كلمات كليدي : حورالعين، قرآن، لؤلؤ
نویسنده : کاظم احمدزاده
حورالعین در لغت همان زنان بهشتی است، حور جمع «حَوَر، احور و حوراء» است و «حَوْراء» به معنای شدّت سفیدی چشم همراه با شدّت سیاهی آن است[1] برخی گفته‌اند:[2] حَوَر به معنای پدیدار شدن اندکی از سفیدی چشم از میان سیاهی [آن] است. «عین» جمع «عیناء» و آن مؤنث اَعْیَن به معنی درشت چشم است، حورالعین یعنی زنان سیمین تن و درشت چشم.
مروارید در صدف
خدای متعال حوریان بهشتی را به خاطر اینکه در نهایت صفا و طراوت هستند به مروارید نهفته در صدف تشبیه کرده که دستی بر آن نخورده است:
«وحورٌ عینْ کَأمثالِ اللؤلؤِ المکنون» (واقعه / 22 و 23)
«همسرانی از حورالعین دارند همچون مروارید در صدف پنهان»
و به خاطر زیبا و جذّاب بودنشان به یاقوت و مرجان تشبیه کرده است: «کانّهُنّ الیاقوتُ والمَرجانُ»[3]
«گویا آنان (در سرخی) چون یاقوت (و در سفیدی پوست) چون مرجانند»
در مجمع البیان[4] ذیل همین آیه گفته است:
«در حدیث آمده که زنان بهشتی آن قدر لطیفند که مغز استخوان ساق پایشان دیده می‌شود هر چند که هفتاد جامه از حریر پوشیده باشند»
ویژگی‌های حورالعین در قرآن
1- اخلاق نیکو و صورت زیبا:
«فیهنّ خَیْراتٌ حِسانٌ »[5]
«در آن باغهای بهشتی رنانی نیکو خلق و زیبایند»
2- مستور در خیمه‌ها و پنهان از دید مردان بیگانه:
«حُورٌ مَقصُوراتٌ فی الخیام»[6]
«حوریانی که در خیمه‌های بهشتی مستورند»
معنایش این است که از دستبرد دیگران محفوظند، زنانی مبتذل نیستندکه غیر شوهرانشان نیز ایشان را تماشا کنند. [7]
3- بکارت و دوشیزگی دائمی:
«إنّا أنْشَأناهُنَّ إنْشاءاً فجعلناهُنّ أبکاراً »[8]
«ما آنها را آفرینشی نوین بخشیدیم و همه را دوشیزه قرار دادیم»
یعنی ما آن زنان را ایجاد و تربیت کردیم، ایجادی خاص و تربیتی مخصوص، در این آیه اشاره‌ای هم به این نکته هست که وضع زنان بهشتی از نظر جوانی و پیری و زیبایی و زشتی اختلاف ندارد و معنای اینکه فرمود: «فجَعلناهُنّ أبْکارا» این است که ما زنان بهشتی را همیشه بکر قرار دادیم به طوری که هر بار که همسران ایشان با آنان بیامیزند
ایشان را بکر بیابند:[9]
«لم یَطمِثْهُنَّ إنْسٌ قَبْلَهُمْ و لا جآنٌّ » (الرحمن / 74)
«هیچ انس و جن پیش از شوهران با آنها تماس نگرفته (و دوشیزه‌اند)»
4- شیفتۀ شوهران خود:
«عُرُباً اَتْراباً»[10]
«زنانی که تنها به همسرشان عشق می‌ورزند و خوش زبان و فصیح و هم سنّ و سالند»
عُرُب جمع عروب و به معنای زنی است که به شوهرش عشق می‌ورزد و یا حداقل او را دوست می‌دارد و در برابرش ناز و کرشمه می‌کند و کلمۀ «اَتراب» جمع «تَرَب» به معنای مثل است می‌فرماید: ما زنان بهشتی را امثال یکدیگر کردیم و یا از نظر سنّ و سال، همسان شوهرانشان قرار دادیم.[11] در سورۀ نبأ آیه 33 در مورد حوریان تعبیر به کواعب آورده که جمع کاعب و آن، دختر و دوشیزۀ جوانیست که تازه پستانهای وی بزرگ شده است.[12]
5- زیبایی چشم:
«وعندهم قاصراتُ الطَرفِ عینٌ کَأنهُنّ بَیْضٌ مکنونٌ»[13]
«و نزد آنها همسرانی زیبا چشم است که جز به همسران خود عشق نمی‌ورزند گویی از (لطافت و سفیدی)همچون تخم مرغهایی هستند که (در زیر بال و پر مرغ) پنهان مانده (ودست انسانی هرگز آن را لمس نکرده است)»[14]
بعضی از مفسرین گفته‌اند:
«منظور از تشبیه حوریان به "بیض مکنون" باطن تخم مرغ است، قبل از اینکه شکسته شود و دست خورده گردد»
«قاصرات الطَرف»[15] کنایه از اینکه نگاه کردن آنان با کرشمه و ناز است ومؤید آن این است که دنبال کلمۀ «عین» را آورده که جمع «عیناء» و به معنای چشمی است که درشت و در عین حال زیبا باشد (مانند چشم آهو).
حورالعین؛ حوریان بهشتی همسران أصحاب یمین در بهشت هستند[16] و یا در سوره دخان می‌فرماید:
«کذلک وزوّجناهم بحورٍ عینٍ»[17]
«اینچنین‌اند بهشتیان (اهل تقوا) و آنها را با "حور العین" تزویج می‌کنیم»
و در سورۀ صافات آیه 48 از حوریان به عنوان همسرانی زیبا برای مخلصین یاد کرده است و در سورۀ طور آیه 17 و 20 از ازدواج متّقین با حوریان بهشتی به عنوان پاداش و نعمتی الهی یاد شده است.