دادسرا و دادگاه‌ عالی انتظامی قضات

دادسرا و دادگاه عالي انتظامي، مراجع انتظامي، جرائم قضات، مجازات‌هاي انتظامي

نویسنده : خسرو بهمن یار

برای نظارت مؤثر، بر حُسن جریان قضایی، به‌خصوص اعمال و رفتار قضات، رسیدگی به تخلفات آنان،از لحاظ ترفیع و ارتقاء و از حیث تعیین کیفر انتظامی و تعلیق قضات متهم به ارتکاب جرم، مراجع ذیل را قانون پیش بینی کرده است:

1- دادسرای انتظامی قضات؛

2- دادگاه عالی انتظامی قضات؛

3- دادگاه عالی تجدید نظر انتظامی قضات، که در تهران تشکیل می‌گردد؛

4- محکمه عالی انتظامی.

دادسرای انتظامی قضات:

دادسرای انتظامی قضات، برای نخستین بار در اجرای لایحه قانونی سازمان دادسرای انتظامی قضات مصوب مهرماه 1331 تشکیل گردید. این دادسرا از دادستان انتظامی و به تعداد لازم دادیار و کارمند اداری تشکیل می‌شود شرایط دادستان به قرار زیر است:

1- حداقل 45 سال سن؛

2- 20 سال سابقه قضایی؛

3- حداقل پایه 10 قضایی؛

4- در دوره 10 ساله اخیر خدمت خود، محکومیت انتظامی از درجه چهار به بالا نداشته باشد.

وظایف دادسرا:

1- تحقیق در جهات اخلاقی و اعمال و رفتار منافی با حیثیت و شئون قضایی و سوء شهرت کارمندان قضایی؛

2-تحقیق در مورد مسامحه در انجام وظایف اداری مثل به موقع حاضر نشدن؛

3- بازرسی و کشف تخلفات و تقصیرات مستخدمین قضایی.

جهات شروع به رسیدگی دادسرای انتظامی:

1- شکایت ذی نفع؛

2- اعلام مراجع رسمی صلاحیتدار؛

3- ارجاع دادگاه عالی انتظامی؛

4- مشهودات و مسموعات و اطلاعات دادستان انتظامی و یا دادیاران دادسرای انتظامی؛

5- اعلام وزیر دادگستری یا دادستان کل.

دادگاه عالی انتظامی قضات:

دادگاه عالی انتظامی قضات تنها مرجع قضایی است که با کیفرخواست دادستان به تخلفات قضات رسیدگی می‌کند. این دادگاه از یک نفر رئیس و دو نفر عضو اصلی تشکیل می‌گردد و دارای یک عضو علی البدل است. این دادگاه در طول دادسرای انتظامی قضات بوجود آمده و با محکمه عالی انتظامی قضات فرق دارد.

شرایط اعضای دادگاه:

1-حداقل درجه علمی دارای لیسانس (حقوق)؛

2-حداقل 20 سال سابقه خدمت قضایی؛

3-عدم محکومیت انتظامی بالاتر از درجه 3.

قضات از طرف رئیس قوه انتخاب شده و غیر قابل تغییر بوده و موظف به قبول خدمت در دادگاه انتظامی می‌باشند و الا بازنشسته می‌شوند.

اهم وظایف دادگاه:

1- رسیدگی به تقاضای تعلیق (که این تقاضا از طرف رئیس قوه، دادستان کل و دادستان انتظامی مطرح می‌گردد)؛

2- رسیدگی به تقاضای ترفیع قضات؛

3- مرجع نهایی تخلفات انتظامی وکلا (رسیدگی به تخلفات اعضاء هیئت مدیره و اعضای دادگاه‌های انتظامی و دادستان و دادیاران انتظامی وکلا، مرجع شکایت از رد تقاضای پروانه وکالت از جانب هیئت مدیره کانون وکلاء و ...)؛

4- رسیدگی به تخلفات اعضای دادگاه و دادستان انتظامی کانون کارشناسان رسمی.

تقصیرات و جرایم قضات:

الف) تخلفات قضات مندرج در نظام نامه:

1- بی‌نظمی در دفاتر، محاکم، دادسراها؛

2- تأخیر در رسیدگی؛

3- عدم اعلام ختم رسیدگی؛

4- إفشاء رأی قبل از اعلام رسمی؛

5- عدم گزارش تخلفات اداری؛

6- رفتار مُوهن قضات نسبت به یکدیگر؛

7- عدم ضَم اسناد و مدارک طرفین در پرونده؛

8- گزارش خلاف واقع؛

9- طفره و تعلل از صدور رأی؛

10- تکرار تخلف؛

11- غیبت قضات؛

12- تخلفات و مجازات‌ها در سایر قوانین؛

13- اعتبار ندادن به اسناد ثبت شده؛

14- عدم ابراز اسناد و اوراق مورد نیاز مراجع قضایی؛

15- بازداشت متهم بیش از 24 ساعت بدون تفهیم اتهام و ...

مجازات‌های انتظامی:

1- اخطار کتبی بدون درج در برگ خدمت؛

2- توبیخ کتبی با درج در برگ خدمت؛

3- کسر حقوق ماهانه تا یک ثلث از یک ماه تا شش ماه؛

4- انفصال موقت از سه ماه تا یکسال؛

5- تنزل پایه، یک درجه یا زیادتر؛

6- انفصال دائم از خدمت قضایی؛

7- انفصال دائم از خدمت وزارت دادگستری؛

8- انفصال دائم از خدمت دولت.