تهیه و ترویج سكه تقلبی، مخدوش كردن سکه، سکه قلب
نویسنده : سيدجعفر رحيمي
یکی از جرائم مذکور در قانون مجازات اسلامی، تهیه و ترویج سکّه تقلّبی می باشد.عناصر این جرم عبارتند از:
رکن قانونی جرم:
قانون مجازات اسلامی در ضمن مواد 518 تا 522 تهیه و ترویج سکۀ تقلبی را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است.
رکن مادی جرم:
1) ساختن سکه تقلبی: منظور از ساختن سکه تقلبی آن است که مرتکب با تهیه کردن مقداری از فلزاتی که در مسکوک اصلی به کار رفته و فراهم آوردن ابزار و وسایل لازم، مثل وسایل قالب‌گیری و منگنه دست به سکّه سازی می‌برد.
در صورتی که سکه ساخته شده شباهتی به اصلی نداشته باشد این جرم محقق نمی‌شود. لیکن شباهت ظاهری که بیننده را در نگاه اول به اشتباه بیندازد کافی است و شباهت واقعی ضرورتی ندارد.
2) مخدوش کردن سکۀ طلا و نقره:
«هرکس به قصد تقلب به هر نحو از قبیل تراشیدن، بریدن و نظایر آن از مقدار مسکوکات طلا و نقرۀ ایرانی یا خارجی ب‌کاهد یا عالماً و عامداً در ترویج این قبیل مسکوکات شرکت یا آن را داخل کشور نماید به حبس از یک‌سال تا سه سال محکوم می‌شود» (مفاد مادۀ 519 قانون مجازات)
منظور از مخدوش کردن سکه آن است که کسی با استفاده از وسایل برقی مثل متّه، یا وسایل شیمیایی مثل اسید، مقداری از فلز گرانبهای موجود در سکه را جدا کند تا فلز جدا شده را مورد استفاده قرار دهد یا بفروشد.
3) ترویج یا خرید و فروش سکه قلب یا مخدوش: منظور از ترویج آن است که کسی با علم به تقلبی بودن و فساد سکه، آن را به جریان اندازد و به دیگری بدهد، حال چه به عنوان معامله و یا به عنوان صدقه وهبه:
ترویج سکه قلب یا سکّه مخدوش جرمی است جدا از ساختن سکه قلب یا مخدوش ساختن سکه؛ بنابراین، اگر عامل ساختن سکه تقلبی و نیز ترویج آن یک نفر باشد با رعایت احکام تعدد مادی جرم، حکم داده می‌شود.
4) داخل کردن سکه قلب یا مخدوش به کشور: صِرف وارد کردن عالمانه سکه تقلبی جرم است؛ هر چند که وارد کننده قصد ترویج یا فروش آن را نداشته باشد و نیز وارد کردن سکه به کشور لزوماً به معنی گذشتن از گمرک ورودی نیست، بلکه همین که کسی سکه را وارد قلمرو کشور کند این جرم را مرتکب شده است، هر چند که مأمور گمرک سکّه قلب یا مخدوش را کشف کرده و اجازه ترخیص آن را ندهد.
رکن معنوی جرم:
در جرایم مربوط به مسکوکات طلا و نقره یا مسکوکات عادی علاوه بر عمد در فعل، قصد مجرمانه خاص استفاده نامشروع نیز شرط است.
کیفیت مجازات:
1) مجازات ساختن و شبیه‌سازی هر نوع مسکوک طلا و نقره داخلی و خارجی با وارد نمودن آنها به کشور و ترویج آنها مستلزم محکومیت به حبس از یک تا ده سال است. (استنباط از ماده 518 ق.م.ا)
2) مجازات تخدیش در مقدار طلا و نقره مسکوک ایرانی یا خارجی و هم‌چنین ترویج و وارد نمودن آن به کشور مستوجب حبس از یک تا سه سال، به علاوه ضبط اموالی است که متهم از این طریق تحصیل نموده است.
ب) تخفیف مجازات یا معافیت از مجازات:
هرگاه اشخاصی که مرتکب جرائم قلب سکه می‌شوند قبل از کشف، مأمورین تعقیب را از ارتکاب جرم مطلع نموده یا در ضمن تعقیب به واسطۀ اقرار خود موجبات تسهیل تعقیب سایرین را فراهم آورند و یا مأمورین دولت را به نحو مؤثری در کشف جرم راهنمایی کنند، در مجازات ایشان تخفیف متناسب داده می‌شود و حسب مورد از مجازات، حبس معاف می‌شوند. مگر آن‌که احراز شود قبل از دستگیری توبه کرده‌اند که در این صورت از کلیه مجازات‌های مذکور معاف خواهند شد. (استنباط از ماده 521 ق.م.ا)