دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

پروژه project

No image
پروژه project

كلمات كليدي : برنامه¬ريزي، برنامه¬ريزي پروژه، مديريت پروژه، كنترل پروژه، نمودار ميله اي، نمودار گانت، روش مسير بحراني(CPM)، فن ارزشيابي و بازنگري برنامه(P

نویسنده : ابراهيم محمدي قراسوئي

فرآیند برنامه‌ریزی(اقتصادی) با یک نگاه کلی، دارای سه سطح برنامه‌ریزی بلند‌مدت یا استراتژیک، سطح برنامه‌ریزی میان‌مدت یا تاکتیکی و سطح برنامه‌ریزی کوتاه مدت یا اجرایی است. در سطح برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت یا اجرایی هرطرح به مجموعه کارها یا عملیاتی که آن را پروژه می‌نامیم، تبدیل و تقسیم می‌شود.[1]

پروژه، عبارت است از مجموعه اقدامات و عملیات پیچیده و منحصر به‌فرد متشکل از فعالیت‌های منطقی و مرتبط به یکدیگر، که زیر نظر یک مدیریت و سازمان اجرایی مشخص برای تامین هدف یا هدف‌های مشخص، در چارچوب برنامه زمانی و بودجه از پیش‌تعیین‌شده‌ای اجرا می‌شود.

چارچوب‌ها

چارچوب و هدف‌های اصلی پروژه، کمّی است یا دست‌کم انتظار می‌رود که چنین باشد. به‌طور کلی هدف‌های اصلی پروژه‌ها، کیفیت‌ها یا کمیت‌هایی هستند، که اگر هم به‌طور مستقیم قابل سنجش و اندازه‌گیری نباشند، مقدار و کیفیّت آن‌ها، هم قبل و هم بعد از اجرای پروژه، از طریق سنجش و اندازه‌گیری متغیر‌ها، پدیده‌ها، شاخص‌ها و کمّیت‌های دیگری، به‌طور غیر مستقیم قابل اندازه‌گیری است.[2]

هر پروژه مشتمل بر مجموعه کارهایی است که برای نیل به یک هدف کوتاه‌مدت و تک‌موردی انجام می‌شوند و زمان آغاز و پایان مشخصی دارند.[3] پروژه‌ها، ممکن است کارهایی باشند که انجام آن‌ها در فواصل زمانی مشخص، لازم می‌شود؛ مثل بستن حسابهای مؤسسات در انتهای سال مالی و یا تعمیرات اساسی یک پالایشگاه هر دو سال یکبار.[4]

مراحل پروژه

همان طور که گفته شد؛ پروژه‌ها، از نقطه و مبدا معینی شروع و در نقطه‌ی تعیین‌شده‌ای خاتمه می‌یابند. بنابراین هر پروژه یک دوره زندگی مشخص دارد. شروع و خاتمه پروژه را می‌توان با تاریخ‌های تقویمی مشخص کرد. دوره زندگی پروژه، از ابتدا تا انتها، از مراحل(Phases) قابل تشخیص و تعریفی تشکیل شده است. در هر یک از مراحل اجرای پروژه بنابر موضوع، نوع، طبیعت و اندازه آن، کارها و فعالیت‌های گوناگونی انجام می‌شود. هر پروژه در یک تقسیم‌بندی عمومی دارای مراحل: بررسی، تعریف، طراحی، ساخت یا اجرا، نصب یا پیاده‌سازی، بهره‌برداری و ارزیابی است.[5]

بعضی از صاحب‌نظران، پروژه را در چهار مرحله ذیل تعریف می‌کنند:

1. مرحله نظری، نقطه آغازین یک پروژه است. در این مرحله، پروژه در حد یک فکر، نظر یا خواسته یک شخص، گروه یا یک مؤسسه است؛

2. مرحله طرح و برنامه‌ریزی؛ در این مرحله امور طرح وبرنامه‌ریزی با دقت و جزئیات بیشتر و کامل‌تری انجام می‌شود. در این مرحله تقریبا تمام فعالیت‌هایی که لازم است در عمل اجرا شوند، مشخص شده و پروژه، زمان‌بندی می‌شود؛

3. مرحله اجراء؛ در این مرحله بایستی کارهای پروژه مطابق برنامه‌ها و اصول و کیفیت‌های تعیین‌شده در مرحله دوم (طرح و برنامه‌ریزی) به اجراء درآیند؛

4. مرحله پایانی؛ در این مرحله، سعی می‌شود که کارها و فعالیت‌ها، با کیفیّت و کمّیت قابل قبول دستگاه‌های نظارتی، تحویل کارفرمای پروژه شوند.[6]

مدیریت پروژه

پروژه‌ها و کارهای پروژه‌ای و سازمان آن، بافت و ماهیّتی متفاوت از کارها یا وظایف روزمرّه و تکراری واحد‌ها یا سازمآن‌های تخصّصی و وظیفه‌ای، دارند. از این‌رو بسیاری از مفاهیم، الگوها و روش‌های سنّّتی مدیریت را که اساسا برای انجام کارها یا وظایف روزمره اداری تدوین و توسعه یافته‌اند؛ نمی‌توان بطور اثربخش و کارآمد در پروژه‌ها، به‌کار گرفت.[7]

مدیریت پروژه، فرایندی است که جریان دوره زندگی پروژه را از آسان‌ترین راه و با بهترین نتیجه، در راستای دستیابی به هدف‌های پروژه، برنامه‌ریزی و هدایت می‌کند. این فرآیند، به‌طور ساده از سه کار برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت تشکیل شده است.[8]

هدف مدیریت پروژه، عبارت از ایجاد هماهنگی لازم در اجرای فعالیت‌ها به‌منظور کاربرد مناسب منابع و امکانات، در راستای هدف نهایی پروژه است.[9]

مدیر پروژه با تنظیم یک برنامه کلی، مراحل تفصیلی اجرای پروژه، میزان هزینه، زمان اجرا، و روش کنترل پیشرفت کار را معین می‌کند. وی همچنین با برنامه‌ریزی صحیح، سیستم‌های مورد استفاده در مراحل مختلف اجرای پروژه را کنترل می‌کند.[10]

در این‌میان، دانش مدیریت پروژه نیز تشکیلاتی با ابزارهای نیرومند، جهت بهبود و ارتقاء توانایی سازمان و مدیر پروژه، برای برنامه‌ریزی، سازماندهی، اجراء و کنترل فعالیّت‌ها و راه‌های استفاده از افراد و منابع را فراهم می‌آورد.[11]

برنامه‌ریزی پروژه

برنامه‌ریزی پروژه، شامل کار‌ها و کوشش‌هایی است که با انجام آن‌ها می‌توان فعالیت‌های پروژه و روابط میان آن‌ها را شناخت و مدت، منابع مورد نیاز و هزینه اجرای آن‌ها را بر اساس معیار‌ها و موازین اجرایی موجود در سازمان مولد پروژه و همچنین کیفیت نتایج محصولات پروژه را پیش بینی، برآورد و اصلاح کرد.

برنامه‌ریزی پروژه از گام‌های زیر تشکیل شده است:

1. تحلیل پروژه، تهیه فهرست فعالیت‌های پروژه و ترسیم شبکه آن؛

2. برآورد مدت، منابع مورد نیاز و هزینه اجرای فعالیت‌های پروژه؛

3. زمان‌بندی پروژه و محاسبه مشخصات اجرایی فعالیت‌ها؛

4. برنامه‌ریزی منابع و بررسی مسائل و مشکلات احتمالی و قابل انتظار و بررسی رابطه زمان و هزینه پروژه.[12]

کنترل و نظارت بر پروژه

نظارت یا کنترل پروژه، فرآیند مستمرّ و پویایی است، که مدیر پروژه را از خاتمه فعالیت‌ها، طبق برنامه زمانی، بودجه و نتایج فنی پیش‌بینی‌شده آن‌ها، مطمئن ساخته و به‌موقع او را در جریان شناخت مشکلات و تأخیرات قرار می‌دهد. در فرآیند کنترل، سه عامل اساسی یعنی زمان، هزینه و عملکرد یا کیفیت نتایج و محصولات یک پروژه، ارزیابی می‌شوند.[13]

ابزارهای برنامه‌ریزی پروژه

از ساده‌ترین روش‌های برنامه‌ریزی پروژه، نمودارهای گانت و میله‌ای هستند؛ این دو نمودار، از ساده‌ترین ابزارها برای نشان‌دادن زمان‌های آغاز و پایان فعالیت‌ها هستند؛ که هنوز در بسیاری از موسسات و سازمآن‌ها، به‌عنوان تنها روش برنامه‌ریزی، مورد استفاده قرار می‌گیرند.[14]

این نمودارها از دو محور عمود برهم تشکیل شده‌اند. محور افقی این نمودارها، نشان‌دهنده‌ی عامل زمان و محور عمودی، نشانگر فعالیت‌های لازم در اجرای پروژه است. از اشکالات عمده این نمودار‌ها این است که ارتباط بین فعالیت‌ها و ترتیب تقدّم و تأخّر بین این فعالیت‌ها را نشان نمی‌دهند. اشکالات این نمودارها و عدم کارآیی آن‌ها در پروژه‌های بزرگ، مدیران را به فکر استفاده از تکنیک‌ها و فنون دیگر از جمله روش مسیر بحرانی(CPM) و فن ارزشیابی و بازنگری برنامه(PERT) انداخت.[15]

روش‌های CPM و PERT، هر دو از روش‌های مبتنی بر شبکه هستند و بر اصل رویدادهای "کلیدی" و "مهم"، که لازمه‌ی این رویدادها است، در تاریخ‌های معینی به وقوع بپیوندند؛ تا پروژه در تاریخ معینی به اتمام برسد، استوار هستند.[16]

معمولا در این دو روش، پس از شناسایی فعالیت‌های لازم برای تکمیل پروژه و تعیین ترتیب انجام رخدادها و ترسیم جریان فعالیت‌ها از شروع تا پایان و شناسایی رابطه فعالیت‌ها با یکدیگر، زمان لازم برای هرکدام از فعالیت‌ها تخمین زده می‌شود.[17]

تفاوت دو روش مسیر بحرانی و فن ارزشیابی و بازنگری برنامه در این است که روش مسیر بحرانی به طور مشخص و قطعی زمان مورد انتظار پایان کل پروژه یا پروژه‌های فرعی‌ای که یک پروژه را تشکیل می‌دهند، تعیین می‌کند؛ در حالیکه PERT پا را فراتر گذاشته و می‌کوشد تا تغییرات زمانی همراه با زمان مورد انتظار را تخمین بزند. بنابراین PERT با مسأله عدم اطمینان زمانی مستقیم‌تر برخورد می‌کند.[18]

روش مسیر بحرانی CPM و فن ارزشیابی و بازنگری برنامه(PERT) هردو برای برآورد و کنترل زمان و هزینه مورد نیاز برای اتمام یک پروژه، به‌کار می‌روند. فایده اصلی کاربرد این فنون فراهم ساختن امکان صرفه‌جویی در زمان، از طریق جداول زمان‌بندی کارها و کنترل آن‌ها در حین اجرای پروژه‌ها است. البته با توجه به رابطه زمان و هزینه اجرای هر پروژه، صرفه‌جویی در زمان، معمولا به صرفه‌جویی در هزینه‌ها منجر خواهد شد.[19]

مقاله

نویسنده ابراهيم محمدي قراسوئي

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

پروژه project

No image

کارآیی Efficiency

کارآیی عبارت است ازنسبت بازده واقعی بدست آمده به بازدهی استاندارد و تعیین شده(مورد انتظار) یا نسبت مقدار کاری که انجام می‌شود به مقدار کاری که باید انجام شود.
No image

كارآيي Efficiency

کارآیی عبارت است ازنسبت بازده واقعی بدست آمده به بازدهی استاندارد و تعیین شده(مورد انتظار) یا نسبت مقدار کاری که انجام می‌شود به مقدار کاری که باید انجام شود.

پر بازدیدترین ها

No image

کارآیی Efficiency

کارآیی عبارت است ازنسبت بازده واقعی بدست آمده به بازدهی استاندارد و تعیین شده(مورد انتظار) یا نسبت مقدار کاری که انجام می‌شود به مقدار کاری که باید انجام شود.
No image

كارآيي Efficiency

کارآیی عبارت است ازنسبت بازده واقعی بدست آمده به بازدهی استاندارد و تعیین شده(مورد انتظار) یا نسبت مقدار کاری که انجام می‌شود به مقدار کاری که باید انجام شود.
No image

پروژه project

Powered by TayaCMS