آیت الله سیّد على سیستانى
(متولّد: 1349ق.)
عنوان مقاله: اسوه شکیبایى
نویسنده: سیّد عبّاس رفیعى پور علویجه
تبار نامه
اجداد آیت الله سیّد على سیستانى، اصالتاً اهل اصفهان بوده اند. در سال یازدهم هجرى قمرى سیّد محمّد (جدّ اعلاى وى) که از سادات علوى حسینى و از نوادگان فیلسوف شهیر، سیّد محمّدباقر داماد (متوفاى 1041 ق.)[1] مى باشد به عنوان شیخ الاسلام (امام جمعه) از طرف حکومت شاه سلیمان صفوى، در منطقه ى سیستان منصوب شد و به آنجا هجرت کرد. از این رو، این خاندان، به «سیستانى» معروف شده اند. اوّلین فردى که از سیستان به مشهد مهاجرت کرد و سپس براى تحصیل به نجف رفت، سیّد على بوده است. سیّد على، فقیهى کامل، عالمى بزرگوار و مجتهدى عالى قدر بود که در نجف از شاگردان ملاّعلى نهاوندى و در سامراء از اطرافیان آیت الله العظمى میرزا محمّد حسن شیرازى و آیت الله سیّد اسماعیل صدر بود. وى در سال 1318 ق. از عراق به ایران بازگشت و تا آخر عمر شریفش در مشهد مقدّس سکونت نمود و با زهد و تقواى کامل، در حرم مطهّر ثامن الحجج(علیه السلام) به اقامه جماعت و ارشاد مردم و تدریس فقه و اصول پرداخت و در سال 1340 ق. دارفانى را وداع گفت و در جوار تربت پاک حضرت امام رضا(علیه السلام)مدفون گردید.[2]
سید على داراى یک فرزند به نامِ محمّد باقربوده است که راه پدرش را ادامه داده، به جاى وى، اقامه جماعت مى نمود و در سال 1370 ق. جان به جان آفرین تسلیم کرد. وى داراى 12 فرزند (شش پسر و 6 دختر) بوده است.
پسران سیّد محمّد باقر عبارتند از:
1. حجت الاسلام سیّد ابراهیم.[3]
2. سیّد محمّد جواد.
3. آیت الله العظمى سیّد على سیستانى.
4. آیت الله سیّد محمود مجتهدى.
5. سیّد حسین.
6. حجت الاسلام سیّدهادى.[4]
مادر آیت الله العظمى سیّد على سیستانى، دختر عالم بزرگ، حجت الاسلام و المسلمین سید رضا مهربانى سرابى بوده است.[5]
ولادت
شهر شهادت (مشهد رضوى)، در بهار 1349 ق. شاهد شکفتن گلى در گلستان رضوى بود. پدر عالم و فرهیخته اش، این کودک را به نام جدّ بزرگوارش «على» نامگذارى کرد.
تحصیل
سید على در خانوداه علم و تقوى بالنده شد و تربیت یافت. وى مقدّمات علوم حوزوى را نزد پدر بزرگوارش آموخت و براى فراگیرى آموزه هاى پُر ثمر دینى، راهى حوزه علمیه مشهد مقدّس شد.
استادان
1. شیخ محمّد تقى ادیب نیشابورى (متوفاى 1355 ق.) که ادبیّات عرب و علوم بلاغت را نزد وى فرا گرفت.[6]
2. میرزا مهدى اصفهانى (1303ـ1365ق.) که فقه، اصول و علوم عقلى و معارف الهى را نزد وى آموخته است.[7]
3. میرزا مهدى آشتیانى (1306ـ1372 ق.).
4. میرزا هاشم قزوینى، (متوفاى 1339 ق.).[8]
5. شیخ مجتبى قروینى.[9]
حوزه علمیه قم
این عالم عامل در سال 1368 ق. براى تکمیل اندوخته هاى علمى خود و بهره مندى از چشمه سار علوم حوزوى راهى قم شد. در آن هنگام، دانش پژوهانِ معارف دینى، از سرچشمه فیّاض و احیاگرى که از قلّه مرجعیّت عامّ شیعه در حوزه علمیه قم، آیت الله العظمى بروجردى مى جوشید، جانِ تشنه خود را سیراب مى کرند. سیّد على نیز در بحث هاى خارج فقه و اصول این استاد بزرگ حضورى جدّى داشت و از اندیشه هاى خلاّق وى بهره بسیارى برد.
این سیّد سپید اندیش، در کارنامه علمى خویش، شاگردى آیت الله سیّد محمّد حجت کوهکمرى (1310ـ1372 ق.) را نیز دارد. آیت الله محمّد واعظ زاده خراسانى در این باره مى گوید:
«آیت الله سیّد محمّد حجّت، وقتى خارج مکاسب را شروع کرد، با آیت الله سیّد على سیستانى که با او در یک زمان از مشهد به قم آمدیم، دروس مرحوم حجت را مباحثه مى کردیم.»[10]
هجرت به نجف اشرف
سید على در سال 1371 ق. پس از هجرت از سرزمین خورشید (خراسان) و توقف چهار ساله در حوزه علمیه قم، با هدف رسیدن به منبع پر فیض دانش علوى و استفاده بیشتر از محضر عالمانِ فرهیخته، به حوزه کهن و پرآوازه نجف اشرف هجرت کرد و در جوار جدِّ بزرگوارش، حضرت على ابن ابى طالب(علیه السلام) رحل اقامت افکند و با شور و نشاط بسیار، به تحصیل پرداخت و بر اندوخته هایش افزود.
وى همچنین از کرسى درس آیت الله خویى(1317ـ1413ق.) بهره مند گردید و بیش از ده سال در نجف اشرف در محضر این مرجع بزرگوار تحصیل نمود و همزمان از مباحث زعیم بزرگوار حوزه نجف، آیت الله سیّد محسن حکیم (متوفاى 1308 ق.) نیز استفاده کرد.
یکى دیگر از استادان ژرف اندیش و متبحّر وى در علم اصول آیت الله شیخ حسین حلّى بوده است که آیت الله سیستانى نزد وى یک دوره اصول فقه را تحصیل نموده است.[11]
در سنگر تدریس
آیت الله سیستانى در سال 1381 ق. درس خارج فقه خود را در نجف اشرف شروع کرد. مبناى وى در آغازین روزهاى بحث، مکاسب شیخ مرتضى انصارى بود و پس از گذشت چند سال «العروة الوثقى» (سید محمّد کاظم یزدى) را مبناى مباحث اجتهادى خود قرار داد و بر این کتاب گرانسنگ حاشیه اى نگاشت و تا کنون ابواب مختلف آن را براى سربازانِ امام زمان (عج) تدریس نموده است.
وى، مباحث اصول را از سال 1384 ق. آغاز کرد و تا کنون چند دوره اصول را براى دانش پژوهانِ حوزه علمیه نجف تدریس کرده است.
از موضوعات قابل توجهّى که لازم به یادآورى است، سبک تدریس و سیره علمى اوست که وى را از دیگر استادان حوزه علمیه ممتاز مى کند و حاکى از نبوغ علمى این مرجع بزرگوار است.
از آنجا که وى از محضر استادان فقیه و بزرگوارى همچون میرزا مهدى اصفهانى در مشهد مقدّس، آیت الله بروجردى و آیت الله حجت کوه کمرى در قم، آیت الله خویى و شیخ حسین حلّى در نجف بهره برده است و از این طریق با آرا و اندیشه هاى آیت الله سیّد ابوالحسن اصفهانى، آقا ضیاء الدّین عراقى و میرزا محمّدحسین نائینى آشنایى کامل پیدا کرده، خود صاحب سبک نوین و کارآمدى شده است.
شیوه هاى تدریس آیت الله سیستانى در مباحث مختلف، به شرح زیر است:
1. شناخت ریشه هاى بحث و سیر تاریخى آن.
2. توجّه به اندیشه هاى حوزوى و پیوند آن با فرهنگ هاى معاصر.
3. غور در اندیشه و آراى عالمان گذشته و توسعه و دسته بندى آراى آنها و ارائه آن اندیشه ها در قالب قواعد فقهى بدیع و ابتکارى.
4. قدرت نقد و بررسى، سرعت انتقال، گستردگى تتبّع و تحقیق پیرامون موضوع مورد بحث.
5. پشتکار علمى در عرصه هاى مختلف حوزوى.
تألیفات و آثار
آثار تحقیقى ـ پژوهشى که این مرجع عظیم الشأن در زمینه هاى مختلف فقهى، اصولى، کلامى و... به رشته تحریر درآورده، و به چاپ رسیده اند، به شرح ذیل است:
1. تعلیقة على العروة الوثقى.
2. الرّافد فى علم الاصول.
3. قاعده لاضرر و لاضرار.
4. مناسک حج.
5. المسائل منتخبیّه.
6. ملحقات مناسک حج.
7. منهاج الصالحین (3 جلد).
8. مختصر توضیح المسائل.
9. توضیح المسائل.
10. احکام نوجوانان و جوانان.
11. فقه براى غرب نشینان (الفقه للمقرّبین).
12. الفتاوى المیسره.
13. فى ماذا اختلف المجتهدان المتساویان فى الفتوى.
آثار چاپ نشده آیت الله سیستانى نیز عبارتند از:
1. رسالة فى قاعدة الید.
2. رسالة فى قاعدة الألزام.
3. رسالة فى قاعدة التجاوز و الفراغ.
4. رسالة فى قاعدة القرعه.
5. رسالة فى قاعدة لاضرر و لاضرار.
6. رسالة فى اللباس المشکوک فیه.
7. رسالة فى الربا.
8. رسالة فى حجیّة مراسل ابن ابى عمیر.
9. رسالة فى تاریخ تدوین الحدیث فى الاسلام.
10. رسالة فى تحقیق نسبة کتاب العلل الى الفضل بن شاذان.
11. رسالة فى الاجتهاد و التقلید.
12. رسالة فى التقیّه.
13. رسالة فى القبلة.
14. رسالة فى صلاة المسافر.
15. رسالة فى صیانة الکتاب العزیز عن التّحریف.
16. رسالة فى اختلاف الآفاق فى رؤیه الهلال.
17. مسالک القدماء فى حجیّة الاخبار.
18. شرح العروة الوثقى.
19. البحوث الاصولیّه.
20. الفوائد الغرویّه.
21. الفوائد الفقهیه.
22. الفوائد الرّجالیه.
23. شرح مشیخة الفقیه
24. شرح مشیخة التّهذیبین.
25. کتاب القضاء.
26. کتاب البیع.
27. نقد تصحیح الاسانید.
در سنگر مرجعیّت
انتقال تدریجى مرجعیّت آیت الله سیستانى، هنگامى آغاز شد که وى در سال 1409 ق. به عیادت استاد بزرگوارش، حضرت آیت الله خویى مشرف شد و استاد از وى درخواست کرد که به جاى او در مسجد خضراء نجف، امامت جماعت آنجا را به عهده بگیرد. وى در ابتدا این مسئولیت خطیر را نپذیرفت، امّا استاد اصرار کرد و آیت الله سیستانى پس از چند روز، موافقت خود را اعلام کرد.
از آن سال تا سال 1414 ق. که این مسجد از طرف رژیم بعثى صدام بسته شد، نماز جماعت توسط وى در این مسجد اقامه شد. در پى این قضیّه، جمعى از عالمان نجف بعد از فوت آیت الله سیّد نصرالله مستنبط از آیت الله خویى درخواست کردند که وى فردى را که داراى صلاحیّت مرجعیّت در حوزه علمیه نجف اشرف باشد، معرفى کند.
وى آیت الله سیستانى را که از جهت علمى، اخلاقى و اجتماعى مورد تأیید بود، انتخاب و معرفى کرد.
آیت الله سیستانى در تدوام راه استادش، ضمن اقامه نماز در مسجد خضرا در آن جا شروع به تدریس کرد و روش و سیره استاد خویش را پى گیرى کرد.
پس از وفات آیت الله خویى، وى بر جنازه او نماز خواند و پس از او، زمام مرجعیّت حوزه علمیه نجف را به دست گرفت.
موضع گیریهاى سیاسى اجتماعى
آیت الله سیستانى در طول حیات پر بار خود، به ویژه در نجف اشرف، مرارت هاى بى شمارى را متحمّل شد. وى براى حفظ حوزه علمیه نجف، با مدارا در همه زمینه ها، کوشید تا بهانه اى به دست رژیم صدام ندهد. از این رو، حدود 26 سال از منزل خود در نجف، خارج نشد. پس از سقوط رژیم بعثى، هنگامى از منزل خارج شد که براى معالجه قلب و چشم، مدت کوتاهى به انگلستان رفت و سپس سریع به عراق بازگشت و باز همچنان خود را در منزل زندانى کرد. از وى در خصوص عدم حضورش در مجامع عمومى پرسیدند که او در پاسخ فرمود:
«حضور من در مجامع عمومى، نشانى از رضایت از اوضاع جارى کشور است در صورتى که این گونه نیست و من از حضور بیگانگان (اشغالگران آمریکایى، انگلیسى و غیره) به شدّت ناراضى هستم.»[12]
خصوصیات اخلاقى
ویژگى هاى اخلاقى آیت الله سیستانى عبارتند از:
1. توجه و احترام به آراى دیگران و نقل نظرات آنها اگر چه آن افراد در زمره شخصیت هاى معروف نباشند.
2. تجلیل از استادان خود و نقل خاطراتى آموزنده از آن بزرگان براى شاگردانش.
3. رعایت ادب در گفت و گوها و بحث هاى علمى.
4. تشویق طلاّب به پرسش از استاد و گرفتن جواب منطقى.
5. عدم توجه به منصب و مقام.
6. پوشیدن لباس ساده و کم بها و زندگى در منزل محقّر و استیجارى با لوازم زندگى مختصر در نجف اشرف.
7. دورى از غوغا سالارى.
8. تواضع نسبت به افراد به ویژه اهل علم.
9. بى اعتنایى به ثروت.
10. توجه به نیازمندان و بخشش به آنان.
11. توسعه ندادن منزل که این عمل را حتى براى مقلّدان خود هم جایز نمى داند.[13]
12. توقف دائمى در نجف و عدم استفاده از مکان هاى خوش آب و هواى عراق، یکى دیگر از خصوصیات زاهدانه اوست.
حکایت
در مورد زهد و پارسایى این فقیه بزرگوار چنین آورده اند:
«یکى از تجّار، مبلغ قابل توجهى اهدا مى نماید و اصرار مى ورزد که از مال خالص خویشتن مى باشد و هدیه اى است که آقا خانه اى بخرد. آقا نمى پذیرد و به او مى فرماید. بسیارى از طلّاب هستند که از حقوق شرعى چیزى نمى گیرندچه بهتر به آنان بدهى. آقا برخى از آنان را حاضر مى سازد، تاجر پول را به آنان پرداخت مى نماید و بدین ترتیب، خود را از اصرار و تأکید آن تاجر، رها مى سازد.»[14]
زندگى آیت الله سیستانى از نگاه یک رسانه آمریکایى
هفته نامه نیوزویک در خصوص زندگى آیت الله سیستانى چنین نوشته است:
«یک بار که آقاى سیستانى بیمار بوده است، یکى از اطرافیان او برایش آب میوه آورده بوداما وى از خوردن آن خوددارى کرده و گفته است: در حالى که مردم نمى توانند آب آشامیدنى پیدا کنند، شما براى من آب میوه مى آورید!
یا هنگامى که دستگاه تهویه اتاق وى خراب شده بود و ماجراى آن در همه نجف پیچید، یکى از اطرافیان ایشان، دستگاهى نو خرید و نصب کرد که سر و صدایى نیز تولید نمى کرداما سیستانى بر تعمیر دستگاه قبلى تأکید داشت و از آنان خواست، دستگاه نو را به خانواده فقیرى بدهند.
یا زمانى که سیستانى 74 ساله براى درمان بیمارى قلب خود به لندن رفت، مؤسسه خویى خانه راحتى در منطقه «میضر» لندن براى او در نظر گرفت اما او تخت راحت را رها کرد و بر روى تشکى در کف اتاق خوابید.
اینها مواردى هستند که اعتبار بى حد و اندازه اى را در میان شیعیان عراق به وى بخشیده است.»[15]
فرزندان
آیت الله سیستانى داراى 6 فرزند (4 دختر و 2 پسر) مى باشد که پسران وى، سیّد محمّد رضاو سیّد محمّد باقر، هر دو در سلک روحانیّت بوده و در نجف به تدریس علوم حوزوى اشتغال دارند. دامادهاى وى عبارتند از: 1. سیّد مرتضى کشمیرى (نماینده وى در کشور دبى). 2. سید جواد شهرستانى (نمایند وى در ایران). 3. سید علا کلانترى (استاد دانشگاه تهران). 4. شیخ محمّد على فیروز بهجت. همه دامادهاى وى در سنگر علم و دانش هستند و در خدمت رسانى به جامعه فعالیّت دارند.[16]
اجازه نامه ها
آیت الله سیستانى در 31 سالگى موفق به دریافت اجازه اجتهاد و اجازه نقل روایت به صورت کتبى از دو نفر از استادان مشهور حوزه علمیه نجف اشرف، یعنى آیت الله خویى و شیخ حسین حلّى گردید.[17] همچنین وى از شیخ آقا بزرگ تهرانى نیز اجازه نامه دریافت داشته است.
و قال آیت الله الشیخ حسین الحلى فى ضمن ما کتب فى إجازه الاجتهاد التى منحه إیاها:
«الحمد الله رب العالمین و الصلاه و السلام على خیر خلقه محمّد و آله الطاهرین. و بعد فان فضل العلم لایخفى و به تنال السعادة الابدیة العظمى و ممن بذل الهمّة فى تحصیله صرف على ذلک برهه من عمره جناب الثقة العلامة المحقّق حجت الاسلام السید على نجل المرحوم العالم المقدّس الحاج السید محمّد باقر الحسینى السیستانى الخراسانى طاب ثراه. فأن جنابه فى تحریرها مجیداً فى تحقیقها، و قد کثرت المذاکرة معه فوجدته بالغاً مرتبة الاجتهاد، و قادر على الاستنباط، فله العمل بأنظاره فى المسائل الشرعیة و الأحکام الفرعیة على حسب الطریقة المعروفة التى جرى علیها مشایخنا العظام و أساتذتنا الکرام (قدس الله اسرارهم) و قد أجزت لجنابه أن یروى عنى کل ما صحت لى روایته باسنادى عن مشایخنا العظام (قدست اسرارهم) و أوصیه بملازمه التقوى و طریق الاحتیاط و أرجوه أن لاینسانى فى الدعاء و السلام علیه و رحمه الله و برکاته.»
17 ذى القعده 1380الأقل حسین الحلىجاء فى إجازه الاجتهاد التى منحها إیاه آیت الله العظمى السید الخوئى:
«الحمد الله الذى رفع منازل العلماء حتى جعلهم بمنزله الأنبیاء و فضل مدادهم على دماء الشهداء و أفضل صلواته و تحیّاته على من اصطفاه من الأوّلین و الأخرین، و بعثه رحمة للعالمین و آله الطیبین و الطاهرین.
و بعد فأن شرف العلم لایخفى و فضله لایحصى، قد ورثه أهله من الأنبیاء، و نالوا به نیابة خاتم الأوصیاء (صلى الله علیه وآله) ما دامت الأرض و السماء، و ممن سلک فى طلبه مسلک صالحى السلف هو جناب العالم العامل، و الفاضل الکامل، سند الفقهاء العظام، حجت الاسلام السید على السیستانى أدام الله أیام إفاضته و أفضاله و کثر فى العلماء العالمین أمثاله، فأنه الأنبیاء فى النجف الاشرف، على مشرفها آلاف التحیة و الثناء، و قد حضر و الحمد الله منّاه، و نال مبتغاه و فاز بالمراد، و حاز ملکه الاجتهاد، فله العمل بما یستنبطه من الأحکام، فلیحمد الله سبحانه على ما أولاه، و لیشکره على ما حباه، و قد أجزته أن یروى عنى جمیع ما صحّت لى روایته من الکتب الأربعة التى علیها المدار (الکافى و الفقیه و التهذیب و الاستبصار) و الجوامع الأخیرة: الوسائل و مستدرکه و الوافى و البحار و غیرها من مصنّفات أصحابنا و ما رووه عن غیرنا بحق (علیهم أفضل الصلاه و السلام) و أوصیه دامت تأییدا ته بملازمه التقوى و سلوک سبیل الاحتیاط فأنه لیس بناکب عن الصراط من سلک سبیل الاحتیاط و أن لا ینسانى من صالح الدعوات أنى لا أنساه إن شاء الله تعالى و السلام علیه و رحمه الله و برکاته.»
أبوالقاسم الموسوى الخوئى
حرّرت فى الیوم الرابع من شهر ذى الحجة الحرام سنه 1380هـ.ق.
مراکز علمى و تحقیقى
یکى از فعالیّت هاى جاودانه و خدمات پسندیده دفتر آیت الله سیستانى، احداث مراکز علمى ـ پژوهشى است. این مراکز عبارتند از:
1. مرکز تحقیقات اسلامى المصطفى(صلى الله علیه وآله)
یکى از مراکز علمى ـ تحقیقى، مرکز تحقیقات اسلامى المصطفى(صلى الله علیه وآله) است که در شهر قم قرار دارد و در خصوص پاسخ به شبهات اعتقادى فعالیّت دارد.
2. مؤسسه امام على(علیه السلام)
این مؤسسه براى ترجمه آثار شیعه به 25 زبان زنده دنیا، مانند انگلیسى، عربى، اردو، اندونزیایى، اوگاندایى، فیلیپینى، هندى، فنلاندى، آفریقایى، آلمانى، روسى. چینى و سواحیلى فعالیّت مى کند. این مرکز، شعبه اى در «لندن» دارد که برخى از کتاب هاى شیعى را به زبان انگلیسى چاپ و منتشر کرده است. این مؤسسه شعبه اى نیز در «بیروت» دارد که آثار مؤلّفین شیعه را به زبان هاى زنده دنیا چاپ و منتشر کرده است.
3. مؤسسّه برنامه ریزى کامپیوترى امام رضا(علیه السلام)
این مؤسسه در راستاى تحقیقات خود از استادان متبحّر و متخصّص حوزوى از شهرهاى قم و تهران در زمینه اَشکالِِ متحرّک «انیمیشن»، در خصوص تبیین مفاهیم اسلامى براى جوانان و نوجوانان، به زبان هاى عربى، انگلیسى و فارسى فعالیّت مى کند. یکى از تولیدات این مؤسسه، سخت افزار «CD» (هُدى) است که در آن، قرآن به هشت زبان ترجمه شده و مباحث آن بالغ بر 20000 مدخل است. از دیگر برنامه هاى آموزشى تربیتى این مرکز، تهیه CDانیمیشن، داستان هاى قرآنى، سرگرمى کودکان، سفر به فضا، سفینه فضایى، فنون ریاضى، اطلس جهان، حرکت حیوانات و قصه هاى تربیتى براى کودکان و نوجوانان است.
4. مؤسسّه امام صادق(علیه السلام)
این مرکز، در خصوص طبّ اسلامى در شهر قم فعالیّت مى کند و در روش علمى خود، متکّى به آیات و احادیث در عرصه بهداشت جسم و روان است و در بسط و گسترش طبّ اسلامى و روش هاى بهره گیرى از آن فعالیّت دارد.
5. مؤسسه بانک اطّلاعاتى علوم اسلامى
این مؤسسه در سال 1378 ش. در قم، فعالیّت خود را شروع کرد و کتاب هاى چاپ شده توسط مؤلّفین و ناشرین را به سه زبان عربى، فارسى و انگلیسى معرفى مى کند و در اختیار علاقه مندان مى گذارد و نیز در سایت مخصوص ارائه مى نماید. این مؤسسه آثار چاپ شده، زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد ارشاد اسلامى را سالانه در مجموعه اى به نام «مرجع» چاپ و منتشر مى کند.
6. مؤسسه بررسى هاى فلکى و نجومى
این مؤسسه در سال 1418 ق. در قم و در محلى به مساحت 800 متر مربع، همراه با امکانات و ابزارهاى پیشرفته و لازم، مثل تلسکوپ و دوربین، به شبکه فضایى جهانى متصل گردیده است. این مرکز داراى کتابخانه اى اختصاصى، مربوط به فلکیّات، به زبان هاى فارسى، عربى و انگلیسى است. این مرکز اوّل هر ماه قمرى را به رصد هلال مى پردازد و همچنین استفاده از تجهیزات مخصوص رَصَدْ را به دانشجویان حوزوى و دانشگاهى آموزش مى دهد و هر ماه نشریه اى به نام پیش بینى وضعیّت هلال در آغاز ماه هاى قمرى منتشر مى کند.
7. مرکز جهانى اطّلاع رسانى آل البیت(علیهم السلام)
این مرکز در قم فعالیّت دارد و با راه اندازى پایگاه بزرگ اینترنتى (الشیعه) پاسخ گوى پرسش هاى مخاطبین خود در سراسر جهان به زبان هاى فارسى، عربى، انگلیسى، آذرى، ترکى، استانبولى، فرانسوى، آلمانى، ایتالیایى، چینى، روسى، اندونزیایى، تایلندى، هندى، بنگالى و سواحیلى مى باشد. استقبال اقشار مختلف مردم در ایران از راه اندازى این پایگاه اینترنتى سبب شد تا نمونه این مرکز اطّلاع رسانى با نام مقدّس ائمه(علیهم السلام) در برخى از شهرهاى ایران مورد بهره بردارى قرار گیرد.
این مراکز عبارتند از:
1. شبکه امام کاظم(علیه السلام) در مشهد مقدّس.
2. شبکه امام رضا(علیه السلام) در مشهد مقدّس.
3. شبکه یا زهراء(علیها السلام) در اصفهان.
4. شبکه امام مهدى (عج) در اصفهان.
5. شبکه امام جواد(علیه السلام) در ایلام.
6. شبکه امام هادى(علیه السلام) در ایلام.
7. شبکه امام صادق(علیه السلام) در تهران.
از دیگر فعالیّت هاى مرکز جهانى اطّلاع رسانى آل البیت(علیهم السلام)، خدمات فرهنگى، فنى و اینترنتى به دفاتر مراجع و حوزه هاى علمیه و مراکز و مؤسسات علمى ـ فرهنگى و طراحى و ایجاد پایگاه هاى اینترنتى و همچنین راه اندازى کامل مراکز ارائه خدمات اینترنتى و برنامه نویسى نرم افزارهاى اختصاصى مى باشد.
مرکز احیاى میراث اسلامى
این مرکز در قم، قرار دارد و در زمینه عکس بردارى از نُسَخِ خطى، غیر خطى و مطبوعات چاپ سنگى فعالیّت دارد. این مرکز به محققان و پژوهشگران در خصوص بهره مندى از آثار خطى نایاب، کمک مى کند.
کتابخانه هاى تخصصى
یکى دیگر از فعالیّت هاى مهم دفتر آیت الله سیستانى، در راستاى خدمت رسانى به محققان و پژوهشگران، در عرصه هاى مختلف علمى تأسیس کتابخانه هاى تخصصى در شهر قم است.
این کتابخانه ها عبارتند از:
1. کتابخانه تفسیر و علوم قرآنى.
2. کتابخانه علوم حدیث (که در سال 1376 ش. تأسیس شده است).
3. کتابخانه فقه و اصول (که در سال 1375 ش. تأسیس شده است).
4. کتابخانه فلسفه و کلام.
5. کتابخانه ادبیات (که در سال 1376 ش. تأسیس شده است).
6. کتابخانه تاریخ (که در سال 1374 ش. تأسیس شده است).
7. کتابخانه محقّق طباطبایى (که در سال 1376 ش. به پاس خدمات محقّق توانا، آیت الله سیّد عبدالعزیز طباطبایى تأسیس شده است).
دیگر مراکز فرهنگى متعلّق به آیت الله سیستانى عبارتند از:
1. مرکز فرهنگى الزّهراء
این مرکز در قم قرار دارد و مخصوص بانوان است. در این مرکز، کتابخانه اى ویژه بانوان نیز ایجاد شده است. این مرکز. در بخش هاى آموزشِ نویسندگى، فن تحقیق، حفظ قرآن، تجوید و عقاید فعال است. کانون نوار این مرکز نیز، نوارهاى دروس حوزوى را در اختیار علاقه مندان قرار مى دهد.
2. مرکز فرهنگى آیت الله حائرى
این مرکز فرهنگى، خانه مسکونى مؤسس حوزه علمیه قم، آیت الله شیخ عبدالکریم حائرى زدى بوده است که خریدارى و تبدیل به مرکز فرهنگى شده است تا پایگاهى براى مؤلفان باشد که درباره زندگى معصومین(علیهم السلام) آثارى را خلق مى کنند. این مرکز هر سال به مؤلفان برگزیده، جوایزى را اهدا مى کند.
3. مرکز فرهنگى آل البیت(علیهم السلام)
این مرکز در قم قرار دارد و در چند بخش فعالیّت دارد
1. مرکز عقاید اسلامى. 2. اخلاق و تربیت. 3. میراث فکرى. 4. تاریخ تمدّن ها.
این مرکز فرهنگى تا کنون کتاب هایى پیرامون موضوعات مختلف به چاپ رسانده است.
4. مرکز ارسال اقلام فرهنگى
این مرکز در قم قرار دارد و در زمینه ارسال محصولات فرهنگى به متقاضیان در ایران و دیگر کشورها فعالیّت مى کند.
5. مرکز اعزام مُبَلِّغ و بعثه
این مرکز در قم است و در دو بخش فعالیّت دارد: 1. اعزام مبلّغ به شهرهاى ایران و خارج از ایران نا به درخواست مراکز اسلامى و به مناسبت هاى مختلف. 2. تأسیس دفاتر نمایندگى در کشورهاى مختلف و اعزام نماینده از طرف آیت الله سیستانى به این کشورهبه ویژه در ایّام حجّ، این نمایندگان، پاسخ گوى مسائل شرعى مراجعین مى باشند.
مجمع استفتا
این مجمع، پاسخ گوى استفتائاتى است که از سراسر جهان به پایگاه اطّلاع رسانى آل البیت (علیهم السلام) در ایران مى رسد و پاسخ ها، از طریق اینترنت در دسترس افراد قرار مى گیرد.
مراکز خدمت رسانى
این مراکز در قم به چند بخش تقسیم مى شوند و عبارتند از: الف) تأمین مسکن طلاّب. ب) درمانگاه خیریّه. ج) کمک به نیازمندان.
الف) بخش تأمین مسکن طلّاب با مشارکت جمعى از خیّرین در قم، اقدام به ساختن 300 واحد مسکونى در شهرک آیت الله سیستانى، 200 واحد در مجتمع مسکونى مهدیّه، 50 واحد در مجتمع مسکونى الزهراء و 180 واحد در مجتمع مسکونى سراجه نموده است.
ب) بخش درمانگاه براى خدمت رسانى به بیماران بى بضاعت، یکى دیگر از فعالیّت هاى نماینده آیت الله سیستانى در قم است که با احداث درمانگاه خیریّه امام صادق(علیه السلام) در سال 1378 ش. شروع به فعالیّت کرده است. احداث یک بیمارستان شبانه روزى در یکى از روستاهاى قم (دستجرد) از دیگر فعالیّت هاى این بخش است.[18]
ج) بخش کمک رسانى به مهاجرین افغانى در ایران و پناهندگان عراق که بالغ بر 60 هزار نفر هستند، از فعالیّت هاى این بخش است.
بیمارستان لندن
آیت الله سیستانى به دلیل عارضه قلبى و ناراحتى چشم، در اواسط مرداد ماه 1383 ش. عراق را به مقصد انگلستان ترک کرد. این مسافرت، در بحرانى ترین روزهاى حملات اشغالگران به شهرهاى مذهبى کربلا و نجف رخ داد و برخى توهّم نمودند که وى عمداً نجف را ترک کرده است تا اشغالگران بتوانند به راحتى بر شهرهاى مذهبى نجف و کربلا سیطره پیدا کنند و مخالفانشان مانند مقتدا صدر را سرکوب و یا حداقل خلع سلاح نمایند و کنترل این شهر را به دست آورند.
مرخصى از بیمارستان
رسانه ها در تاریخ 31/5/1383 ش. خبر مرخصى آیت الله سیستانى از بیمارستان هارفیلد در لندن را چنین مخابره کردند:
«آیت الله سیستانى، مرجع شیعیان عراق از بیمارستان هارفیلد مرخص شداما همچنان در منزل یکى از دوستانش در انگلیس تحت نظر پزشکان قرار دارد.»
آقاى مرتضى کشمیرى، رئیس دفتر آیت الله سیستانى در لندن گفت: حال عمومى آیت الله سیستانى رضایت بخش است اما پزشکان، همچنان مشغول بررسى دو عمل انجام شده بر روى قلب و چشم ایشان هستند و در صورت مثبت بودن نظر پزشکان، آیت الله سیستانى به عراق باز مى گردد. در حال حاضر، با توجه به این که پزشکان فقط دو ساعت در روز اجازه ملاقات به آیت الله سیستانى داده اند، ایشان نمى توانند با خبرنگاران دیدار داشته باشداما در عین حال، یک گروه از نمایندگان جامعه مسلمانان انگلیس از ایشان عیادت کردند و نگرانى هاى خود را نسبت به اوضاع نجف اشرف ابراز داشتند و براى حل مطلوب بحران در این شهر دعا کردند.»[19]
فراخوان مردم براى نجات نجف اشرف
آیت الله سیستانى که به سبب ناراحتى قلبى به انگلستان سفر کرده بود، پس از معالجه سرپایى در بیمارستان هارفیلد لندن، پس از گذشت پنج روز از دوران نقاهت در تاریخ 4/6/1383ش. به کویت و سپس از مسیر زمینى به عراق برگشت و وارد بصره شد. خبرگزارى ها، خبر ورود رهبر محبوب 73 ساله مردم عراق را چنین گزارش دادند:
«هنگام ورود آیت الله سیستانى به بصره، تعداد زیادى از مردم این شهر به اتّفاق سیّد على صافى نماینده ایشان دربصره و چند تن از مقامات محلى، از جمله معاون استاندار بصره از او استقبال کردند.
نیروهاى پلیس بصره و لشکر بدر، از آیت الله سیستانى محافظت مى کنند. آیت الله سیستانى هر گونه حفاظت از سوى نیروهاى انگلیسى را رد کرده است. وى قرار است پنجشنبه از بصره عازم شهر مقدّس نجف اشرف شود. آیت الله سیستانى روحانى بلند پایه شیعه، دیروز پس از ورود به عراق، از مردم این کشور خواست براى رفتن به «نجف» به منظور نجات این شهر آماده باشند.
وى از آحاد ملّت عراق خواست توجه خود را به نجف اشرف معطوف کنند و آنها مى توانند خود را به این شهر برسانند تا فجایع تلخ و خونبار این شهر مقدّس پایان یابد.»
محبوب ترین رهبر عراق
بر اساس یک نظر سنجى که توسط مؤسسه بین المللى جمهورى خواهان، زیر مجموعه حزب جمهورى خواه آمریکا انجام شد و یکى از جامع ترین نظر سنجى ها از مردم عراق از زمان سقوط صدام حسین مى باشد، چنین آمده است:
«آیت الله على سیستانى، محبوب ترین شخصیت مردمى در عراق است.»[20]
نقش آیت الله سیستانى در ائتلاف احزاب شیعه
روزنامه انگلیسى گاردین، با اشاره به تلاش احزاب سیاسى در عراق، براى شرکت در انتخابات آینده این کشور نوشت:
«احزاب شیعه در عراق با تشکیل یک ائتلاف قدرتمند سیاسى در این کشور، در تلاشند تسلّط خود را بر انتخابات نشان دهند. این ائتلاف که هفته ها از تشکیل آن مى گذرد، حاصل مذاکرات خصوصى است و نتیجه اش، اعلام یک فهرست مشترک از نامزدهاست.
روند این ائتلاف، تحت نظارت قدرتمندترین روحانى شیعه در عراق، آیت الله العظمى سیّد على سیستانى است. وى مشاورانى جهت متحد کردن احزاب مختلف شیعه و نامزدهاى مستقل برگزیده است. اگر چه وى به دنبال هیچ نقش سیاسى براى خود نیست اما نفوذ این آیت الله، تضمینى است بر این که دولت، یک شخصیت پر نفوذ مذهبى دارد و اسلام، کانون و اصل قانون اساسى خواهد بود. سیاستمداران شیعه به بهترین نحو خود را آماده کرده و قصد دارند که انتخابات را به موقع برگزار کنند و به رغم درگیرى ها، خشونت ها و فشارها براى تعویق انتخابات، این روند، به جریان رو به جلوى خود ادامه مى دهد.
در همین حال، آیت الله محمّد تقى مدرسى یکى از شخصیت هاى برجسته روحانى که مدتى با شهید آیت الله سیّد محمّد باقر حکیم در ایران علیه رژیم صدام فعالیّت داشت در مورد انتخابات در عراق چنین اظهار نظر کرد:
برخى در تلاش هستند که به بهانه هاى غیر قانونى، انتخابات عراق را به تعویق اندازند.»[21]
برخورد با بحران ها
حامد الخفّاف سخنگوى موقت آیت الله سیستانى در عراق، در مورد نظرات وى درباره حوادث عراقى مى گوید:
«شیوه آیت الله سیستانى بر ارائه راه حلِ بحران ها استوار است نه محکومیت و صدور بیانیه به عنوان مثال، آیت الله سیستانى در حوادث نجف و کربلا و شهرک صدر، هیچ گونه بیانیه محکومیت صادر نکردبلکه راه هایى براى حل بحران ارائه داد و از آن جا که آیت الله سیستانى در حکم پدر همه عراقى هاست، اگر بداند که طرف هاى درگیر در فلوجه به راه حل هاى وى گوش فرا مى دهند، راه حل ارائه مى دهد. آیت الله سیستانى از آنچه در فلوجه مى گذرد، در رنج است.»[22]
برخورد با گروهک ها
موضع گیرى آیت الله سیستانى در خصوص گروهک هاى عراقى چنین بوده است.
«از بدو ورود من به عراق، فعالیّت جنبش هاى سیاسى را از زمان نظام پادشاهى مشروطه تا کمونیست در عراق دنبال کرده ام و همیشه طرف ها و قدرت هایى از خارج بوده اند که از این احزاب سیاسى حمایت مى کردند که ما امروز با هرگونه تعامل و همکارى با این طرف هاى خارجى مخالفیم و معتقدیم اینها نمى توانند تحت هیچ شرایطى در عراق رسوخ کنندزیرا مطمئناً نقاب از صورت آنها برداشته خواهد شد.»[23]
قانون اساسى عراق و هشدار به سازمان ملل
در تاریخ 19/3/83 ش. آیت الله سیستانى در خصوص مشروعیت دادن به قانون اساسى موقت عراق به سازمان ملل چنین هشدار داد:
«جناب دبیر کل!
مطلع شدیم که برخى تلاش مى کنند قانون به اصطلاح اداره عراق را در قطعنامه جدید شوراى امنیت به منظور مشروعیت دادن به آن بگنجانند.
این قانون که شوراى غیر منتخب مردم در سایه اشغالگران وضع کرده است، مجمع ملّى را در تدوین قانون اساسى دائمى عراق محدود مى کند.
گنجاندن قانون اداره عراق در قانون اساسى موقّت در قطنامه شوراى امنیت، با قوانین مغایرت دارد و اغلب مردم عراق با آن مخالفند. از این رو، هر تلاشى براى مشروعیّت دادن به این قانون، اقدامى برخلاف خواست مردم عراق خواهد بود و نتایج خطرناکى در پى خواهد داشت. خواهشمند است اعضاى شوراى امنیت را از محتواى این نامه مطلع کنید.»[24]
دفاع از حقوق شیعیان
آیت الله سیستانى در دفاع از حقوق شیعیان در عراق چنین فرموده است:
«من تلاشم این است که حقوق شیعه در عراق از دست نرود. من نمى خواهم وارد سیاست شوم اما قانون اساسى مهم است و من تا پاى جان خواهم ایستاد تا این قانون، حقوق شیعیان را حفظ کند.»[25]
نگران سلامت انتخابات عراق
آیت الله سیستانى در تاریخ 8/7/1383 ش. درباره مقدّمات برگزارى انتخابات سالم در عراق ابراز نگرانى کرد و به لوایح و شروطى که براى انتخابات تدوین شده بود، اشاره کرد و آن را غیر مناسب خواندولى معتقد بود که باید امکانات مناسب براى انتخابات حقیقى و واگذارى اختیار به مردم در موعد مقرّر فراهم شود.[26] وى همچنین اعلام کرد:
«مردم در انتخابات آزاد هستند و نقش مرجعیّت، بیدار سازى مردم است و نمایندگان وى حق دخالت در مسائل انتخاباتى را ندارند و انتخابات باید به صورت آزاد برگزار شود.»[27]
وى خرید آراى مردم در انتخابات را حرام اعلام کرد و فرمود:
«تمامى افراد واجد شرایط، حتى افراد مسنّ، مریض و ناتوان، باید در انتخابات شرکت کنند و آراى مردم عراق، با ارزش تر از طلاست.[28]
مردم عراق، وارد فتنه قبیله گرایى که دشمنان بر آن اصرار مى کنند نشوند و خویشتن دارى خود را حفظ کنند.»[29]
وى در پاسخ به اظهار نظر نماینده ویژه سازمان ملل در امور عراق مبنى بر تعویق انتخابات در عراق هشدار داد و فرمود:
«منافع و مصلحت عراق از هر چیزى مهم تر و بالاتر است و آن چیزى که در حال حاضر به مصلحت عراق است، برگزارى انتخابات در موعد مقرر است زیرا در صورتى که برگزارى انتخابات به تعویق افتد، معلوم نیست چه سرنوشتى عاید عراق خواهد شد.»
وى همچنین فرمود:
«در صورت لزوم در استفاده از سلاح شرع، تردیدى به خود راه نخواهد داد و چنانچه لازم باشد، صرف نظر از هزینه هایى که داشته باشد، مردم را به خیابان ها خواهد کشاندزیرا تعویق انتخابات، با هدف تضییع حق شیعه و توطئه بر ضد آن و در نتیجه، سوق دادن کشور به سرنوشتى نامشخص صورت مى گیرد.[30]
انتخابات، یک فرصت طلایى براى تمامى مردم عراق است و ممکن است چنین فرصتى تکرار نشودزیرا انتخابات در حال حاضر تنها فرصت موجود براى زندگى مسالمت آمیز در عراق است.»
مخالفت با دولت انگلیس
آیت الله سیستانى در دفاع تاریخى از خود چنین فرمود:
«در دیدار اخیر من از لندن که براى معالجه بود، به رسم اصول دیپلماتیک، دولت انگلیس براى استقبال از من دعوت نامه فرستاداما من با چنین پیشنهادى مخالفت کردم.»[31]
مخالفتِ ملاقات با سُفرا
آیت الله سیستانى در پاسخ به اتهامات وزیر دفاع عراق مبنى بر جانبدارى از احزاب سیاسى در عراق چنین فرمود:
«بسیارى از مقامات مسئول و دیپلمات هاى کشورهاى همجوار که من تابعیّت آن را دارم، از من درخواست دیدارهایى داشته انداما من مخالفت کردم در حالى که در دیدار و گفت و گو را روى هیچ مسئول عراقى نبسته ام و در دیدارهایم هیچ محدودیت حزبى یا سیاسى را در نظر نگرفته اماشما امروز مرا متهم مى کنند که از حزب خاصّى حمایت مى کنم! من براى جلوگیرى از چنین شکاف ها و افزایش چنین اتهاماتى، کمیته اى شش جانبه تشکیل دادم تا فهرستى براى انتخابات ارائه کند که این فهرست، 100% عراقى باشد و بتواند آینده کشور را تأمین و تضمین کند.
براى من، بسیار دردناک است که برخى طرف ها و شخصیت ها مرا متهم مى کنند که درصدد عملى کردن طرح گروه ها یا احزاب خاصى هستم.»[32]
دفاع تاریخى
آیت الله سیستانى در واکنش به اتهامات حازم الشعلان، وزیر دفاع و در حمایت از حقوق ملّت عراق در تاریخ 29/9/1383ش. خطاب به مردم عراق فرمود:
«در تمام 55 سالى که در عراق هستم، به دو چیز فکر نکرده امااوّل جانبدارى از شیعیان عراق، به دلیل شرایط سیاسى آنها و دوم حمایت از کردهاى عراق به دلیل شرایط خاص آنها و تمام فکر و خیال من، خدمت به ملّت عراق بوده است. و این مطالبات و اهداف را حتى قبل از آن که به مرجعیّت عالى و دینى عراق برسم، در سر داشتم. من بر تمام این مطالبات، حتى در زمان نظام سابق عراق در دیدارهایى که با اعضاى این نظام داشتم، تأکید مى کردم.»[33]
آیت الله سیستانى همچنین فرمود:
«وجود من در عراق، به رغم تمام تهدیداتى که من، خانواده ام و حوزه علمیه را در برگرفته است، تنها براى خدمت به مردم عراق است.»[34]
کاخ سفید، تسلیم تصمیم آیت الله سیستانى
سرانجام، استقامت مرجع بزرگوار شیعه در عراق به نتیجه رسید و سردمداران کاخ سفید تسلیم اراده و صلابت آیت الله سیستانى شدند و اعتراف کردند که تعویق انتخابات در عراق، منوط به اظهار نظر آیت الله العظمى سیستانى است و دلیل این تصمیم را صاحب نظران و فشار کشورهاى عربى به کاخ سفید مى دانند.[35]
آیت الله سیستانى بر انتخابات در عراق در تاریخ مقرر (30 ژانویه 2005 م.) تأکید و مردم عراق را به شرکت همه جانبه در این انتخابات تشویق کرده است.
تهدید القاعده
در پى ترور شیخ محمود مدائنى، نماینده آیت الله سیستانى در عراق، در تاریخ 24/10/1383ش. این گروهک جنایتکار، رهبر مردم عراق، آیت الله العظمى سیستانى را نیز مورد تهدید قرار داده است. به دنبال این تهدید، پلیس نجف اعلام کرد:
«آیت الله سیستانى، مرجع عالیقدر شیعیان است و احترام ایشان بر همه ما واجب است و تا آخرین قطره خونمان از معظم له دفاع خواهیم کرد و در ضمن ما تدابیر امنیتى ویژه اى را براى برگزارى انتخابات 30 ژانویه اتخاذ کرده ایم.»
آیت الله سیستانى در مورد تهدید به تروراز مردم عراق خواست تا خویشتندارى خود را حفظ کنند. هیئت علماى اسلامى (مهمترین گروه اهل تسنن در عراق)، ترور نماینده آیت الله سیستانى را با انتشار اطلاعیه اى محکوم کردند. سخنگوى وزارت امور خارجه جمهورى اسلامى ایران نیز این اقدام تروریستى را محکوم کرده است.[36]
پیروزى آیت الله سیستانى
سرانجام در پى استقامت و تأکید آیت الله سیستانى در خصوص برگزارى انتخابات مردمى عراق در روز مقرر، درخت انقلاب اسلامى در آن کشور به ثمر نشست و حکومت مردمى که متکى به اسلام است، میوه شیرین این نهال بالنده خواهد بود.
خبرگزارى ها در روز 14/11/1383ش. گزارش دادند که هزاران نفر از مردم نجف در حمات از آیت الله سیستانى و پیروزى (ائتلاف متّحد عراق) در انتخابات 30 ژانویه از مقابل مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق اقدام به راهپیمایى کردند و با حمل تصاویرى از آیت الله العظمى سیستانى و سیّد عبدالعزیز حکیم، شعارهایى در حمایت از مرجعیّت شیعه سر دادند و موفقیت شیعیان را به یکدیگر تبریک گفتند. کمیساریاى عالى مستقلّ انتخابات، گفته است که در استان نجف، نیم میلیون نفر در انتخابات شرکت کرده اند.[37]
مخالفین جمهورى اسلامى در عراق
مخالفان جمهوریت و حاکمیت دین در عراق در پى القاء این شُبهه بودند که مرجعیّت دینى در عراق معتقد به مداخله دین در امور سیاسى نیست و در برابر اشغالگران عراق با مسالمت برخورد مى کنداما موضع گیرى هاى قاطع آیت الله العظمى سیستانى، خلاف این نظر را ثابت کرد و توطئه هاى دشمنان دین و حاکمیت دین را نقش بر آب کرد.
آیت الله سیستانى در سخنان اخیرشان با صراحت اعلام کرد که مردم عراق اعم از زنان و مردان براى رهایى از سیطره اشغالگران، باید در انتخابات شرکت کنند.[38]
مرجعیّت، برنده بزرگ انتخابات عراق
در پى پیروزى ائتلاف عراق که مورد تأیید آیت الله العظمى سیستانى است و 48% آراء (شامل 131 کرسى مجمع ملّى عراق) را از آنِ خود کرد، خبرگزارى ها از جمله خبرگزارى فرانسه طى گزارشى در این خصوص چنین اعلام کرد:
«آیت الله سیستانى، برنده بزرگ انتخابات عراق است. مردم در شهر نجف به او عشق مى ورزند و اگر از آنها بپرسید به چه دلیل رأى داده اند، یک صدا جواب مى دهند: چون سیّد على سیستانى سفارش کرده است با وجودى که در جمع ظاهر نمى شود، در همه جاى شهر حضور دارد و احکامش به جان خریده مى شود. چهره جدّى او با ریش بلند خاکسترى و عمامه سیاهش، آیت الله خمینى(قدس سره) را به یاد مى آورد. در هر کجا که نگاه مى نشیند، حضور دارد.
مردم مى گویند: اعتمادشان به آیت الله مطلق است و حاضرند اوامرش را اطاعت کنند. تفاوتش با سیاستمداران در این است که وى از آنها مى خواهد مغزشان را به کار گیرند... او با آنها همانند یک انسان رفتار مى کنددر حالى که ارزششان، در زمان حکومت صدام، در حد یک حیوان بوده است. مردم بسیار چیزها مى گویند که جز از عشق، حکایت ندارد.»[39]
پیروان این مرجع دینى، او را به داشتن اراده ثابت و والا مى شناسند و او را مرد خستگى ناپذیر مى دانند. از هنگام سرنگونى رژیم صدام، در (اسفند 1381 ش.) اکثریت ملّت عراق، یعنى شیعیان را براى به دست گرفتن زمام امور کشور، از طریق برگزارى انتخابات سراسرى هدایت کرد و هدفش را با پیروزى ائتلاف عراق یکپارچه، به رهبرى سیّد عبدالعزیز حکیم محقّق نمود.[40]
مرجعیّت عراق و شکست نظام سلطه
آیت الله العظمى سیستانى مرجع عالیقدر شیعیان در عراق و دیگر کشورها، از آغازین روزهاى سقوط صدام جنایتکار، بر انتقال قدرت به نمایندگان مردم پاى فشرد و برقرارى انتخابات مردمى در عراق را پیگرى کرد. یکى از موضوعات قابل توجه براى وى، ساماندهى فهرست ائتلافى شیعیان و حمایت از این فهرست بود که با موفقیت همراه شد و چهره سیاسى این مرجع بزرگ را به دنیا نشان داد تا جایى که منزل او در نجف، مورد توجه رسانه هاى جهان قرار گرفته است. هفته نامه آمریکایى «نیوزویک» در مورد بازتاب پیروزى شیعیان در انتخابات عراق نوشت:
«قدرت آیت الله سیستانى، هِیمَنه آمریکا را شکست.»
همچنین این روزنامه نوشت:
«آینده عراق در دست روحانى 74 ساله ایرانى است که در حال حاضر، قدرتمندترین مرد بلامنازع عراق است. جاى شگفتى است که پیروزى هاى شیعیان به رهبرى آیت الله سیستانى، در مقاطع مختلف، همچون قانون اساسى، دولت موقت، پایان دادن به بحران نجف، برگزارى انتخابات سراسرى و پیروزى قاطع در آن، سیاستمداران، تحلیل گران و روزنامه نگاران غربى را در سراسر جهان به فکر فرو برده است. آنان در جست و جوى این پرسشند که چگونه یک روحانى 74 ساله با دست هاى خالى، قدرتى دارد که آمریکا نیز با وجود قدرت سیاسى و انبوه امکانات نظامى و امنیتى خود، توان مقابله با او را ندارد. هیچ کدام از مقامات آمریکایى تا به حال نتوانسته اند سیستانى را ببینندچرا که انجام چنین ملاقات هایى به مثابه تأیید اشغال عراق توسط آمریکایى ها به شمار مى روددر حالى که وى عمل اشغالگران را همیشه محکوم کرده است.»
یکى از مقامات آمریکایى در تعریف از وى مى گوید:
«سیستانى، استادانه عمل کرد. من صریح و بى پرده مى گویم که به خاطر شعور سیاسى اش، براى وى احترام بسیارى قائلم.»[41]
گذرنامه عراقى
قبل از فروپاشى رژیم سفاک صدام، دکتر ربیعى از اداره گذرنامه عراق یک گذرنامه عراقى به آیت الله سیستانى تقدیم کرد. آیت الله سیستانى واکنشى به این عمل نشان ندادفقط به وى گفت:
«دکتر ربیعى! چیزى که شما به من داده اید، به چه درد من مى خوردمن مردى هستم که پایش لب گور است. من سیزده سال است که در نجف زندگى مى کنم و از آن خارج نشده ام چرا باید به این گذرنامه احتیاج داشته باشم!
گذرنامه ایرانى
ماه اگوست گذشته که بیمارى قلبى آیت الله سیستانى شدّت یافته بود، با گذرنامه ایرانى خود براى انجام معالجات به لندن سفر کرد. هر چند سیستانى شرکت در انتخابات عراق را وظیفه دینى قلمداد کرده بوداما خود وى، فاقد شرایط رأى دادن بود. هواداران وى مى گویند که وى فرا ملیّتى عمل مى کندهمچنان که پاپ رهبر کاتولیک هاى جهان این گونه است.[42] لازم به توضیح است که آیت الله سیستانى، بیش از نیم قرن پیش، از ایران به عراق هجرت کرده و در این مدت، فقط دوبار به ایران بازگشته است یک بار که براى وضعیّت سربازى خود مراجعه کرده که یکى از بزرگان مشهد به وى مى گوید: حالِ مجتهد وظیفه چطور است.[43]
درباره مرجعیّت معتقد است که لازم است شورایى مرکب از مراجع در این کشور تشکیل شود و قدرت نیز به مراجع واگذار شود و آنان باید بر امور دولت مدیریت داشته باشند.[44]
وى وظیفه ارتش یک میلیونى جنبش المهدى را حمایت از مرجعیّت مى داند و معتقد است که جهاد و حمل سلاح نیز باید بر اساس رأى و نظر مراجع انجام شود.[45]
مقتدا صدر خود را پیرو و تابع آیت الله سیستانى مى داند[46] و خواستار ایجاد حکومت اسلامى در عراق بر اساس رأى و حمایت مردم است.[47]
عبدالعزیز حکیم و آیت الله سیستانى
رابطه رئیس مجلس اعلاى انقلاب اسلامى عراق که رهبرى ائتلاف واحد عراق را نیز بر عهده دارد، با آیت الله سیستانى بسیار صمیمى است. عبدالعزیز حکیم در ارتباط با نقش آیت الله سیستانى، مرجع شیعه عراق در جذب مردم عراق در انتخابات معتقد است:
«حضور آیت الله سیستانى دلیل مهمى بود. روحانیت تأثیر بزرگى بر مردم عراق دارد و وقتى که روحانیت از فهرست حمایت کند یا وقتى که در کنار فهرستى خاص انتخاباتى قرار مى گیرد، مردم نیز پاسخ مثبت خواهند داد.[48]»
آیت الله سیستانى و طیف هاى سیاسى عراق
آیت الله سیستانى به نمایندگان منتخب شیعیان توصیه کرده است که وحدت خود را حفظ و با نمایندگان سنّى مذهب همکارى کنند وى گفت:
«ما باید اوّلین کسانى باشیم که با درک شرایط سنى ها، از حقوق آنها دفاع کنیم. اقلیت، باید به اکثریت احترام بگذارند و اکثریت نیز باید با اقلیت با انصاف و عدات رفتار کنند. ضمناً نباید حقوق زن ها را فراموش کرد و باید شخصیت هاى شایسته اى را براى تدوین قانون اساسى انتخاب کرد.»
در پى تأیید ابراهیم جعفرى از سوى آیت الله سیستانى، مخالفان سیاسى شیعه که 30 کرسى در مجمع ملّى عراق دارند از جعفرى حمایت کردند. به دنبال این قضیه، وى از تأخیر در برگزارى نشست مجمع ملّى عراق انتقاد کرد و فرمود: «مردم از علت این تأخیر مى پرسند.»[49] وى از نمایندگان ملّت عراق خواست تا منافع مردم را در نظر بگیرند و مشاجره و مباحثه را متوقف کنند و در تاریخ 26/12/1383ش. مجلس ملّى عراق را تشکیل دهند.
حکم ولى فقیه
آیت الله سیستانى معتقد به تقدّم حکم ولىّ فقیه، بر دیگر مجتهدان، در امور عامه است.
آیت الله سیستانى در پاسخ به استفتاى جمعى از مقلدانش که «اگر حکم مرجع تقلیدى با حکم ولى فقیه فرق داشت، هم در مورد حکومتى و هم غیر حکومتى، مقلد باید از کدام اطاعت کند، فرمود: «حکم کسى که ولایت شرعى دارد، در امور عامه که نظام جامعه و معاش مردم بر آن مبتنى است، بر همه نافذ است حتى بر مجتهدان دیگر.»[50]
وى همچنین در پاسخ به سؤال دیگرى درباره حدود اختیارات ولایت فقیه گفت: «در امورى که مربوط به حفظ نظام است، فقیه مقبول، نزد عامّه مؤمنین ولایت دارد.»[51]
برنده جایزه صلح نوبل
کمیته نوبل آکادمى سوئد، حضرت آیت الله العظمى سیستانى را نامزد جایزه صلح نوبل 2005 میلادى کرد. اعضاى این کمیته، با توجه به توصیه هاى آیت الله سیستانى براى پایبندى مسلمانان به موازین حقوقى. تقبیح تروریسم، تأکید وى به توسّل به شیوه هاى مدنى و مسالمت آمیز، توسعه سیاسى و صلح اجتماعى، اقدام به معرفى وى به عنوان یک چهره بین المللى، صلح طلب، کرد.[52]
اعتراض به ادامه اشغال عراق
روزنامه واشنگتن پست، چاپ آمریکا درباره عکس العمل آیت الله سیستانى در مورد اشغال عراق چنین نوشت:
«آیت الله سیستانى از اشغال ده هفته اى عراق بسیار ناراضى است. وى از مقامات کاخ سفیدخواسته است که اجازه دهند مردم عراق سرنوشت خویشتن را خود به دست گیرند و حکومت مورد علاقه شان را تعیین کنند. ما در قبال اهداف آمریکا، احساس نگرانى مى کنیم و فکر مى کنیم لازم است آمریکایى ها در راستاى واگذارى حکومت به خود ملّت عراق و بدون دخالت خارجى، فرصت هاى بیشترى را فراهم کنند.»[53]
فتواى تحریم فروش زمین به یهودیان
در پى اشغال سرزمین عراق، توسط آمریکا و انگلیس، صهیونیست هاى اسرائیلى از فرصت استفاده کرده، اقدام به خریدن زمین هاى مردم عراق به بهاى گزاف نمودند و حتى گفته شده است که قصاب مردم فلسطینى (آریل شارون) نیز در ساحل فرات زمینى خریدارى کرده است.
در این باره، علماى نجف، به ویژه حضرت آیت الله سیستانى، فتوایى مبنى بر تحریم فروش زمین به یهودیان صادر کردند و مسلمانان عراق را از این امر بر حذر داشتند.[54]
[1]. متألّه قرآنى، محمّدعلى رحیمیان، ص 431.
[2]. مصاحبه با حجت الاسلام المسلمین سیّد مرتضى مجتهدى سیستانى(برادر زاده آیت الله العظمى سیستانى).
[3]. گنجینه دانشمندان، محمد شریف رازى، ج 5، ص 216.
[4]. مصاحبه با حجت الاسلام سیّد مرتضى مجتهدى سیستانى.
[5]. نبذة مختصره عن حیاته سماحة آیت الله العظمى السید على الحسینى السیستانى، ص 16.
[6]. نگاهى به زندگى آیت الله العظمى سیستانى، ص 12.
[7]. نبذة مختصره عن حیاة سماحة آیت الله العظمى السید على الحسینى السیستانى، ص 17.
[8]. متألّه قرآنى، ص 410گلشن ابرار، ج 3، ص 363.
[9]. همان.
[10]. مجلهحوزه، ش 43 و 44، ص 204.
[11]. نگاهى به زندگانى آیت الله سیستانى، ص 12ـ13.
[12]. همان، ص 75.
[13]. همان، ص 76.
[14]. همان، ص 76 و 77.
[15]. کیهان، 28/11/1383، ص 14به نقل از هفته نامه نیوزویک.
[16]. مصاحبه با حجت الاسلام مجتهدى.
[17]. مرکز اطّلاع رسانى و سایت اینترنتى آلالبیت:، این مدارک را در اختیار مؤلف قرار داده است.
[18]. روزنامه جام جم، 12/12/1383ش. (ویژه قم).
[19]. روزنامه جمهورى اسلامى ایران، 31/5/1383ش.
[20]. ماهنامه معارف، مهرماه 1383ش.
[21]. روزنامه جام جم، 12/9/1383ش، صفحه اوّل.
[22]. روزنامه جمهورى اسلامى، 3/9/1383ش، ص 2.
[23]. روزنامه جام جم، 30/9/1383، ص 2.
[24]. روزنامه جمهورى اسلامى، 20/3/1383ش.
[25]. عبرتهاى عاشورا، سال اوّل، شماره 22، ص 3.
[26]. روزنامه جام جم، شماره 1258.
[27]. هفته نامه پرتو، شماره 241، 21/5/1383 ش.
[28]. روزنامه جام جم، شماره 241، 21/5/1383ش.
[29]. کیهان، 5/10/1383ش.، ص آخر.
[30]. روزنامه جام جم، 30/9/1383ش.، ص 2.
[31]. روزنامه جام جم، 3/9/1383ش. ص 2.
[32]. همان.
[33]. همان، 30/9/1383ش.
[34]. همان.
[35]. همان، 10/1383.19ش. ص اوّل.
[36]. روزنامه جام جم، 26/10/1383ش.، ص 2.
[37]. روزنامه جمهورى اسلامى، 14/11/1383ش.
[38]. پرتو سخن، شماره 265، ص 2.
[39]. پرتو سخن، شماره 276، 21/11/1383ش.
[40]. افق حوزه، 3/12/1383ش.
[41]. روزنامه کیهان، 28/11/1383ش.، ص 14 به نقل از هفته نامه نیوزویک.
[42]. همان.
[43]. به نقل از استاد محمّدرضا حکیمى.
[44]. روزنامه السیاسة کویت، 11/5/1382ش.
[45]. شبکه العربیه، مصاحبه با مقتدا صدر، 19/5/1382ش.
[46]. خبرگزارى ایرنا، 18/1/1383ش.
[47]. مصاحبه مطبوعاتى صدر در تاریه 4/5/1382به نقل از روزنامه کیهان، 11/3/1383ش. ص 12.
[48]. روزنامه جام جم، 11/12/1383ش. ص 26.
[49]. همان.
[50]. همان، 9/9/1383ش.
[51]. همان.
[52]. همان، 17/12/1383ش. ص 13.
[53]. فقیه وارسته، ص 199.
[54]. همان، ص 200.
منبع:فرهیختگان تمدن شیعه