مرحوم آیت الله میرزا عبدالكریم حق شناس(تهرانی) در سال 1338 ه.ق برابر با 1298 ه.ش در تهران در خانواده‌ای مذهبی دیده به جهان گشود.
تحصیلات
وی
تحصیلات مقدماتی و ادبیات را در محضر آیت الله حاج شیخ محمدرضا تنكابنی
فرا گرفت و عرفان را نیز از محضر آیت‌الله شاه‌آبادی تلمذ كرد. ظاهرا بخشی
از معقول را نیز غیر از درس آیت‌الله شاه‌آبادی از محضر آیت‌الله میرزا
مهدی آشتیانی مدرس بزرگ حكمت و فلسفه آموختند. زیرا روزی در بین سخنانشان
فرموند: «ایشان - میزرا مهدی آشتیانی - بخش وجود ذهنی را كه می‌فرمودند با
عباراتی بسیار مغلق و خراباتی بیان می‌كردند.» كه دال بر استفاده ایشان از
محضر آن حكیم بزرگ است، اما مدت این كسب فیض مشخص نیست.
ایشان
همچنین دروس فقه و اصول را در هجرتی كه به سال 1358 ه.ق به قم داشتند از
محضر بزرگانی چون آیت‌الله حجت و آیت‌الله خوانساری و آیت‌الله العظمی
بروجردی فرا گرفتند. مدتی نیز از محضر فقه و اصول امام خمینی بهره‌مند شدند
و البته مراوداتی در بحث اخلاق با امام راحل نیز داشتند.
وی
اجازه اجتهاد خود را از بزرگانی چون آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی،
آیت‌الله سید محمد حجت، شیخ عبدالنبی عراقی و آیت‌الله شاه آبادی دریافت
كرد.
آیت‌الله حق شناس از شاگردان آیت‌الله سید علی حائری، میرزای تنکابنی و
شیخ محمدحسین زاهد بود. وی از شاگردان درس عرفان آیت‌الله شاه آبادی و امام
خمینی (ره) بود.
آیت‌الله حق‌شناس افزون بر زبان عربی به زبان‌های فرانسه و انگلیسی هم مسلط بود.
هجرت به تهران
در
سال 1373 ه.ق كه جناب حاج شیخ محمدحسین زاهد تهرانی معروف به زاهد نفت
فروش كه در مسجد امین‌الدوله واقع در بازار وفات كردند، بنا به درخواست اهل
مسجد و محل، آیت‌الله بروجردی به آیت‌الله حق‌شناس دستور دادند تا برای حل
مشكلات دینی و رسیدگی به امور شرعی آن مسجد، به تهران عزیمت كنند.
در
این زمینه ایشان خود می‌فرمایند: «مردم به قم آمدند و تقاضای كسی را
فرمودند. مرحوم امام خمینی قدس سره كه آن روز در محضر آقای بروجردی بودند و
نسبتشان به حقیر چون پدری به فرزند بود به من فرمودند شما بروید و از
آیت‌الله بروجردی هم درخواست كردند كه ایشان هم حكم كنند. ایشان هم حكم
فرمودند. حس كنجكاوی و مقام گستاخی فرزند به پدر باعث شد كه عرضه داشتم:
آقا چرا خودتان تشریف نمی‌برید؟ حضرت امام فرمودند: مردم گفته‌اند
عبدالكریم. (عین عبارت ایشان است) به جدّم اگر می‌گفتند روح‌الله من پیشقدم
می‌شدم.»
بالاخره ایشان به تهران آمدند و تا پایان عمر به تهذیب
نفس جوانان و اهل علم و طلاب و كسبه مشغول بودند. ایشان مدتی نیز رئیس
مدرسه فیلسوف‌الدوله و سپهسالار قدیم (شهید بهشتی فعلی) بودند و در آنجا به
تدریس مكاسب و كفایه در فقه و اصول و منظومه سبزواری در حكمت همت داشتند.
محمد
شریف رازی در كتاب خود به نام گنجینه دانشمندان می‌فرمایند: «بعد از وفات
آیت‌الله بروجردی مؤمنین مسجد مزبور كه غالبا از مقدسین و اخیار تهرانند به
قم آمدند و از امام خمینی تقاضا كردند ایشان را به جای آن مرحوم (شیخ زاهد
تهرانی) برای امامت آن مسجد انتصاب و اعزام فرمایند. ایشان حسب‌الامر
آیت‌اللهی به تهران عزیمت و تا حال حاضر در مسجد مزبور اقامه جماعت و هم به
تدریس فقه و اصول و معقول در مدرسه سپهسالار قدیم و خدمات دینی دیگر
اشتغال دارند و نزدیك چهل سال است كه این نگارنده ایشان را می‌شناسم و حقا
دارای مقام فضل و دانش و تقوا و پاكدامنی و بی‌آلایشی موصوف و در تربیت و
تهذیب اخلاق جوانان محیط خود بسیار ساعی هستند تربیت یافتگان او در بازار و
حوزه‌های علمی قم و تهران و مشهد بسیار هستند و از روز آشنایی تاكنون
مكروهی از وی ندیده‌ام.»
هشیاری و آگاهی
آیت‌الله
حق‌شناس با وجود مشغله فراوان در امور شرعی و دروس حوزوی و تدریس كتب فنی
از مسائل روز و سیاسی بی خبر نبودند و دقت خاصی داشتند.
می‌فرمودند:
«با شروع جنگ تحمیلی این شبهه برای من ایجاد شد كه مبادا در جبهه به من
نیاز باشد به خدمت امام راحل مشرف شدم آیت‌الله شهید صدوقی هم در مجلس حضور
داشتند. من دو وجبی زعیم عالیقدر بودم گفتم: بنده مدرس حوزه و امام جماعت
مسجد امین‌الدوله هستم. اگر چنانچه وظیفه طور دیگر است دستور می‌فرمایید به
جبهه بروم. امام فرمودند: مگر تو می‌توانی تفنگ بلند كنی؟ گفتم: بنده
یكبار تفنگ بلند كردم و گلنگدن را كشیدم و ماشه را چكاندم به جای این كه من
تفنگ را نگه دارم تفنگ مرا مسافتی عقب برد. امام تبسمی كردند و اظهار
داشتند: جبهه تو همان مدرسه است و مسجد امین الدوله.»
یكی
از شاگردان این عالم می‌گوید: «در آن سالی كه حرم مطهر رضوی توسط منافقین
كوردل مورد انفجار ناجوانمردانه قرار گرفت سراسیمه به مسجد امین‌الدوله
رفتم زیرا از ارادت خاص و عنایت ویژه ایشان به امام هشتم مطلع بودم و نگران
آشفتگی روحی استاد حق شناس شدم. اما وقتی به آنجا رسیدم و چهره آرام
آیت‌الله حق‌شناس را دیدم از نگرانی‌ام كمی كاسته شد. ایشان آرام فرمودند:
مقام امام رضا علیه السلام چنان رفیع است كه با این حركت‌های مذبوحانه چیزی
از شؤون ایشان كاسته نمی‌شود.»
آثار استاد حق‌شناس
آثار قلمی و عملی ایشان با وجود تربیت شاگردان بسیار، كم نیست، ولی چند اثر قلمی و علمی نیز از معظم له موجود است:
- رساله‌ای در ارث زوجه .
- تقریرات فقه مرحوم آیت‌الله حُجت .
- تقریرات اصول آیت‌الله خوانساری .
- تقریرات فقه و اصول آیت‌الله بروجردی .
این
عالم ربانی در نهایت، در سن 88 سالگی دار فانی را وداع گفت و پیكر این
عالم بزرگوار، در دوم مرداد ماه سال 86 از مسجد ارك تهران واقع در خیابان
پانزده خرداد به سوی حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) تشییع شده، و در همان مکان
مقدس به خاک سپرده شد.