حل اختلافات بین زوجین در اسلام

تفاهم

تفاهم به معنی اختلاف نداشتن و توافق كامل با طرف مقابل نیست بلكه تفاهم یعنی فهمیدن و فهماندن.

از آنجا كه سوء تفاهم به معنی فهم مطلبی بر خلاف واقعیت است پس تفاهم یعنی فهم درست واقعیت‏ها. تفاهم بین زوجین یعنی:

1. فهم درست شخصیت همسر؛

2.فهماندن و بروز دادن واقعیت درونی خود به همسر؛

فهم درست شخصیت همسر

شخصیت افراد را همان طور كه هست بشناسیم. با توجه به مجموعه شرایط محیط زندگی، فرهنگ خانوادگی، وضع شغلی، تفاوت‏های فردی و جنسیتی و ویژگی‏های مهم دیگر .

بسیاری از توقعات بی‏جا، سوء تفاهم‏ها، قضاوت‏های منفی، نگرانی‏های بی‏مورد، مقایسه‏های غلط و مشكلات دیگری كه باعث كدورت و مشاجره می‏شود و فضای عاطفی خانه را آلوده می‏كند، برخاسته از شناخت نادرست زن و شوهر از یكدیگر است.

كمترین فایده شناخت درست برای زنان این است كه در فضایی سالم‏تر و آرام‏تر و به دور از ترس و اضطراب می‏توانند در باره ی رفتارهای خود و همسرشان بیندیشند، نیز به جای اینكه با حالتی عصبی و البته بی‏نتیجه برخورد كنند، در فضایی دوستانه به مذاكره بپردازند.

مردان وقتی ببینند توسط همسرشان درست شناخته شده‏اند، آرامش بیشتری دارند و بهتر می‏توانند با همسرشان ارتباط برقرار كنند؛ بر عكس وقتی مردی احساس كند كه همسرش در باره ی او اشتباه می‏كند، در مقابل او رفتاری نابه‏هنجار و عصبی خواهد داشت.

 یك روانشناس فرانسوی در این باره می‏نویسد:

 «به محض اینكه شوهری احساس كند كه تشخیص اخلاقی همسر از وی به طور افراطی شكل گرفته است و هیچ چیزی نمی‏تواند نظرش را تغییر دهد تمام صراحت و ابراز احساسات شخصی وی به نابودی خواهد گرایید. در چنین موقعی است كه شوهر ممكن است سر صحبت را با خانمی باز كند كه در اداره یا باشگاه ورزشی ملاقات می‏كند. چه بسا با وی راجع به مسائلی صحبت كند كه مدت‏هاست جرئت بروز آنها را پیش همسرش نداشته است و بعد از مدتی احساس تفاهم و احساس خویشاوندی را كه همه ی انسان‏ها با ولع دنبال آن هستند در خود مجددا كشف كند و حتی ممكن است مشكلات زناشویی خود را نیز بیان كند. مردها با بیان ناكامی‏ها و شكست‏ها در ازدواج به سهولت قلب زن‏ها را به ترحم وا می‏دارند. بعید نیست چنین مردی بعد از مدتی به دفتر من بیاید و بگوید:

من بدون این زن جوان نمی‏توانم زندگی كنم. او خیلی خوب مرا درك می‏كند در حالی كه همسرم از درك من عاجز است.»

فهماندن و بروز دادن واقعیت درونی خود به همسر

شناخت روحیات و ویژگی‏های زن نیز به اندازه ی شناخت مرد توسط زن بااهمیت است. وظیفه ی زنان در این مورد آن است كه با بروز دادن واقعیت درونی خود و صراحت و صداقت در گفتار و رفتار، به شناخت بهتر و بیشتر كمك كنند. برخی معتقدند:

در سرتاسر جهان زیادند افرادی كه از نبود تفاهم رنج می‏برند ولی وقتی وضع آنها را از نزدیك بررسی كنیم مشخص می‏شود حداقل تا حدودی خودشان مقصرند یعنی اگر دیگران آنها را درك نمی‏كنند به علت این است كه خود را بروز نداده‏اند.

بسیار دیده شده است كه بعضی افراد احساسات و درونیات خود را مخفی می‏كنند، علاقه خودشان را به دیگران نشان نمی‏دهند و یا از چیزی ناراحتند اما چیز دیگری را بهانه می‏كنند و خلاصه آنكه دیگران را در مورد خود به اشتباه می‏اندازند. بعضی روانشناسان این حالت را بیشتر به زنان نسبت می‏دهند.

«مهم‏ترین علت شروع مشاجرات از جانب زنان، عدم صراحت در بیان احساسات‏شان است. زن به جای اینكه مستقیما ناراحتی خود را مطرح سازد، ایرادهای بی‏ربط می‏گیرد تا ناراحتی خود را نشان دهد.»

اختلاف

چیزی به عنوان رابطه ی بدون تعارض وجود ندارد. تعارض و اختلاف بخشی از زندگی است و به‌عنوان واقعیت هر رابطه‌ای وجود دارد و ضرورتاً بد نیست.

در حقیقت، یك رابطه‌ای كه در ظاهر بدون تعارض است، ممكن است ناسالم‌تر از یك رابطه ی همراه با تعارضات و اختلافات مكرر باشد.اختلافات یا تعارضات، رویدادهای انتقادی‌ای هستند كه می‌توانند رابطه را تضعیف یا تقویت كنند.

تعارضات می‌توانند سودمند، موجب درك عمیق‌تر و نزدیكی و احترام بیشتر بین زن و مرد نسبت به یكدیگر شوند. اما در عین حال می‌توانند مخرب، موجب آزردگی، خصومت و جدایی نیز شوند.

الگوهای حل اختلاف

اكثر افراد ترجیح می‌دهند كه تسلیم شوند تا این‌كه با تعارضات درگیر شوند؛ به این صورت كه آنها وجود تعارض و اختلاف در رابطه‌شان را انكار می‌كنند. برخی از افراد ترجیح می‌دهند كه طرف مقابل را مقصر جلوه دهند و از دست او عصبانی می‌شوند.

برخی رقابت‌جو هستند و می‌خواهند در مشاجراتشان برنده شوند. آنها از قدرت و تأثیرشان بر همسر خود برای كنترل و رسیدن به خواسته‌شان استفاده می‌كنند

برخی به نظر می‌رسد كه با یكدیگر به توافق می‌رسند، اما به طرزی زیركانه كوشش می‌كنند تا در بیشتر مسائل برنده شوند. تعدادی از افراد می‌توانند خشم و حس رقابت‌جویی‌شان را در رابطه كنترل كنند و صادقانه به دنبال مطلوب‌ترین راه‌حل برای هر دو نفر می‌گردند.

چند راه حل ...

برد- برد:

بیشتر اختلافات در مواردی است كه بیشتر از دو راه، برای انتخاب كردن دارند. اگر شما آنچه را كه همسرتان می‌خواهد نمی‌خواهید انتخاب كنید و همسرتان نیز انتخاب شما را نمی‌پسندد، با قدری تلاش بیشتر قادر خواهید بود كه راه و چاره دیگری را بیابید كه هر دو آن را بخواهید و دوست داشته باشید.

بدون باخت:

هنگامی كه نمی‌توانید یك راه حل جایگزین بیابید كه هر دو را دوست داشته باشید به دنبال انتخابی باشید كه نسبتاً برای هر دو مورد قبول باشد یا این‌كه برای رسیدن به یك توافق خوشایند با یكدیگر مذاكره كنید.

برد- باخت به صورت مساوی:

هنگامی كه اختلاف شدیدی بر سر موضوعی است كه تنها دو انتخاب دارد، یعنی یك طرف چیزی را می‌خواهد و طرف مقابل آن را نمی‌خواهد. در اینجا یك برنده و یك بازنده وجود دارد. اگر شما با همدیگر صادق باشید و معمولاً نیمی از اوقات، انتخاب را در این موارد به طرف مقابل واگذار كنید، برای هر دوی شما كار ساده‌تر خواهد شد.

زیرا بازنده اطمینان خواهد داشت كه دفعه ی دیگر، انتخاب او ملاك قرار خواهد گرفت.درك حل سالم اختلافات از لحاظ نظری آسان است، اما استفاده و كاربرد آن به صورت مداوم و پیوسته آسان نیست. البته، هنگامی كه اعتماد بین دو طرف و همچنین مهارت‌های ارتباطی گسترده‌تر شود، این كار آسان‌تر خواهد شد.

زن و مرد می‌بایست به اختلافاتشان به عنوان مشكلی كه برایشان قابل حل است، بنگرند، نباید به دنبال بهترین راه حل برای خود باشند بلكه بایستی به دنبال بهترین راه حل برای هر دو باشند. هریك از آنها بایستی در یافتن راه‌حل‌هایی كه منصفانه‌ و قابل قبول برای هر دو است، فعالانه شركت كنند.

اگر شما دیدگاه همسرتان را نادیده بگیرید یا كوچك بشمارید و بی‌اثر كنید یا این‌كه دیدگاه خودتان را دنبال كنید، به رابطه‌تان آسیب خواهید رساند.

نبود حساسیت، توجه و احترام شما به دیدگاه همسرتان موجب آسیب رابطه خواهد شد و همچنین اگر از ترس و قدرت برای به كرسی نشاندن حرفتان استفاده كنید، رابطه شدیداً خدشه‌دار خواهد شد.

اگر دائماً سعی می‌كنید كه همسرتان را با ارضاء تمامی نیازهایش شاد نگه دارید و از تعارض اجتناب‌ كنید نیز به رابطه‌تان آسیب خواهد رسید. شما با این كار، ناخواسته به همسرتان یاد داده‌اید كه به نیازهای شما بی‌توجه باشد.

نگرش‌هایی برای رفع تعارض

با اصلاح وضع روحی‌تان شروع كنید. با تعارضات به عنوان دو شخص همتا كه برای حل یك مشكل با همدیگر تلاش می‌كنند، برخورد كنید. زیاد با خواسته‌ها و نیازهای موقتی و آنی‌تان درگیر نشوید، زیرا نیاز بسیار مهم داشتن یك رابطه ی سالم و طولانی‌مدت را فراموش خواهید كرد. اگر بسیار خشمگین یا ناراحت هستید، سعی كنید احساساتتان را كنترل كنید و قبل از پرداختن به موضوع خود را آرام كنید.

كنترل تعارض با شخصی كه دوستش دارید و می‌خواهید كه یك رابطه ی طولانی‌مدت و خوب را با او داشته باشید، از مذاكره با كسی كه نگران نیازهای شما نیست مانند یك فروشنده، متفاوت است.

هر دو باید پذیرا و صادق باشید و به همدیگر احترام بگذارید.اعتماد متقابل، هسته ی ضروری موضوع در یك رابطه سالم و طولانی‌مدت است. وقتی به همدیگر اعتماد ندارید راهی وجود ندارد كه بتوانید یك رابطه ی سالم داشته باشید

هیچ‌یك از دو طرف نباید كاری انجام دهند كه این اعتماد تضعیف شود. به یاد داشته باشید كه صداقت با اعتماد همراه است و اعتماد به كسی كه صداقت ندارد، بسیار دشوار است. داشتن یك نگرش منفی و بدگمانانه برای این فرآیند مضر است.

مثلاً باور این مسئله كه حتماً می‌بایستی در مشاجره برنده شوید و همچنین احساس برتری یا حقارت نسبت به طرف مقابل، دیدگاه‌های مضری هستند.