رابطه طول امل با برنامه ريزی

پرسش و پاسخ

پرسش:

آيا طول امل يا آرزوي دراز که در روايات از آن نهي شده است، با برنامه ريزي براي آينده منافات دارد؟

پاسخ:

در پاسخ به اين سؤال به ذکر چند نکته کليدي بسنده مي کنيم:

1- اولاً طول املي که در روايات و دعاها و حتي قرآن کريم نکوهش شده است، بدين معنا نيست که انسان در زندگي خودش برنامه ريزي براي آينده نداشته باشد چرا که در روايات ديگري بر اين معنا تأکيد شده است که اي انسان براي دنياي خودت آن گونه باش که گويي هميشه در دنيا زنده هستي «کن لدنياک کانک تعش ابداً» بنابراين انسان مؤمن بايد براي زندگي هر روز خودش برنامه داشته باشد، اعم از برنامه کوتاه مدت، ميان مدت و بلندمدت، و حتي چشم انداز و همت عالي در روايات مورد تأکيد قرار گرفته است. در روايتي امام صادق(ع) مي فرمايد: سه چيز است که مانع از رشد و تعالي انسان مي شود: 1- کوتاهي همت 2- کمي چاره انديشي و تدبير 3- ضعف در تصميم گيري (تحت العقول - امام صادق(ع))

بنابراين لازم است انسان مؤمن براي خودش و خانواده اش برنامه ريزي در ابعاد مختلف داشته باشد و هم جامعه اسلامي که برنامه هاي کوتاه مدت، ميان مدت و دراز مدت و چشم انداز براي آينده و پيشرفت و تعالي خود طراحي نمايد.

2- طول املي که در آموزه هاي اسلامي از آن نهي شده به معني بي توجهي به دنيا و عدم استفاده از امکانات دنيوي براي رسيدن به اهداف نيست، بلکه بدين معنا است که انسان مؤمن نبايد وابستگي به دنيا و حب دنيا پيدا کند و با آرزوهاي طولاني مادي و دنيوي تمام اکبر هم خود را معطوف به دنيا نمايد و از امور معنوي و آخرت غافل بماند. بنابراين طول امل به معني هدف قرار ندادن دنيا و غفلت از آخرت است نه عدم توجه به دنيا و علل و اسباب دنيوي براي رسيدن به اهداف و کمالات فرد و جامعه اسلامي. از اين رو تلاش براي بدست آوردن دنيا خوب است به شرط آنکه دنيا اصل و هدف قرار نگيرد. همان گونه که در دعا هم آمده است: «ولا تجعل الدنيا اکبر همنا» خدايا دنيا را اکبرهم و غم ما قرار مده!»

3- نکته کليدي پايانی تو (زن ميان دنيا و آخرت در سلوک فردي و اجتماعي مؤمن است. بدين معنا که هر چقدر انسان مومن در امور دنيوي تلاش و مجاهدت مي کند، و قدرت اقتصادي و مادي بيشتري را بدست مي آورد به همان نسبت ضرورت دارد در امور معنوي نيز تلاش نمايد، تا از امور آخرتي غافل نشود و خداي ناکرده دنيا را هدف غايي خود قرار ندهد و شيفته و فريفته دنيا نشود. بنابراين توازن ميان قدرت اقتصادي و قدرت معنوي انسان را در مسير صراط مستقيم الهي قرار مي دهد و حسنات دنيا و آخرت را نصيب او مي گرداند. «ربنا اتنا في الدنيا حسنةً و في الاخرة حسنه» نکته اساسي در اين رابطه نفي يک سونگري به دنيا و آخرت است که نه آخرگرايي مطلق و گريز از دنيا و زهد منفي در اين رابطه و نه دنياگرايي مطلق و پرستش دنيا و غفلت از آخرت هيچ کدام راه سعادت انسان و کمالات همه جانبه او نخواهد بود، در نهايت او را به وادي انحطاط و سقوط از ارزش ها و تعالي فردي و اجتماعي خواهد کشاند.

روزنامه كيهان، شماره 21707 به تاريخ 5/6/96، صفحه 6 (معارف)