حوزه/ موضوع درخت و درختکاری در منابع قرآنی و روایی بسیار مورد توجه قرار گرفته و سیرۀ عملی حضرات معصومین علیهم السلام نیز اهمیت این مسئله را به خوبی روشن می سازد.
خبرگزاری «حوزه»، به مناسبت هفته درختکاری و جایگاه پرداختن به این موضوع، ده حدیث از لسان مبارک معصومین(علیهم السلام) را منتشر می کند.
* لذت نگاه به درختان
الأمام الصادق (ع): مَعَ مَا فِي النَّبَاتِ مِنَ التَّلَذُّذِ بِحُسْنِ مَنْظَرِهِ وَ نَضَارَتِهِ الَّتِي لَا يَعْدِلُهَا شَيْ‌ءٌ مِنْ مَنَاظِرِ الْعَالَمِ وَ مَلَاهِيهِ. (1)
امام صادق (ع) فرمود: نگریستن به گل های رنگارنگ و درختان سرسبز و خرم، چنان لذتی به آدمی می بخشد که هیچ لذتی را با آن برابر نمی توان کرد.
* کاشت درخت در زمان نزدیکی قیامت
النّبيّ (ص): إِنْ قَامَتِ السَّاعَةُ وَ فِي يَدِ أَحَدِكُمُ الْفَسِيلَةُ فَإِنِ اسْتَطَاعَ أَنْ لَا تَقُومَ السَّاعَةُ حَتَّى يَغْرِسَهَا فَلْيَغْرِسْهَا. (2)
رسول خدا (ص) فرمود: اگر قيامت بر پا شد و در دست يكى از شما نهالى بود، اگر كمى پيش از قيامت توانست آن را بكارد، بايد بكارد.
* پاداش خداوند به شخص درختکار
النّبيّ (ص): مَنْ غَرْسَ غَرْساً فَأَثْمَرَ أَعْطَاهُ اللَّهُ مِنَ الْأَجْرِ قَدْرَ مَا يَخْرُجُ مِنَ الثَّمَرَةِ. (3)
پيامبر اکرم (ص) فرمود: هر كس درختى بنشاند و به بار بنشيند، خدا به اندازه اى كه ميوه از آن فراهم آيد به او پاداش مى دهد.
* پاداشی مدام درختکار
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَنْ ... غَرَسَ غَرْساً بِغَيْرِ ظُلْمٍ وَ لَا اعْتِدَاءٍ كَانَ لَهُ أَجْراً جَارِياً مَا انْتَفَعَ بِهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِ الرَّحْمَن. (4)
پيامبر اکرم (ص) فرمودند: هر كس بتواند ... بدون ستم و تجاوزى- درختى در زمين بنشاند، پاداشى جارى دارد كه تا يكى از بندگان خداى رحمان از آن (درخت) استفاده كند، به او داده خواهد شد.
* مولای متقیان هسته های خرما را دور نمی انداخت
دَعَائِمُ الْإِسْلَام: ... وَ لَقَدْ كَانَ يُرَى وَ مَعَهُ الْقِطَارُ مِنَ الْإِبِلِ وَ عَلَيْهِ النَّوَى فَيُقَالُ [لَهُ] مَا هَذَا يَا أَبَا الْحَسَنِ فَيَقُولُ نَخْلٌ إِنْ شَاءَ اللَّهُ فَيَغْرِسُهُ فَمَا يُغَادِرُ مِنْهُ وَاحِدَةً. (5)
... حضرت علی (ع) را مى ديدند كه با يك قطار شتر، با بار هسته خرما، در حركت است، و چون به او مى گفتند: يا أبا الحسن! اينها چيست؟ مى فرمود: درخت خرما ان شاء اللَّه؛ پس آنها را مى كاشت و حتّى يكى از هسته ها را دور نمى انداخت.
* درختکاری، حلال ترین و پاکیزه ترین شغل ها
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: ازْرَعُوا وَ اغْرِسُوا فَلَا وَ اللَّهِ مَا عَمِلَ النَّاسُ عَمَلًا أَحَلَّ وَ لَا أَطْيَبَ مِنْهُ. (6)
امام صادق (ع) فرمود: زراعت كنيد و درخت بكاريد، به خدا سوگند كه مردم هيچ كارى حلال تر و پاكيزه تر از اين ندارند.
* مصلحت دنیای انسان در درختکاری است
فَكِّرْ يَا مُفَضَّلُ فِيمَا أُعْطِيَ الْإِنْسَانُ عِلْمَهُ ..... وَ كَذَلِكَ أُعْطِيَ عِلْمَ مَا فِيهِ صَلَاحُ دُنْيَاهُ كَالزِّرَاعَةِ وَ الْغِرَاسِ.. . (7)
امام صادق (ع) فرمود: اى مفضّل! به ياد آر و بينديش در علمى كه خدا به انسان داده است ... از جمله علم به آنچه صلاح دنياى وى در آن است، يعنى زراعت و درختكاری.. .
* تکلیفی که انسان دربارۀ درخت دارد
الإمام الصّادق (ع): ... وَ خُلِقَ لَهُ الشَّجَرُ فَكُلِّفَ غَرْسَهَا وَ سَقْيَهَا وَ الْقِيَامَ عَلَيْهَا. (8)
امام صادق (ع) فرمود: درخت براى او (انسان) آفريده شده است، و او مكلّف است كه آن را در زمين بنشاند و آب دهد و به آن رسيدگى كند.
* ثواب صدقه در درختکاری
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص): مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَغْرِسُ غَرْساً أَوْ يَزْرَعُ زَرْعاً فَيَأْكُلُ مِنْهُ إِنْسَانٌ أَوْ طَيْرٌ أَوْ بَهِيمَةٌ إِلَّا كَانَتْ لَهُ بِهِ صَدَقَة. (9)
پيامبر (ص) فرمود: هيچ مسلمانى نيست كه درختى را در زمين بنشاند يا زراعتى را كشت كند، و انسان يا پرنده يا چرنده اى از آن بخورد، مگر اينكه براى او صدقه اى محسوب شود.
* مؤمن بعد از وفاتش از درختکاری استفاده می برد
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: سِتَّةٌ تَلْحَقُ الْمُؤْمِنَ بَعْدَ وَفَاتِهِ ... وَ غَرْسٌ يَغْرِسُهُ... . (10)
امام صادق (ع) فرمود: مؤمن از شش چيز بعد از وفاتش استفاده مى كند... درختى كه بکارد و از وى يادگار بماند... .
پاورقی:
(1)- توحيد المفضل، ص: 154.
(2)- مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج13، ص: 460
(3)- همان.
(4)- همان.
(5)- مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج13، ص: 459.
(6)- الكافي (ط - الإسلامية)، ج5، ص: 260.
(7)- توحيد المفضل، ص: 81.
(8)- توحيد المفضل، ص: 86.
(9)- مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج13، ص: 460.
(10)- الكافي (ط - الإسلامية)، ج7، ص: 57.