل را به عنوان ضمیمه آیین تعمید بیان کرده است.در کلیسای ارتدوکس، تدهین بلافاصله پس از تعمید انجام می‌گیرد. بر اساس تعالیم کلیسای ارتدوکس، عمل تدهین اعطای موهبت‌های روح القدس را نشان می‌دهد و داوطلب را برای زندگی روحانی تقویت می‌کند. کسانی که تدهین می‌شوند اعضای کامل کلیسای ارتدوکس هستند و برای شرکت در آیین‌های دینی دیگر نیز پذیرفته می‌شوند.
روغن تدهین طبق مقررات ویژه‌ای از زیتون و مواد معطر دیگر تهیه می‌شود.در کلیسای روس تعداد این مواد به 30 ماده می‌رسد که گفته می‌شود هر یک از آنها نمایانگر یکی از موهبت‌های متعدد روح القدس است.
در کلیسای ارتدوکس این شعار دینی فقط توسط اسقف اجرا می‌شود و این به جهت آن است که تنها او می‌تواند کریسم [Chrism:روغن تقدیس یافته‌ای که برای برخی از شعایر دینی مانند تعمید و تدهین به کار می‌رود]را تقدیس کند و هیچ کشیش دیگری نمی‌تواند این کار را به عهده بگیرد.بنابراین، انحصار اجرای این آیین در منصب اسقف در کلیسای ارتدوکس با روش کلیسای کاتولیک که هنوز اداره تمام شعایر دینی را مخصوص اسقف می‌داند آشکارا فرق می‌کند.قسمت‌هایی از بدن که در هنگام تدهین روغن مالی می‌شوند عبارتند از: پیشانی، چشمان، سوراخ بینی، گوش‌ها، دهان، سینه، دست‌ها و پاهای داوطلب.[8]
تدهین (تأیید) در کلیسای کاتولیک
در کلیسای قدیم، آیین تأیید عبارت بود از این که شخص تازه تعمید یافته را بلافاصله پس از انجام آیین تعمید، تدهین کنند. در کلیسای کاتولیک این عمل آیین مستقلی است و اجرا کننده آن اسقف است.ماده‌ای که این آیین با آن انجام می‌شود عبارت است از روغنی که برای تدهین به کار می‌رود.در هنگام تدهین داوطلب، اسقف این کلمات را به زبان می‌آورد:«من به تو علامت می‌گذارم با علامت صلیب و تو را با روغن نجات تأیید می‌کنم، به نام پدر و پسر و روح القدس.»تأیید، سبب زیاد شدن فیض می‌شود تا به این ترتیب شخص مسیحی با اطمینان به نام مسیح اعتراف کند. سن رایج برای تأیید دوازده سالگی است.[9]
تدهین نهایی(Extreme Unction)
یکی از شعایر دینی هفتگانه کلیسای ارتدوکس تدهین بیماران است. آیین تدهین بیماران نشانگر وجود خدا و محبت او است و به یاد می‌آورد که خدا انسان‌هایی را که به وسیله بیماری مورد امتحان قرارگرفته‌اند، فراموش نمی‌کند.مسح کردن بیماران با روغن مقدس نماد این معنا است که آنها تنها نیستند؛ بلکه مسیح با ایشان است و آنان را به سوی خدا رهنمون می‌شود.همچنین گروهی از برادران ایمانی در کنار بیمار هستند و برای او دعا می‌کنند.[10]
موارد تأیید کننده این آیین در منابع اصلی عبارتند از:
1)...بسی رنجوران را به روغن تدهین کردند و شفا بخشیدند.(مرق13:6)[11]
2)...اگر کسی در میان شما بیمار است، مشایخ کلیسا را بخواند و ایشان پس از آن که او را به نام خداوند با روغن تدهین کردند، از برایش دعا کنند.(یع14:5تا15)[12]
در مسیحیت کاتولیک غربی، کاربرد عبادی روغن برای شفابخشی به تدریج جای خود را به تدهین به عنوان آمادگی رسمی برای مرگ داده است[13] و به این ترتیب این آیین برای آنها به عنوان «تدهین دم مرگ» مطرح است. اما همان‌گونه که مشاهده شد مستندات تدهین در عهد جدید مربوط به شفای بیماران است و اشاره‌ای به حال احتضار و آماده سازی محتضر برای مرگ ندارد.