كلمات كليدي : تاريخ، پيامبر(ص)، مصيبت، بيماري، بلا، صبر
نویسنده : سيد علي اكبر حسيني
مصیبت و بلا اغلب مخصوص کسانی است که مورد عنایت و توجه خداوند باشند؛ خدا چون بنده‌ای را دوست بدارد او را در دریای رنج‌ها و سختی‌ها فرو می‌برد،[1] تا به سبب پایداری و استقامتش، به کمالات ربانی دست یابد؛ لذا بعد از پیامبران و اولیاء الهی، اهل خیر و صلاح، بیش از همه در بلا و شدت افتاده‌اند و سختی کشیده‌اند،[2] تا به سبب استواری و ثبات قدم‌شان پالایش شده، وجودشان صیقل بخورد تا به کمالات الهی متصف گردند.
پیامبر(ص) به هنگام بلاء
صبر و استقامتش بر مشکلات رسالت و هدایت مردم سبب شگفتی است؛ با اینکه خود فرموده بودند که در میان انبیای الهی، بیش از همه دچار بلا و مصیبت شده‌اند؛[3] اما کسی هم‌چون او در راه حق شکیبا و پایدار نبود.[4]
صبرش در برابر سختی‌ها و مشکلات غمبار بسیار و نفسش در تمام احوال ساکن بود، در مصائب گله نمی‌کرد و از بزرگ و کوچکش شکایتی نداشت؛ در برابر شدائد ثابت قدم بود و مشکلاتش نمی‌افزود؛ مگر بر صبر او.[5] هرگز از آن حضرت سستی مشاهده نشد، هرگز دلتنگی ننمود و هرگز شکایت نکرد؛ اینها به فرموده رسول‌خدا(ص) نشانه‌های انسان صابر است:
« علامة الصابر فی ثلاث: أولها أن لایکسل و الثانیه أن لایضجر و الثانیه أن لایشکو من ربّه تعالی،لانه اذا کسل فقد ضیّع الحق و اذا ضجر لم‌یودّ الشکر و اذا شکا من ربه عزوجل فقد عصاه»
نشانه‌های انسان صابر در سه چیز است: اول آنکه سستی نمی‌کند، دوم آنکه دلتنگی نمی‌کند و سوم آنکه از پروردگارش شکوه نمی‌کند؛ زیرا اگر سستی کند حق را تباه می‌کند و اگر دلتنگی کند شکر او را به جا نیاورد و اگر شکوه کند مطمئناً پروردگارش را نافرمانی کند.»[6]
می‌فرمودند: «هر عبدی که بر مصیبتی از مصائب صبر کند، از گناهانش بری و پاک می‌شود»،[7] نیز می‌فرمودند: «خدای متعال می‌فرماید هرگاه مصیبت بدنی یا مالی یا فرزندی به بنده خود فرستادم و او با بهترین وجهی از آن استقبال کرده، صبر پیشه کند فردای قیامت حیا می‌کنم، برای او ترازوی اعمال آماده سازم و دیوان اعمالش را بگشایم.»
استعانت از نماز و روزه
هنگامی که رسول‌خدا(ص) را چیزی محزون می‌نمود با روزه گرفتن و نماز خواندن در رفع آن استعانت می‌جست. روایت شده امام علی(ع) هر گاه دچار مشکلی می‌شدند در آن روز هزار رکعت نماز می‌خواندند و به شصت مسکین صدقه می‌دادند و سه روز روزه می‌گرفتند. به فرزندانش می‌فرمودند: «هر گاه دچار مشکلی شدید چنین کنید، همانا من پیامبر(ص) را دیدم که چنین می‌کرد.»[8]
همچنین روایت شده که چون رسول خدا(ص) به مصیبتی گرفتار می‌شدند بلند می‌شدند و دو رکعت نماز می‌خواندند و این چنین دعا می‌کردند:
« اللهم قد فعلت ما أمرتنا فانجزلنا ما وعدتنا»
بار الها آنچه را که به ما دستور داده بودی انجام دادیم پس آنچه را که به ما وعده فرموده‌ای[9] عملی گردان.( اشاره به آیه 45 سوره بقره و استعینوا بالصبر و الصلاة....)
حضرت(ص) در هنگام بیماری
همان‌گونه که شدت بلاها و مصیبت‌های حضرت انبیاء(ع) بیشتر از مردم عادی است، بیماری‌هاشان نیز سخت‌تر و شدیدتر از دیگر مردمان است. از ابوسعید خدری نقل شده، در زمانی که رسول‌خدا(ص) تب داشت، از روی لحاف دست بر بدن آن حضرت گذاشتم، حرارت بدن‌شان را از روی لحاف حس کردم گفتم: یا رسوالله(ص) چقدر تب شما شدید است؟ فرمودند: ما چنین هستیم بلاها بر ما سخت‌تر است و پاداش ما هم دو برابر.[10] از عایشه - همسر پیامبراکرم(ص) - نیز نقل شده که «احدی از مردم را ندیدم که بیماری‌اش شدیدتر از رسول‌خدا(ص) باشد».[11]
حضرت هرگاه جوش کوچکی در بدن خود می‌دیدند، به خدا پناه می‌بردند و اظهار مسکنت و زاری در برابر خدا می‌نمودند؛ به او عرضه داشتند یا رسوالله(ص) چیز مهمی است؟ می‌فرمود: «اگر خدا بخواهد چیز کوچک را بزرگ و چیز بزرگ را کوچک خواهد نمود.»[12]
پیامبر(ص) بیماری‌هایشان را حتی الامکان پوشیده می‌داشتند و می‌فرمودند: «از گنج‌های نیکی، پنهان داشتن مصیبت‌ها، بیماری‌ها و صدقه است».[13] ایشان بیماران را به شکیبایی[14] و سپاسگزاری، صدقه دادن و دعا کردن[15] دعوت می‌کردند و از گلایه کردن برحذر می‌داشتند.[16]