پرسش:
دلایل اهمیت زیارت عاشورا چیست و در زندگی ما چه آثار و فوایدی دارد؟
پاسخ:
درباره زیارت حضرت سیدالشهدا(ع) روایات فراوانی وجود دارد (کامل‌الزیارات، ص 81) و درخصوص زیارت عاشورای معروف، احادیث متعددی از امام باقر و امام صادق (علیهما‌السلام) نقل شدهاست.(2) امام باقر(علیه‌السلام) این زیارت را به یکی از اصحابش به نام «علقمة بن‌محمد حضری» آموزش داده است. (بحارالانوار، ج 101، ص 290)
از آنجاکه زیارت نوعی اعلام موضع و مشخص کردن خط فکری است و آثار سازنده عجیبی دارد، آنچه به عنوان متن زیارتی خوانده می‌شود، از نظر محتوا و جهت‌دهی، از حساسیتی ویژه برخوردار است. به همین جهت ائمه(ع) با آموختن نحوه زیارت به یاران خود، به این عمل سازنده جهت و غنای بیشتری بخشیده‌اند به گونه‌ای که زیارتنامه‌های رسیده از معصومان مانند زیارت جامعه کبیره، عاشورا، آل یاسین و ناحیه مقدسه گنجینه‌ای از تعالیم و آموزش‌های عالی آنان است.
زیارت عاشورا - که از تعالیم امام باقر(ع) است - به سبب آثار سازنده فردی و اجتماعی و بیان مواضع فکری و عقیدتی شیعه و نشانه گرفتن خط انحراف، اهمیت ویژه دارد. شماری از دستاوردهای این زیارت عبارت است از:
1- تقویت پیوند معنوی با خاندان عصمت و طهارت
ایجاد و تقویت پیوند معنوی با خاندان عصمت و تشدید علاقه و محبت به آنان موجب می‌شود، زائر آن بزرگان را الگوی خویش سازد و درجهت همسویی فکری و عملی با آنان بکوشد همچنان که در قسمتی از زیارت، از خدا می‌خواهد زندگی و مرگش را یکسره همانند آنان قرار دهد: «اللهم اجعل محیای محیا محمد و آل محمد و مماتی ممات محمد و آل‌محمد.»
از آنجا که این محبت به خاطر خداوند است - و خاندان عصمت از آن جهت که الهی و منسوب به اویند، محبوب واقع شده‌اند - مایه تقرب به خداوند است.
در قسمتی از زیارت چنین می‌خوانیم: «اللهم انی اتقرب الیک بالموالاةً لنبیک و آل نبیک».
2- پیدایش روحیه ظلم‌ستیزی
تکرار لعن و نفرین بر ستمگران در این زیارت، موجب پیدایش روحیه ظلم‌ستیزی در زائر می‌شود. او با اعلام برائت و نفرت از ستمگران و ابراز محبت به پیروان حق و دوستان خاندان عصمت، پایه‌های ایمان دینی خود را مستحکم می‌کند. مگر ایمان چیزی جز حب و بغض در راه خدا است: «هل الایمان الا الحب والبغض»؟ مؤمن واقعی در برابر ستم بی‌موضع نیست. از ستمگر نفرت و انزجار آشکاری دارد و با مظلوم و جبهه حق اعلام همراهی می‌کند: «یا اباعبدالله انی سلم لمن سالمکم و حرب لمن حاربکم.»
3- دوری جستن از خط انحراف
در این زیارت، ریشه‌های ظلم هدف قرار می‌گیرد: «فلعن‌الله امةً اسست اساس‌الظلم والجور علیکم اهل‌البیت و لعن‌الله امةً دفعتکم عن مقامکم و ازالتکم عن مراتبکم التی رتبکم‌الله فیها». ستمی که در عاشورا تحقق یافت، در قلب تاریخ ستم ریشه دارد. این ظلم یک حلقه از حلقه‌های ستمی است که با انحراف مسیر اصیل خلافت آغاز شد.
4- الهام گرفتن، درس آموختن و الگو قرار دادن اسوه‌های هدایت
در این زیارت آمده است: «فاسئل‌الله الذی اکرمنی بمعرفتکم و معرفةً اولیائکم ورزقنی البرائةً من اعدائکم، ان یجعلنی معکم فی‌الدنیا والاخرةً و ان یثبت‌لی عندکم قدم صدق فی‌الدنیا والاخرةً». زائر پس از آن‌که به حق معرفت پیدا کرد و ستم و ستمگر را شناخت و از آنان دوری جست، با ثبات قدم در مکتب خاندان عصمت و پیروی عملی از آنان، خود را در مسیر سعادت دنیا و آخرت قرار می‌دهد یعنی، اسوه‌ها و الگوهای هدایت را - که از سوی خداوند منصوب شده‌اند - سرمشق زندگی خود قرار می‌دهد و همگامی با آنان را می‌طلبد.
5- ترویج روحیه شهادت‌طلبی و ایثار و فداکاری در راه خدا.
6- احیای مکتب و راه و هدف خاندان عصمت.
روزنامه کیهان
تاریخ انتشار: 22 شهریور ماه 1397