منازعه، منازعه دسته جمعي، شركت در نزاع.
نویسنده : زکریا جهانگیری
گاه وقوع جنایت در شرایط خاص، علاوه بر مجازات معیّن، موجب کیفر تعزیری هم می‌گردد. منازعه با یکدیگر، شرایط و موقعیت خاصی است که وقوع جنایت در آن وضعیت، موجب تعزیر می‌باشد.[1]
منازعه در اصل نَزَعَ که مصدر باب مفاعله و برای تقابل و بین الاثنین مطرح می‌باشد یعنی همه شرکت کنندگان مرتکب زد و خورد بشوند حال اگر گروهی صرفاً مضروب واقع بشوند و عکس العملی از خودشان ندهند مشمول شرکت در نزاع دسته جمعی نخواهند بود. پس منازعه، زد و خورد عده‌ای [که حداقل باید 3 نفر باشند] با عده‌ای دیگر است که ممکن است فامیل یکدیگر باشند.
عنصر قانونی جرم منازعه
برابر ماده 615 قانون مجازات اسلامی: هرگاه عده‌ای با یکدیگر منازعه نمایند هر یک از شرکت کنندگان در نزاع، حسب مورد به مجازات زیر محکوم می‌شوند و...
عنصر مادی جرم منازعه
عنصر مادی منازعه، شرکت در نزاع دسته جمعی است یعنی اینکه عمل هر یک از شرکاء‌تأثیر در وقوع جرم داشته باشد و جزئی از جرم انجام گرفته باشد.
1- منازعه، درگیری جسمی است و نزاع لفظی را شامل نمی‌شود، و برای تحقق این جرم حضور بیش از 3 نفر ضروری است.
2- شرط تحقق شرکت در نزاع دسته جمعی، نامعلوم بودن نحوه و کیفیت فعل مجرمانه افراد حاضر در منازعه است؛ زیرا اگر بتوان مرتکب اصلی را شناخت با او در حدود مواد راجع به ضرب و جرح عمدی رفتار خواهد شد .
3- احراز رابطه علیت بین صدمه و منازعه، ضرورت دارد بطوری که اگر منازعه نبود صدمه‌ای هم وارد نمی‌شد.
لذا شامل صدمات حادث شده در حین فرار و بواسطه تصادف نمودن یا خوردن بر زمین نمی‌گردد.
4- تحقق جرم منازعه، به مداخله در واقعه درگیری و منازعه است هر چند خود مرتکب مبادرت به ایراد صدمه ننموده باشد. لذا صرف شرکت در نزاع و تحقق نتایجی مثل قتل، نقص عضو یا ضرب و جرح، موجب محکومیت هر یک از مرتکبان به کیفرهای مطروحه قانونی می‌باشد و ضرورتی ندارد که شرکت کننده در نزاع، خود نیز ضرب و جرحی وارد نموده باشد.
5- شخصیت مجنی علیه در نزاع دسته جمعی مهم نیست یعنی تفاوتی ندارد که مجنی علیه از جملۀ طرفهای درگیر باشد یا میانجی یا شخص ثالثی باشد. لذا لازم نیست مجنی علیه حتماً خودش از شرکت کنندگان در منازعه باشد.
6- چنانچه شرکت سه نفر یا بیشتر در منازعه منتهی به فوت یا ضرب و جرح، محرز ولی نوع ضرب و جرح وارده از ناحیه هر کدام شخصاً معلوم نباشد طبق مستفاد از ملاک مواد 212 و 215 و 265 قانون مجازات اسلامی، حکم به پرداخت دیه به نحو تساوی صادر می‌گردد.
عنصر معنوی منازعه
عنصر معنوی این جرم، سوء نیت عام است و تعمد در شرکت در منازعه لازم است.
مجازات جرم منازعه
برابر ماده 615 قانون مجازات اسلامی که مقرر می‌دارد؛ هر یک از شرکت کنندگان در نزاع حسب مورد به مجازات زیر محکوم می‌شوند؛ 1- در صورتی که نزاع منتهی به قتل بشود به حبس از یک سال تا سه سال
2- در صورتی که منتهی به نقص عضو شود به حبس از 6 ماه تا سه سال.
3- در صورتی که منتهی به ضرب و جرح شود به حبس از سه ماه تا یک سال.
تبصره 2- مجازاتهای فوق مانع اجرای مقررات قصاص یا دیه حسب مورد نخواهد شد.