23 فروردین 1396, 21:42
احسان و نيكوكاري از اموري است كه در حوزه عمل اجتماعي و هنجارهاي پسنديده قرار ميگيرد و يكي از فضيلت هاي اخلاقي نيز به شمار ميرود و هر كسي كه از فطرت سالم برخوردار باشد زبان به ستايش و تحسين اهل احسان و نيكوكاران ميگشايد. در آموزه هاي قرآني براي احسان معاني سه گانه اي بيان شده است كه يكي از معاني آن ارتباط تنگاتنگي با مساله ايمان و ارتباط انسان با خدا دارد و در حقيقت در حوزه هاي شناختي و بينشي و نگرشي معنا و مفهوم مييابد. اين معنا از احسان به نوعي در حوزه عرفان اسلامينيز قرار ميگيرد. از اين رو عارفان برجسته اسلامي، فصلي مهم را به آن اختصاص دادهاند و حتي فناري در كتاب مصباح الانس، بخش مهم و نخستين آن را به بيان مقام احسان و ارزش و مكانت آن اختصاص داده و بدان پرداخته است. به نظر ميرسد تفكيك و جدايي ميان مفاهيم احسان به سختي امكان پذير است و نميتوان مرزهاي روشني براي هر يك از معاني آن ترسيم كرد. به اين معنا كه ميان بينش و نگرش وگرايش انساني پيوندي استوار وجود دارد؛ چنانكه ميان احسان به معناي انجام كارهاي نيك يا به معناي نيكي به ديگران يا به معناي انجام كامل و شايسته كاري، ارتباط تنگاتنگي وجود دارد. بنابراين اگر گفته شود كه شخصي كارهاي نيك و پسنديده اي انجام ميدهد و آن را تنها مرتبط به امور عرفاني بدانيم در حقيقت نيكي به ديگران را ناديده گرفتهايم چنانكه انجام كامل و شايسته كاري را نيز به دست فراموشي سپردهايم. به سخن ديگر شخصي كه كاري نيك انجام ميدهد در همان حال ميتواند اين نيكي و احسان را در حق ديگري به شكل شايسته و كامل انجام دهد. از ديگر كساني كه قرآن احسان نسبت به آنان را مورد تشويق قرار داده، كمك مالي به خويشان و بستگان است. يتيمان و بيچارگان و همسايگان دور و نزديك و نيز دوستان بسيار نزديك و همنشين و در راه ماندگان نيز از جمله كساني هستند كه ميبايست بيهيچ چشمداشتي به آنان احسان كرد (نساء آيات 63 و 73). قرآن بيان ميكند كه احسان به ديگران در حقيقت احسان به خويشتن است چنانكه ميفرمايد: إِنْ أحْسنتُمْ أحْسنتُمْ لِأنفُسِكُمْ (اسراء آيه7)؛ زيرا شخص با احسان و نيكوكاري، شخصيت خود را كامل ميگرداند و در تحقق تكامل وجودي خويش ميكوشد. اگر انجام اعمال پسنديده و نيك، انسان را از خسران رهايي ميبخشد و مصداق انسان پيروز و فائز ميشود به اين معناست كه انسان در يك فرايند خود را از نقص به كمال ميرساند. ميتوان گفت احسان به ديگران به معناي احسان به خويشتن خويش است و كسي كه به ديگري احسان ميكند پيش از آن كه اين احسان و فوايد آن به ديگري برسد به خود وي رسيده است.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان