دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حقوق

No image
حقوق

كلمات كليدي : حق، حقوق، فقه

نویسنده : شعبانعلی جباری

حقوق

حقوق در لغت جمع حق و به معناى امتیازات و ویژگى هاى هریک از افراد یک جامعه است.

امروزه واژه «حقوق» استعمالات و کاربردهاى متفاوتى دارد این کاربردها و معانى گوناگون هرچند بى ارتباط با یکدیگر نیستند، ولى از برخى جهات از یکدیگر متمایزند.

کاربردهای واژه حقوق:

1- حقوق به معناى دست مزد و حق الزحمه: مثلا، گفته مى شود حقوق کارمندان دولت و منظور از آن دست مزدى است که این افراد به طور ماهانه از دولت دریافت مى کنند.

2- حقوق به معنای مجموعه قواعد و مقررّاتى که بر روابط افراد یک جامعه در زمان معیّن به کاربرده مى شود. به دیگر سخن، حقوق مجموعه اى از بایدها و نبایدهایى است که اعضاى یک جامعه ملزم به رعایت آن هستند و دولت ضمانت اجراى آن را به عهده دارد و این ضمانت اجرا یکی از تفاتهای اساسی قواعد حقوقی با اخلاق است؛ مانند حقوق ایران، حقوق مصر و حقوق فرانسه. تقریباً همه جوامع انسانى از گذشته تاکنون به نوعى با این الزام هاى حقوقى همراه بوده‌اند.

از نظر اسلامى، به جای واژه حقوق در این معنا ، واژه «شرع و شریعت» به کار مى رود؛ چنان که مى گویند،شرع موسى یا شرع اسلام و به دلیل آن که از دیدگاه اسلامى، منشأ حق، خداوند متعال است، در تعریف حقوق گفته شده است: «حقوق عبارت است از: مجموعه قوانین و مقرّرات اجتماعى که از سوى خداى انسان و جهان، براى برقرارى نظم و قسط و عدل در جامعه بشرى تدوین مى شود تا سعادت جامعه را تأمین سازد؛ حقوق در این معنا، جمع حق نیست، بلکه با آن همچون کلمه اى مفرد معامله مى کنند. گویا مجموعه احکام و مقررّات حاکم بر یک جامعه را یک واحد اعتبارى دانسته، نام حقوق بر آن نهاده اند حقوق در این معنا، با قانون مرادف است؛ مثلا به جاى حقوق اسلام یا حقوق روم مى توان گفت: قانون اسلام یا قانون روم.

3- حقوق جمع کلمه حق، بنابراین حقوق به معناى امتیازات و ویژگى هاى هریک از افراد یک جامعه است که گاه از آن به «حقوق فردى» تعبیر مى شود؛ مانند حق حیات، حق مالکیت، حق اُبوّت، حق بنوّت و حق زوجیت که زیرمجموعه حقوق غیر مالی قرار دارند.

4-حقوق به معناى «علم حقوق» که منظور از آن دانش حقوق است و در مقابل سایر علوم و دانش ها به کار مى رود؛ مانند: علم روان شناسى و علم جامعه شناسى.حقوق دارای رشته هایی است که عبارتند از؛ حقوق خصوصی، حقوق جزا و جرم شناسی، حقوق بین الملل، حقوق بشر، و رشته‌های جدیدی که به آن اضافه شده است مانند رشته حقوق محیط زیست و رشته حقوق مالکیت اقتصادی. در اسلام، در این معنا واژه «فقه» به کار برده می‌شود. و به کسى که این دانش را دارد، فقیه مى گویند

حقوق ایران ارتباط زیادى با دانش فقه دارد. قانون مدنى ایران، که داراى 1335 ماده است، عمدتاً از فقه شیعه اخذ شده و مباحث عمده در آن عبارت است از: اموال، اسباب تملّک (احیاى اراضى موات و حیازت اشیاى مباحه، عقود و معاملات و الزامات)، وصایا و ارث، اشخاص، ازدواج، طلاق، اولاد، خانواده، حجر، قیمومت، اقرار و شهادت گواهى)از فقه گرفته شده است.

همچنین قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران در لزوم انطباق کلیه قوانین با موازین اسلامى مى گوید: «کلیه قوانین و مقررّات مدنى، جزایى، مالى، اقتصادى، ادارى، فرهنگى، نظامى، سیاسى و غیر این ها باید بر اساس موازین اسلامى باشد و این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسى و قوانین و مقررّات دیگر حاکم است و تشخیص این امر بر عهده فقهاى شوراى نگهبان است». و طبق ماده 3 قانون آئین دادرسی مدنی، قضات دادگاهها موظفند موافق قوانین به دعاوی رسیدگی کرده، حکم مقتضی صادر و یا فصل خصومت نمایند و در صورتیکه قوانین موضوعه کامل یا صریح نبوده یا متعارض باشند یا اصلا قانونی در قضیه مطروحه وجود نداشته باشد، با استناد منابع معتبر اسلامی یا فتاوای معتبر و اصول حقوقی که مغایر با موازین شرعی نباشد، حکم قضیه را صادر نمایند و نمی‌توانند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض قوانین از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزند و الا مستنکف از احقاق حق شناخته شده و به مجازات آن محکوم خواهند شد.بنابر این ارتباط تنگاتنگ حقوق با فقه غیر قابل انکار است.

مقاله

نویسنده شعبانعلی جباری
جایگاه در درختواره حقوق خصوصی - حقوق مدنی

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.

پر بازدیدترین ها

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

قرآن کریم که بزرگترین معجزه پیامبراکرم(ص) است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز داشته ودر آن آمده است، کاملترین نسخه برای آرامش روح است.
تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
No image

نحوه های مختلف شـروع کلاس توسط مربی

در این بخش "شـروع ها" در جهت آموزش کلاسداری مطرح می شود.
Powered by TayaCMS