كلمات كليدي : اِسْتِخاره، طلب خير، امور مباح، نماز استخاره، قرآن مجيد، استخاره به تسبيح
این واژه در لغت به معنی خواستن بهترین، بهترین خواستن، طلب خیر کردن ونیکویی جستن است. اما در اصطلاح عبارت است از نوعی دعا وتوکل وتوسل به خداوند در انجام امری که خیر وشر آن بر انسان پوشیده است. شیخ مفید می‌گوید:
«استخاره کردن (خیر خواستن از خداوند)در امور که از آن نهی شده یا محرم یا در اداء فرایض درست نیست؛ بلکه استخاره در امور مباح یا برای ترک امر مستحبی به جهت تعارض اش با امر مستحب دیگر وارد است.»
طبق حدیثی که در منابع اهل سنت از طریق جابر بن عبدالله و در منابع شیعی توسط حضرت امام جعفر صادق (ع) از رسول اکرم (ص) نقل شده است،حضرت پیامبر(ص) به اصحاب خود استخاره می‌آموخته، همان طور که قرآن مجید را تعلیم می‌داده است.
استخاره‌ای که ایشان تعلیم می‌داده‌اند به صورت نماز و دعا بوده است.
نماز استخاره
نمازی مستحب ودو رکعت همانند نماز صبح که پس از پایان نماز، باید صد یا صد ویک بار این دعا را خواند:
«اَستخیرُ اللهَ برحمتِه»
سپس باید آنچه که به دل الهام شده، از انجام دادن یا ترک فعل موردنظر، عمل کرد. دعاهای مخصوصی نیز در اغلب منابع برای نماز استخاره ذکر شده است .از جمله نگاه کنید به «باب صلاة الاستخارة» در وسائل الشیعة؛ و دعای سی و سوم از صحیفۀ سجادیه
غیر از نماز استخاره،سه نوع استخارۀ دیگر معمول است که به اختصار به هر یک اشاره می‌شود:
سید محسن امین چنین آورده است که پس از نیت،قرآن مجید را می‌گشایند وبه اولین آیه‌ای که در اولین سطر صفحۀ دست راست می‌آید می‌نگرند.
اگر مضمون آیه حاکی از رحمت یا امر به خیر یا نظایر آن بود،باید کار مورد نظر را انجام داد واگر آیه حاکی از غضب یا نهی از شری یا امر به عقوبتی ونظایر آن بود خوب نیست.
استخارۀ با قطعات کاغذ:
شیخ طوسی از حضرت امام جعفر صادق (ع) این استخاره را چنین نقل می‌کند که باید شش قطعۀ کوچک کاغذ برداشت ودر سه تای آنها نوشت:
«بسم‌الله الرحمن الرحیم خیرة من الله العزیز الحکیم لفلان بن فلان افعل»
(=انجام بده) ودر سه تای دیگر همین دعا ولی پایان آن «لاتقعل» (=انجام نده) آورد. سپس آنها را در زیر سجاده قرار داده دو رکعت نماز استخاره یا حاجت خوانده پس از اتمام نماز به سجده رفته و صدبار گفت:
«استخیرُ اللهَ برحمتِه خیرَه فی عافیةٍ»
سپس نشست وگفت:
«اللهم خِرْ لی فی جمیعِ اموری فی یُسرٍ منک و عافیةٍ»
سپس باید یکی یکی کاغذها را برداشت و باز کرد وخواند. اگرسه«افعل» (انجام بده) آمد،«خوب» است و اگر سه تا پشت سر هم «لاتفعل» (انجام مده) آمد «بد» است ونباید آن را انجام داد.
استخاره به تسبیح:
از حضرت صاحب الامر (عج) نقل کرده‌اند که لااقل سه بار سورۀ فاتحه وده بار سورۀ قدر را قرائت کرد وسپس این دعا را خواند:
«اللهم انی استخیرک لعلمک بعاقبة الامور...»
سپس باید حاجت خود را نیت کرد ومقداری از دانه‌های تسبیح (یا تعدادی سنگریزه)را گرفت واز بقیه جدا کرد ودو تا دو تا شمرد.در پایان،اگر فرد، باقی ماند خوب است واگر زوج، باقی ماند خوب نیست.
در آداب استخاره رو به قبله بودن وانگشتر عقیق یا نقش محمد (ص) وعلی (ع)در دست داشتن وسخن نگفتن شرط است. نیز هرگاه استخاره خوب نیاید استخاره کننده نباید ان را با کراهت بپذیرد،بلکه باید به درگاه خداوند شکر و بر او توکل نماید.