كلمات كليدي : تراپيست، رهبانيت، سيسترسين، بنديكتين
نویسنده : محمد صادق احمدي
یکی از ویژگی‌های دین مسیحیت، وجود گرایشی عرفانی به نام رهبانیت است.رهبانیت در مسیحیت به معنای گوشه‌گیری از دنیا و زهدپیشه‌کردن است.علل فراوانی در بوجود آمدن رهبانیت در مسیحیت ذکر شده که مهمترین آنها عبارتند از:ترغیب نوشته‌های مقدس مسیحیت به دوری از دنیا، شریر پنداشتن جسم و نیک انگاشتن روح و مهمتر از همه انحطاط اخلاقی جامعه که در نتیجه رشد و گسترش ناگهانی مسیحیت بروز کرد و بسیاری از این راهبان را نسبت به اصلاح جامعه ناامید کرد.[1]
رهبانیت در ابتدا به صورت فردی در جامعه مسیحی اجرا می‌شد، اما اندکی بعد گروه‌های جمعی راهبان پدیدار شدند که در دیرها به صورت دسته جمعی به ریاضت و کارهای جمعی مشغول بودند.یکی از این گروه‌ها، تراپیست‌ها هستند که البته خود گروهی منشعب شده از راهبان "سیسترسیان"هستند.سیسترسیان نیز به نوبه خود یک گروه رهبانی بشمار می‌رود که با هدف رعایت کامل آیین‌نامه "بندیکت" به وجود آمده است. ایشان اصول بندیکتی را با همان شدتی که در ابتدا رواج داشت، پی گرفتند.
بنابر این ابتدا به رهبانیت بندیکت و سیسترسین اشاره‌ای کوتاه کرده و سپس با تفصیل بیشتری به تراپیست‌ها خواهیم پرداخت.
فرقه‌ی بندیکتی
فرقه رهبانی بندیکتی، پیروان قوانین و اصول قدیس بندیکت هستند. بندیکت در آغاز کارش در سال 528 به "مونته‌کاسینو" رفت و در آنجا معبدی که به پرستش آپولو داشت را خراب کرد و بجای آن دیری برای راهبان ساخت.این دیر مقر اصلی رهبانیت بندیکتی شد و خود بندیکت نیز در نهایت در سال 543 در همین دیر درگذشت.[2]
پیروان قدیس بندیکت با پیروی از قواعد او به "بندیکتیَن" شهرت یافتند.
بندیکت برای تنطیم اصول مورد نظرش کتابی را تنطیم کرد که با نام "قوانین بندیکت"شهرت یافت.بندیکت در نوشتن این کتاب آزادانه از کسانی که پیشتر نیز مطالبی در باب رهبانیت تالیف کرده بودند، وام گرفت و اثر خود را به رشته تحریر درآورد. کتاب او هفتاد و سه بند دارد و در آن زندگی رهبانی بخوبی و با تفصیل بیان شده است.او در کتابش راهبان را به عبادت، مطالعه و کار با دست ترغیب می‌کند.
به گزیده‌ای از قوانین بندیکت در ادامه اشاره خواهد شد:
«راهبان جداگانه و در بسترهای انفرادی بخوابند و رئیس دیر بسترهای آنان را طبق رفتارشان تعیین کند.در صورت امکان همه راهبان در خوابگاه واحدی بخوابند...بسترهای برادران جوانتر را نباید کنار هم گسترد، بلکه باید آنها را میان بسترهای راهبان سالمندتر پخش کرد... گناه تملک اموال شخصی باید از صومعه کاملا ریشه کن شود.هیچ کس نباید جرات داشته باشد چیزی بدهد یا بگیرد، مگر با دستور رئیس دیر. هیچ کس به اختیار خود مالک چیزی از قبیل کاغذ، قلم یا چیز دیگر نخواهد شد...تنبلی دشمن بزرگ روح است. بنابر این راهبان باید پیوسته یا با کار دستی و یا با قرائت نوشته های مقدس مشغول باشند...ورود به صومعه را نباید زیاد آسان کرد؛ زیرا رسول می‌گوید: "روح‌ها را بیازمایید که از خدا هستند یا نه"[3]. بنابر این هنگامی که کسی تقاضای ورود به صومعه را دارد و می‌خواهد به عنوان راهب پذیرفته شود، نخست باید او را با هر آزمایشی آزمود...».[4]
بندیکت در این کتاب همچنین راهبان را به چهار دسته تقسیم می‌کند و ارزش هریک را بیان می‌دارد. وی رهبانیت "سنوبیان" که تحت تعلیم یک "ابوت" شکل می‌گیرد را رهبانیتی ارزشمند تلقی می‌کند. سپس نوع دوم که رهبانیت همراه با تجرد است را ذکر کرده و آن را بسیار با ارزش عنوان می‌کند. از نظر بندیکت نوع سوم که رهبانیت "سرابیان" است که دنیا را با ایمان جمع کرده‌اند، رهبانیتی بسیار بد است. نوع چهارم که از این هم بدتر است رهبانیت دوره‌گردی است.[5]
سیتسرسین
نظام سیسترسین در سال 1098در شهر "سیتو"در فرانسه و بوسیله قدیس روبر پایه گذاری شد.راهبان سیسترسین درصدد بازگشت به زندگی نخستین راهبان بندیکتی بودند و خواهان بازگشت به همان اصول اولیه قدیس بندیکت بودند.یکی از شاخص‌ترین چهره های نظام سیتسرسین، "قدیس برنارد" است که به علت شهرت و محبوبیت فراوانش بعدها از محرکان اصلی پاپ برای جنگهای صلیبی شد.[6]
تراپیست‌ها
تراپیست‌ها سیسترسیانی هستند که "قوانین سخت"بندیکتی را مراعات می کنند و به عبارتی می توان زمان نشات‌گرفتن ایشان را به سال 1098 باز گرداند[7] اما تاریخ خاص شروع نهضت تراپیست بدون توجه به سیسترسین و بندیکتین، قرن هفدهم میلادی است. در این قرن در کشور فرانسه، نهضتی برای اصلاح رهبانیت سیسترسین بوجود آمد.ماجرا از اینجا شروع شد که "رانسه" راهب بزرگ دیر "نوتردام تراپ" برای اصلاح خویشتن ریاضتهای سختی در پیش گرفت. پس از مدتی پیروان روش او با نام تراپیست شهرت یافتند. و راهبه ها نیز "تراپیستین" نامیده شدند.
این نظام شعبه نوینی از فرقه سیسترسیان است که در سال 1644و با ریاضتهای شدیدش در دیر تراپ تاسیس شد.در این نظام بر خلاف برخی دیگر از نظام‌های رهبانی که زنان را نمی‌پذیرند، راهبه ها نیز اجازه حضور دارند.به گفته کارشناسان در مجموع چهار هزار راهب مرد و هزار و پانصد راهبه در دیرهای تراپیست فعالیت میکنند.
پس از انقلاب فرانسه
شورش‌ها و ناامنی موجود در فرانسه طی انقلاب کبیر، سبب شد که بسیاری از ایشان به کشورهای دیگری چون آلمان و سوئیس بروند و حتی برخی از ایشان تا آمریکا نیز پیش رفتند تا جایی که بزرگترین صومعه ایشان اکنون در ایالت کنتاکی قرار دارد.
از آنجا که قوانین موجود در این نظام رهبانی بسیار سخت گیرانه بود، ایشان را سیسترسین های اصلاح شده یا سختگیر خواندند، اما پس از شورای دوم واتیکان، تراپیست‌ها اجازه یافتند که قوانین خود را منعطف‌تر کرده و انضباط خود را تخفیف دهند.[8]
قوانین سخت‌گیرانه و عجیب این فرقه
ایشان ملزم به رعایت قوانین سختی هستند که در کتاب قوانین بندیکت آمده است.تراپیست ها متعهد هستند که مادام العمر سخن نگویند. ایشان در عین اینکه عبادت، خواب، خوراک و کارهایشان را با یکدیگر انجام می‌دهند؛ اجازه سخن‌گفتن با یکدیگر را ندارند. در صورت ضرورت تراپیست‌ها با کسب اجازه می‌توانند با مقامات بالاتر سخن بگویند و در موارد دیگر فقط در حد رفع ضرورت با ایما و اشاره می‌توانند نیاز خود را برآورده سازند.
تراپیست ها باید روزانه چهار ساعت کار کنند و پنج ساعت را صرف مطالعه کنند.روز ایشان از ساعت دو بامداد آغاز می‌شود و ایشان پس از هفت ساعت خواب و هفت ساعت عبادت در کلیسا به دیگر امورشان رسیدگی میکنند.
تراپیست‌ها هر جمعه مراسم شلاق‌زنی به خود را اجرا میکنند.
آنها اجازه‌خوردن خوردن گوشت و ماهی را ندارند و تنها در صورت بروز بیماری می‌تواند تخم مرغ مصرف کنند.
تراپیست‌ها، بر خلاف برخی دیگر از نظام‌های رهبانی، کسانی که میل شدیدی به توبه دارند را در خود می‌پذیرند.[9]