دانستنی های حقوقی؛
مطمئناً در دنیای پرتلاطم امروزی، یکی از موضوعاتی که می تواند جوامع بشری را از اختلافات شخصی و جمعی در امان بدارد، «آشنایی با حقوق متقابل افراد با یکدیگر و قانون» است که مهمترین اثر این آشنایی و آگاهی را می توان در پیشگیری از وقوع بسیاری از مشکلات حقوقی دانست؛ بنابراین، امروز تلاش داریم تا موضوع «ظهرنویسی چک و سفته» را بررسی کنیم.
کلیه کسانی که در چک از خود امضاء بر جا می گذارند در مقابل دارنده چک مسئولیت تضامنی دارند و در صورتی که چک در سر رسید پرداخت نگردد، دارنده می تواند پس از گرفتن گواهی عدم پرداخت با رعایت مواعد قانونی، علیه هر یک از امضاء کنندگان بدون رعایت تقدم و تأخر اقدام به دعوا نماید و وجه چک را وصول کند.
آثار ظهرنویسی
دو قاعده اساسی در ظهرنویسی جاریست:
1- قاعده مسئولیت تضامنی ظهرنویسان
2- قاعده عدم ورود ایرادات
مسئولیت تضامنی ظهرنویسان
کلیه کسانی که در چک از خود امضاء بر جا می گذارند در مقابل دارنده چک مسئولیت تضامنی دارند و در صورتی که چک در سر رسید پرداخت نگردد، دارنده می تواند پس از گرفتن گواهی عدم پرداخت با رعایت مواعد قانونی، علیه هر یک از امضاء کنندگان بدون رعایت تقدم و تأخر اقدام به دعوا نماید و وجه چک را وصول کند.
ماده 249 قانون تجارت در خصوص برات صراحتاً این موضوع را بیان می دارد و به دارنده برات این حق را می دهد که در صورت عدم تادیه و اعتراض به هر کدام از آنها که بخواهد (امضاء کنندگان) منفرداً یا به چند نفر یا به تمام آنها مجتمعاً رجوع نماید.
و همین حق را هر یک از ظهرنویس ها نسبت به برات دهنده و ظهرنویسان ما قبل خود دارد. اقامه دعوا بر علیه یک یا چند نفر از مسوولین موجب اسقاط حق رجوع به سایر مسئولین برات نیست.
اقامه کننده دعوا ملزم نیست ترتیب ظهرنویسی را از حیث تاریخ رعایت کند و ضامنی که ضمانت برات دهنده یا محال علیه یا ظهرنویس را کرده فقط با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده است.
لذا با توجه به ماده فوق الذکر مسئولیت هر یک از امضاء کنندگان چک به تفکیک توضیح داده می‌شود
الف - صادرکننده چک:
ایشان چک را ایجاد می کند و به دارنده آن تسلیم می نماید و با صدور چک باعث ایجاد مسئولیت برای انجام دستور پرداخت خواهد شد و چنانچه دستور او در سر رسید انجام نگیرد مسئول خسارت وارده به دارنده آن می باشد، زیرا نمی توان سند را به جریان گذاشت و مسئولیت اجرای آن را به عهده نگرفت.
ب- ظهرنویسان چک:
ظهرنویس، دارنده ی چکی است که چک خود را به وسیله ظهرنویسی به دیگری انتقال می‌دهد.
ظهرنویسی فقط یک انتقال طلب ساده نیست، بلکه ظهرنویس پرداخت وجه چک را هم تضمین می کند. با انتقال چک رابطه بین ظهرنویس و دارنده چک قطع نمی شود، بلکه ظهرنویس در مقابل دارنده جدید چک و دارنده بعدی ضامن پرداخت است (ماده 249قانون تجارت).
ج- ضامنین چک
قانون چک در خصوص ضامنین مقرراتی را ذکر ننموده، بلکه اجازه داده با رجوع به قانون تجارت این مهم حل شود.
در این خصوص بند آخر ماده 249قانون تجارت مقرر می دارد:((ضامن که ضمانت برات دهنده یا محال علیه یا ظهرنویس را کرده با کسی مسئولیت تضامنی دارد که از او ضمانت نموده است.)) بنابراین، مسئولیت ضامن برات یا چک، بسته به این است که از چه کسی ضمانت نموده است.
مختصر به زبان ساده
احتمالا همه با چک و سفته آشنایی دارید
منظور از ظهرنویسی چک و سفته در متم بالا امضای پشت چک و سفته می باشد.
در مواردی شما چکی را از شخصی می‌گیرید و می‌خواهید به شخص دیگری انتقال دهید که پشت آن را امضا می‌کنید معمولاً و به صورت عامیانه به این عمل ظهرنویسی می گویند.
البته صرف امضای چک که در وجه شما صادر شده شامل این مورد نمی‌گردد ولی مثلاً آقای الف چی صادر می‌کند و تحویل آقای ب می‌دهد آقای ب الف را قبول نداشته و می گوید احتمالاً چک الف اعتباری ندارد چون قبلاً بد حسابی کرده در اینجا آقای ج پشت چک را به عنوان ضمانت امضاء می‌کند به این عملی که ج انجام داده ظهرنویس می‌گویند که معمولاً مسئولیت تضامنی ایجاد می‌کند.
مسئولیت تضامنی یعنی اینکه ب میتواند علیه هم الف و هم ج بابت طلب خود طرح دعوا نماید.
نکته: بابت ظهرنویسی حتماً باید تا 15 روز از تاریخ چک در مواردی تا 45 روز علیه ظهرنویس اقدام کند در صورتی که این موعد اقدام نکند مسئولیت ضامن بلا اثر می‌شود.
سایت تابناک
تاریخ: شنبه 13 آبان ماه 1396