واژه عیادت از ماده عود به معنی رجوع و برگشتن است. عیادت مریض؛ یعنی برگشتن به سوی او برای اطلاع از حال وی.
عیادت بیمار یکی از اخلاق حسنه مورد تأکید در شرع مقدس اسلام و از حقوقی است که مسلمانان بر یکدیگر دارند.
ارزش عیادت
این رفتار نیک نقش بهسزایی را در تحکیم روابط انسانی و صمیمیت و اخوت، و از بین بردن کینه و کدورت، ایفا میکند.امیر مؤمنان(علیه السلام) میفرماید:
«از جمله نیکوترین اعمال انسان، عیادت مریض است»
پاداش عیادت
برای عیادت و عیادت کننده در روایات معصومین فضیلتهایی نقل شده است؛ از جمله:
1- پاداش عیادت، بزرگتر از تشییع جنازه است.
2- عیادت کننده در راه بهشت گام میهند.
3- در رحمت خدا غوطه ور میشود.
4- برای او بهشت ضمانت شده است.
5- هفتاد هزار فرشته تا روز قیامت از طرف او خدا را عبادت میکنند.
اخلاص در عیادت
ارزش عیادت در خالص و خدایی بودن آن است، تعبیر « فیالله» که در روایات عیادت بیماران به چشم میخورد، به همین نکته حساس اشاره میکند. در حدیث است که:
«در روز قیامت، خداوند به بنیآدم خطاب میکند: مریض شدم چرا به عیادتم نیامدی؟ میگوید: خدایا! تو پروردگار جهانیانی، چگونه به عیادت تو میآمدم؟ پاسخ میشنود: فلان بندهام بیمار شد و از او عیادت نکردی! مگر نمیدانستی که اگر به عادتش میرفتی، مرا نزد او مییافتی؟»
وظایف عیادت کننده
1- نزد بیمار کمتر توقف کند،مگر آن که بیمار خواستار آن باشد.
2- برای شفای بیمار دعا کند؛ چون دعای عیادت کننده مثل دعای فرشتگان است.
3- برای مریض هدیهای ببرد؛ چون مایه آرامش مریض میشود.
4- برای بهبودی او سوره مبارکه حمد بخواند که در حدیث وارد شده است که اگر هفتاد مرتبه سوره حمد بر موضع درد خوانده شود موضع درد به اذن خدا آرام میگیرد.
5- در نزد مریض چیزی نخورد و کاری که سبب ناراحتی او شود انجام ندهد.
6- از بیمار تقاضای دعا کند که هر کس برای خوشنودی خدا از بیمار عیادت کند، آن بیمار هر چه برای عیادت کننده از خدا بخواهد خداوند دعایش را مستجاب میکند.
7- مریضی کمتر از سه روز، عیادتش واجب نیست و اگر بیش از آن شد عیادت، یک روز در میان باشد و اگر به طول انجامید مریض را با خانوادهاش به حال خود بگذارند.
8- دلجویی و هم دردی کردن با مریض، موجب آرامش خاطر و تسکین دردش خواهد شد.
9- اطعام مریض، پیامبر(صلی الله علیه و آله) در اینباره میفرماید:
هر کس، بیماری را طبق خواستهاش اطعام کند، خداوند با میوههای بهشت او را پذیرایی خواهد کرد.
10- به بیماران جذامی نباید نگاه پیوسته انجام داد، چون باعث ناراحتی آنها میشود.
11- در هنگام عیادت به گونهای که به گوش بیمار نرسد بر سلامتی خویش حمد گوید.
عیادت بیمارانی که تاکید شده است:
1- عیادت مومن
2- عیادت خاندان پیامبر اکرم(ص)
3- عیادت بینوایان
آثار عیادت
1- موجب تقویت روحیه بیمار شده، از بار سنگین بیماری که جسم و جانش را فرا گرفته، کاسته میشود و زودتر سلامتی از دست رفته را باز مییابد.
2- دلهای افراد جامعه به هم نزدیکتر میشود، برادری و همدلی افزایش می یابد تا آنجا که هم فرد و هم جامعه به واسطه این رفتار الهی و انسانی مورد لطف و رحمت پروردگار قرار میگیرند.
3- عیادت بیمار، انسان را به یاد قیامت میاندازد و او را متوجه نعمت تندرستی میسازد و زمینهساز شکر میگردد. رسول خدا (ص) میفرماید:
«به عیادت بیمار و تشییع جنازه بروید، که شما را به یاد آخرت میاندازد».