مويه های اميرمؤمنان(ع) در فراق حضرت زهراء(س)

بيان نوراني حضرت امير(ع) در هنگام دفن پيكر مطهر حضرت زهرا(س) در نهج البلاغه در خطبه 202 آمده که وقتي خواست دفن بكند رو كرد به قبر مطهر پيغمبر(ص) سلام عرض كرد، اين سلام، هم از طرف خودش است، هم سلام از طرف صديقه كبري، عرض كرد: «السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ عَنِّي وَ عَنِ ابْنَتِكَ النَّازِلَةِ فِي جِوَارِكَ» عرض كرد يا رسول الله! سلام از طرف من و از طرف دختر شما كه الآن به جوار شما آمده. اين را بزرگان گفتند كه سلام خود حضرت مثل اين است كه ما وقتي به مزار معصوم رسيديم سلام عرض مي كنيم. اما اينكه گفت از طرف دخترت، اين به منزله اذن دخول است، حالا ما نمي دانيم كجا دفن شده است؛ ما يك سلام داريم كه به ائمه(عليهم السلام) عرض مي كنيم، يك سلام هم وقتي مي خواهيم وارد حرم بشويم عرض مي كنيم آن سلام، اذن دخول است، سلامي كه خود حضرت امير نسبت به پيامبركرد، عرض ادبي است كه در حال عادي و زيارت مي كرد اما سلامي كه از طرف حضرت صديقه طاهره به پيغمبر كرد گفتند اين سلام اذن دخول است يعني رسول من! اين دخترت الآن مي خواهد وارد حرم شما بشود، اين حرمي كه «روضه من رياض الجنّه» است مي خواهد به آنجا بيايد. عرض كرد يا رسول الله! دخترت «السريعه اللحاق بك» از همه ما زودتر به شما رسيد، عرض كرد «قَلَّ يَا رَسُولَ اللَّهِ عَنْ صَفِيَّتِكَ صَبْرِي» مي داني منِ علي در جنگ ها آن همه تيغ ها و تيرها را تحمل كردم اما در برابر اين مصيبت صبر من كم شده، نمي توانم صبر كنم «وَ رَقَّ عَنْهَا تَجَلُّدِي» من خيلي قدرتمندم اما اين مرا به زانو در آورده «إِلاَّ اَنَّ فِي التَّاَسِّي لِي بِعَظِيمِ فُرْقَتِكَ وَ فَادِحِ مُصِيبَتِكَ مَوْضِعَ تَعَزٍّ» عرض كرد يا رسول الله! ما مصيبت سنگين تري را تحمل كرديم و آن رحلت شما بود اين مصيبت به عظمت آن مصيبت نيست ولي خصيصه اي دارد كه آن خصيصه را خود دخترتان به عرضتان مي رساند، من عرض نمي كنم آن خصيصه آن حادثه تلخ را كه دختر شما به من نگفت شايد به شما هم نگويد ولي شما از او بخواهيد كه بين در و ديوار چه گذشت، «فَلَقَدْ وَسَّدْتُكَ فِي مَلْحُودَهِ قَبْرِكَ وَ فَاضَتْ بَيْنَ نَحْرِي وَ صَدْرِي نَفْسُكَ» يا رسول الله! من مصيبت سنگيني را تحمل كردم، سر مطهّر شما روي سينه من بود كه قبض روح شديد من اينها را تحمل كردم، بالاخره استقامت كردم اما الآن در اين مصيبت طاقتم كم شده البته خواست خدا هر چه هست ما صابريم «إِنَّا لِلّهِ وإِنّا إِلَيهِ رَاجِعُونَ»[1] اين بشارت الهي است ما مأمور به صبريم، صبر مي كنيم اما اين جمله ها را هم عرض مي كنم «فَلَقَدِ اسْتُرْجِعَتِ الْوَدِيعَهُ وَ اُخِذَتِ الرَّهيِنَه» اين امانتي بود كه به مركز اصلي اش برگشت، اين گِرويي بود كه ما به مركز اصلي اش بايد برمي گردانديم و برگردانديم.

مرده ها؛ گروگان های قبرها

اينكه فرمود رهينه، آيا روح در رَهن بدن است كه هنگام مرگ برگردانده مي شود يا طبق تعبيري كه از وجود مبارك امام سجاد رسيده است ابدان ما «رهائن القبور»[2] هستند؟ مرده‌ها را مي گويند «رهائن القبور» مثل اينكه قبر، طلبكار است و گرو را به عنوان طلبكار می‌گيرد تا در روز حشر ادا كند، از مرده ها تعبير مي كنند به «رهائن القبور» و كسي كه می‌ميرد رهينه قبر است كه به قبر داده مي شود، آيا بر اساس آن جهت است كه «اُخِذَتِ الرَّهيِنَه» گفته شد يا روح در گِرو بدن است، از بدن آزاد مي شود؟ به هر تقدير طبق بيان نوراني امام سجاد(ع) كه از اموات به عنوان «رهائن القبور» ياد نمودند اين تعبير انسب است «اُخِذَتِ الرَّهيِنَه». بعد عرض كرد «اَمَّا حُزْنِي فَسَرْمَدٌ» من تا زنده ام محزون و غمگين هستم «وَ اَمَّا لَيْلِي فَمُسَهَّدٌ» خوابي در شب براي من نمانده است «إلَي اَنْ يَخْتَارَ اللَّهُ لِي دَارَكَ الَّتي اَنْتَ بِهَا مُقِيمٌ» مگر اينكه عمرم به سر آيد در جوار رحمت شما بيارامم.

يا رسول الله! خواسته من اين است من محرم ترين افراد نسبت به فاطمه(س) بودم او به من نگفت که به او چه گذشت، به شما هم نمي گويد. شما اگر بخواهيد به طور عادي از او سؤال كنيد او نمي گويد، او را سؤال پيچ كنيد، به شما گزارش مي دهد كه ظلمي كه بر آن حضرت شد ظلم يك نفر و ده نفر نبود، همه جمع شدند به فاطمه(س) ظلم كردند، همه تصميم گرفتند فاطمه را از بين ببرند، تنها اصحاب سقيفه نبودند که تبليغات سوء كردند و عده‌ای را شوراندند و اجماع درست كردند. فرمود همه جمع شدند تا او را از بين ببرند اين چه عظمتي بود؟ اگر يك بانوي عادي بود كه اجتماع امّت نمي خواست.

محدوده جغرافيایی فدک

وقتي هارون از وجود مبارك امام كاظم(ع) سؤال مي كند محدوده فدك چقدر است تا به شما برگردانيم ؟ فرمود اگر ما محدوده فدك را بگوئيم شما به ما برنمي گردانيد گفت نه، شما محدوده فدك را بگوييد ما برمي گردانيم. حضرت محدوده جغرافيايي آن روز جهان اسلام را گفت. گفت از طرف شمال به فلان منطقه، از طرف جنوب به فلان منطقه، چهار طرف را اشاره فرمود هارون گفت ديگر چيزي براي ما نمي ماند[3] منظور اين بزرگواران از فدك، باغ نيست منظور از فدك، امامت است و ولايت، آنها براي اينكه امامت و ولايت را بگيرند فدك را گرفتند كه دست اهل بيت خالي بشود، اينها كه براي باغ اين همه تلاش و كوشش نكردند، يك بيان نوراني از حضرت امير(ع) در نهج البلاغه هست كه فرمود فدك در دست ما بود، عده اي طمع كردند ما هم سخاوتمندانه صرف نظر كرديم :«ما اصنع بفدك و غير فدك»[4] ما كاري به اين باغ نداريم.

اينجا فرمود همه اجماع كردند براي خانه نشين كردن و از بين بردن صديقه كبري«وَ سَتُنَبِّئُكَ ابْنَتُكَ بتَضَافُرِ اُمَّتِكَ عَلَي هَضْمِهَا فَاَحْفِهَا السُّوَالَ»، احفاء يعني سؤال پيچ كردن، فراوان سؤال كردن، مكرّر سؤال كردن، از همه جوانب سؤال كردن «فَاَحْفِهَا السُّوَالَ وَ اسْتَخْبِرْهَا الْحَالَ» با اصرار سؤال کن، او را سؤال پيچ کن تا كلّ جريان را به شما بگويد، وقتي گفت، بالاخره انسان سبك تر مي شود و شما هم مي دانيد كه امّت چه كار كردند ولي اينكه بازگو كند شفاف تر مي شود فرمود: «هذَا وَ لَمْ يَطُلِ الْعَهْدُ» خيلي طول نكشيد حالا يا 75 روز يا 95 روز «وَ لَمْ يَخْلُ مِنْكَ الذِّكْرُ»، هم قرآن كه ذكر الهي است مطرح است هم آنچه شما با سنّت قطعي انجام داديد نزد مردم هست، هم آثار عترت هست، سنّت قطعي هست، هم آثار قرآن هست نه قرآن فراموش شده، نه سنّت قطعي شما.

حضرت موقع خداحافظي عرض مي كند: رسول من! من اگر اينجا هستم نه براي آن است كه به قضا و قدر الهي معاذ الله خوش بين نيستم، فرمان خدا براي ما حجّت بالغه است اما نشستن كنار قبر، حسابي دارد، اشك ريختن حسابي دارد، من اگر بمانم براي آن نيست كه به قضاي الهي راضي نيستم، عرض كرد «وَالسَّلامُ عَلَيْكُمَا» آن سلام اول، سلام عرض ادب بود (يك) و سلام اذن دخول بود براي صديقه كبري(دو) اما الآن خودش به هر دو دارد سلام مي كند سلام خداحافظي «وَالسَّلامُ عَلَيْكُمَا سَلامَ مُوَدِّعٍ لاَ قَالٍ وَ لاَ سَئِمٍ» نه خسته شدم نه مخالفم، ولي نشستن كنار قبر، عرض ارادت به متوفّا حدّي دارد «فَإِنْ اَنْصَرِفْ فَلاَ عَنْ مَلاَلَةٍ» اگر من مرخص بشوم براي خستگي نيست من اگر بخواهم، اينجا مي توانم بمانم «وَ إِنْ اُقِم فَلاَ عَنْ سُوءِ ظَنٍّ بِما وَعَدَ اللَّهُ الصَّابِرينَ» اگر بمانم اين طور نيست كه معاذالله من به دستورهاي خدا درباره اجر صابران و وظيفه صابران سوء ظن داشته باشم يا عقيده نداشته باشم لكن صبر هم حسابي دارد،كنار قبر نشستن هم حسابي دارد و از طرفي هم مسائل تاريخي هم مطرح است كه ما بنايمان بر اين است كه اين قبر مجهول باشد، اين قبر معلوم نباشد من اينجا بنشينم گريه بكنم كه معلوم مي شود قبر فاطمه كجاست، نشستن من و گريه كردن من ممكن است عده اي را آگاه بكند كه قبر فاطمه كجاست، ائمه بعدي هم با اينكه قدرت داشتند تصريح نكردند كه قبر فاطمه زهرا(س) كجاست، اين سند مظلوميت عترت طاهره است كه اميدواريم با ظهور صاحب اصلي مان وجود مبارك وليّ عصر(ارواحنا فداه) براي همگان روشن بشود!

بيانات حضرت آيت الله جوادي آملي (دامت بركاته) در جلسه درس اخلاق در جمع طلاب و فضلاي حوزة علمية قم ۲۲ / 1 / 1392

پايگاه اطلاع رسانی اسرا

[1] . بقره، 155

[2] . صحيفة سجاديه، دعاي 3.

[3] . بحارالانوار، ج29، صص 200 و 201.

[4] . نهج البلاغه، نامه 45.

روزنامه كيهان، شماره 21302 به تاريخ 20/12/94، صفحه 6 (معارف)