معنی علامات:
علامات، جمع علامت بمعنى نشانه است[1] و نشانه، چیزی است که در بلندی نصب میشود تا گمشدگان بوسیله آن راه را پیدا کنند.[2]
هر وقت بحث از امام زمان(عج) و دوره آخر الزمان مطرح میشود به ناچار بحث از ظهور آنحضرت و حکومت جهانی وی و بقدرت رسیدن مستضعفین[3] و از بین رفتن کفار و مشرکان[4] مطرح میشود. اما انسانهایی که امام زمان خود را درک نکرده و نمیشناسند چگونه میتوانند آنحضرت را در موقع ظهور شناسایی کنند؟ این از سوالاتی بوده است که از صدر اسلام مطرح بوده و حتی پیامبر اسلام و ائمه اطهار (علیهم السلام) نیز از همان ابتدا بر این بحث اهتمام داشته و همه آن یزرگواران علامات و نشانههایی را برای ظهور آقا امام زمان مطرح کردهاند و انسانها با وجود این نشانهها امام زمان خود را شناخته و مشمول حدیث « من مات و لم یعرف امام زمانه مات میته الجاهلیه »[5] «هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناخته باشد به مرگ جاهلی از دار دنیا رفته است» نشوند.
البته آشنایی با علائم ظهور تنها برای دوران ظهور و شناخت خود امام زمان(عج) نیست بلکه برای زمان قبل از ظهور نیز بسیار کارآیی دارد. زیرا یکی از مسائل مهمی که از دوران ائمه اطهار (علیهم السلام)، مردم با آن مواجه بودند مسئله مهدیان دروغین بوده است که برخی از آنها حتی منجر به پیدایش فرقههایی شده است که سالهای سال است که به انحرافات خود ادامه میدهند. حال اگر مردم نسبت به علائم آگاه بودند فریب این افراد دغل کار را نمیخوردند و در دنیا بدبختی و در آخرت عذاب الهی را برای خود نمیخریدند.
علائم ظهور
ما در بحث علائم دو نوع تقسیم بندی داریم:
در تقسیم بندی اول علائم به دو دسته علائم حتمی و غیر حتمی تقسیم میشود.
علائم حتمی آن است که حتما باید واقع شود و تعداد آنها مشخص است و زمان وقوع هر کدام نیز مشخص است و زمان آن سال ظهور است.[6]
علائم حتمی:
1. خروج سفیانی:
از امام علی ابن الحسین علیه السلام پرسیدم که آیا زمانی که سفیانی نیامده حضرت قائم قیام خواهد نمود؟ فرمودند:
قیام حضرت از ناحیه خدا حتمی است و امر سفیانی نیز از ناحیه خدا حتمی است و تا زمانی که سفیانی نیاید حضرت قیام نخواهد نمود...[7]
2. خروج یمانی:
اما صادق (علیه السلام) فرمودند:
سه کس در یک سال و در یک روز قیام میکنند؛ خراسانی و سفیانی و یمانی و در بین این سه پرچم بهترین پرچمها از یمانی است: زیرا پرچمی است که به حق دعوت میکند.[8]
3. صیحه آسمانی:
امام باقر علیه السلام فرمودند:
صدایی از آسمان شنیده میشود که حق با او (امیر المومنین) و پیروان اوست. در این هنگام قائم ما خروج خواهد کرد.[9]
4. قتل نفس زکیه:
پیامبر گرامی اسلام فرمودند:
مهدی ظهور نمیکند تا اینکه نفس زکیه کشته شود. زمینیان و آسمانیان خشمگین میشوند در آن هنگام است که مهدی میآید و مردم او را همچون در میان گرفتن عروس در شب زفاف در میان خود میگیرند. پس او زمین را پر از قسط و عدل میکند و زمین گیاهانش را میرویاند (کنایه از فراوانی نعمت ) و آسمان بارانش را فرو میفرستد.[10]
5. خسف بیدا:
امام محمد باقر فرمودند:
امام باقر (علیه السلام) فرمودند: زمانیکه سپاه سفیانی به سرزمین بیدا برای استراحت توقف میکنند یک منادی از آسمان ندا میدهد که ای بیدا! این طایفه را فرو ببر. پس زمین تمام آنها را فرو میبرد و هیچ کس از آنها باقی نمیماند مگر سه نفر که...[11]
علائم غیر حتمی:
علائمی عام و همگانی است که وقت معینی ندارد و ممکن است اتفاق بیفتد یا بر اساس حکمت خداوند انجام نشود. این علائم غیر حتمی بسیارند که در روایات ذکر شده است که ان شاء الله در مقالهای جدا گانه به آنها خواهیم پرداخت.
تقسیم بندی دیگر
در این تقسیم بندی، علائم به شش قسم تقسیم می شود.
· علائم حتمیه: که البته خواه ناخواه باید انجام شود. مانند خروج سفیانی و...
· علائم معلقه: این علائم مشروط و معلق است به اراده و مشیت خداوند و اگر اراده خدا تعلق گیرد واقع شده و الا واقع نخواهد شد و یا بر اثر دعاها و طاعات مردم رفع میگردد.
علائم واقعه: به علاماتی گفته میشود که تاکنون واقع شده و زمان آنها گذشته است.
علائم غیر واقعه: علاماتی که هنوز واقع نشده است و امید میرود که بعدها واقع گردد.
علامات خاصه: به علائمی گفته میشود که مختص به وجود پر برکت خود حضرت صاحب الامر بوده و کسی در این علامات با آنحضرت شریک نمیباشد.
علامات عامه: به علاماتی گفته می شود که برای همه مردم ظاهر خواهد شد و اختصاص به حضرت ندارد.