قیامت در نظرگاه ملاصدرا

مهدى دوستان
در خصوص موضوع قیامت تفکیک مهم و تعیین کننده‌اى که در آثار ملاصدرا قابل مشاهده است تمایز میان قیامت صغرى که تعلق به امور جزئى دارد و قیامت کبرى که همان “ساعت” و “قیامت کلی” است مى‌باشد.
در واقع هر موجودى قیامتى دارد که مخصوص خود اوست و لذا این قیامت نسبت به افراد مختلف است. اشاره به این قیامت جزئى در جاى جاى مباحث معاد در آثار ملاصدرا دیده مى‌شود که به عنوان نمونه مى‌توان به تفسیر سوره اعلى صفحه 210، تفسیر سوره زلزال صفحه 224 - 231، تفسیر سوره واقعه صفحه 6 اسرار الآیات صفحه 96و پاورقى صفحه 273 جلد نهم اسفار اشاره کرد. در تبیین این معناى از قیامت دست به دامن حرکت جوهرى شده واظهار مى‌دارد که همه اشیا با حرکت جوهرى و با تبدلات به سوى غایات خود در حرکتند و لذا هر موجودى با یکى از امور زیر در نهایت به خدا رجوع مى‌کند که عبارتند از : مرگ ،‌انقلاب،‌ فنا. پس قیامت هر کدام از آنها همین گذرها و حرکات متعدد به سوى غایت خویش است. البته توجه به چند نکته در این مقام لازم است: اولا بنابر مطالب فوق نتیجه مى‌شود که موجودات، قیامت‌ها و حشر‌هاى متعددى دارند که شیخ متاله ما را به این مطلب در جلد نه کتاب اسفار اربعه توجه داده و آن را مورد تائید جناب محى‌الدین دانسته‌اند. ثانیا قیامت صغرى و جزئى نه تنها براى نفوس انسانى بلکه براى تمام موجوداتى که داراى حرکت جوهرى هستند (عالم خلق) نیز قابل اثبات خواهد بود، خواه جماد باشند یا نبات.البته ایشان در جاى دیگر به طور مطلق تمام موجودات را داراى حشرى مخصوص به خود مى‌دانند که باید در این باره بگوییم به نظر نمى‌رسد که بتوان براى عوالم فوق نفوس حرکت جوهرى و در نتیجه حشر و قیامت در نظر گرفت مخصوصا اگر نظر نهایى ملاصدرا را تعلق عقول به صقع ربوبى و عالم امر بدانیم. نکته سوم قابل توجه این است که از میان قیامت‌ها و حشرهاى متعدد، آن مرحله مهم و اساسى براى نفوس انسانى که در دین نیز به آن اشاره شده مرگ است. چرا که در این مرحله از حرکت جوهرى نفس تعلق آن به بدن دنیوى قطع شده و به فعلیت مهمى مى‌رسد و لذا به موارد بسیارى نیز اشاره شده است که روایات قیامت انسان جزئى را با مرگ آنها متحقق دانسته‌اند.

منبع : روزنامه رسالت

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند. 30 خرداد 1403, 15:48

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد. 30 خرداد 1403, 15:48

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد. 30 خرداد 1403, 15:48

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است. 30 خرداد 1403, 15:47

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم. 30 خرداد 1403, 15:47

پر بازدیدترین ها

رابطه ایمان و عمل صالح

در آموزه های قرآنی ایمان و عمل صالح از چنان ارتباطی برخوردارند که فقدان هر یک، کارآیی و تأثیرگذاری دیگری را کم اهمیت و یا بی ارزش می کند. ایمان و عمل صالح دو بال پرواز بشر به مقام انسانیت و درک خلیفه اللهی و وصول به سرمنزل مقصود است. در آموزه های قرآنی، عمل صالح، بازتاب بیرونی ایمان واقعی است. هر کس به ایمان واقعی دست یافته باشد در منش و کنش خویش نیک کردار خواهد بود. این نوشتار تلاشی برای تبیین این همبستگی استوار میان ایمان و عمل صالح است... 13 آذر 1386, 0:0

نگاهى به آفرینش زن با توجه به داستان آدم و حوا در قرآن

خبرگزاری فارس: مسأله آفریده شدن حوا از پهلوى آدم، چیزى است که قرآن درباره آن صراحتى ندارد؛ و عبارت<و خلق منها زوجها» را نیز نباید بر آن معنى حمل کرد، به گونه‌اى که گزارش قرآن همسان گزارش تورات گردد، توراتى که در دست مردم است و آفرینش آدم را یکسان یک داستان تاریخى نقل... 23 آبان 1386, 0:0

آثار استغفار و توبه

1 مرداد 1386, 0:0

معنا و مفهوم ایمان از دیدگاه علامه طباطبایی ره

موضوع نوشتار حاضر بررسی ایمان از نگاه مرحوم علامه طباطبایی (ره) می باشد. علامه طباطبایی ، با رویکرد قرآنی ، ایمان را فعلی قلبی و اعتمادی امیدوارانه و متوکلانه به امری قدسی می داند که لوازم عملی به همراه دارد. گرچه از نگاه وی عمل خارج از ایمان است اما پیوندی گسست ناپذیر میان ایمان و عمل صالح وجود دارد؛ وی معتقد است که متعلق ایمان دینی امری عینی ، واقعی و متعالی است و با توجه به ویژگی های ایمان ، عالی ترین... 27 آبان 1386, 0:0

نامه امام زمان به شیخ مفید

در کتاب «احتجاج» از شیخ موثق ابوعمر عامرى رحمة الله علیه روایت مى‌کند که گفت: ابن ابى غانم قزوینى و جماعتى از شیعیان درباره فرزند امام حسن عسکرى علیه السلام گفتگو نمودند. ابن ابى غانم مىگفت: حضرت رحلت فرمود و اولادى نداشت..... 24 شهریور 1386, 0:0