كلمات كليدي : كتاب مقدس، عهد جديد، رسالات شباني، پولس
نویسنده : هادی جهانگشای
"رساله پولس رسول به تیطس" هفدهمین کتاب از سری کتب عهد جدید می‌باشد. تیطُس یکی از دوستان نزدیک و مددکار پولس بود. به او در کتاب اعمال رسولان اشاره‌ای نشده ولی در رساله دوم به قرنتیان، غلاطیان، دوم تیموتائوس و تیطس (حین رساله) اشاره شده است.[1]
وی واعظ مسیحی معروف یونانی الاصل بود که تحت تأثیر موعظه پولس، ایمان آورد و در هنگامی که پولس و برنابا از انطاکیه به اورشلیم می‌رفتند وی به خاطر اینکه هیچ یک از پدر و مادرش یهودی نبودند بدون قبول کردن ختنه، به پولس و برنابا ملحق گشت. وی بعد از آن به قرنتس فرستاده شد.[2]
وضعیت معنوی در قرنتس بسیار ناامید کننده بود و در کلیسا شقاق وجود داشت. تیطس سه بار از قرنتس دیدن کرد و دو بار برای مقدسان اورشلیم هدایا جمع‌آوری کرد و بعد از اولین زندانی شدن پولس وی را به کریت[3] برد و وی را در آنجا مسئول سازماندهی کلیسا کرد.[4]
عقیده عمومی بر آن است که پولس، پس از آزاد شدن از زندان روم (بار اول)، در حدود سال 63 میلادی به مشرق بازگشت که کریت هم جزو آن بود. پولس، پس از رسیدگی به اوضاع کلیساهای کریت به نیکوپولیس واقع در غرب یونان رفت.
در این هنگام، ارتیماس و تیخیکس جانشین تیطس می‌شوند و او به این ترتیب دوباره به پولس ملحق شده و به نیکوپولیس می‌رود.[5]
بعد از آن تیطس در ماموریتی به دلماطیه (یوگسلاوی جدید) می‌رود. این آخرین خبری است که درباره او در عهد جدید می‌شنویم.[6]
شواهد نشانگر آنند که دوباره به پولس ملحق شده بود و هنگام دستگیر شدنش نیز با او بود و او را تا روم همراهی نمود اما معلوم نیست که تیطس در لحظه کشته شدن پولس در کنار وی بود یا نه.
بر حسب روایات تیطس بعدها اسقف کریت شد و چند سال بعد در سن پیری در گذشت.[7] کلیسای مخروبه‌ایی در خطی کارتینا که در کریت واقع است یافت می‌شود که به اسم او موسوم است.
طبق نقلها، هنگامی که اهل ونیز بر اهل کریت حمل می‌کنند اسم وی شعار کریتیان بوده است.[8]
انتساب این رساله به پولس
رساله پولس رسول به تیطس از جمله رساله‌هایی به شمار می‌رود که به پولس منسوب است[9] و کلیسا نیز عموماً این انتساب را تأیید کرده اما دانشمندان کتاب مقدس این مطلب را تایید نمی‌کنند.[10]
در کتاب "چگونه عهد جدید را بخوانیم (سطح عالی)" نویسنده مسیحی "اتین شار پانتیه" نوشته است: «این نامه‌ها (تیطس و تیموتائوس) چه توسط پولس و چه بعد از مرگ وی توسط یکی از شاگردان او نوشته شده باشد، به روشنی تمایلات پولس را در پایان عمرش نشان می‌دهند».[11]
این مطلب نشانگر این است که دانشمندان کتاب مقدس در اینکه آیا پولس نویسنده این نامه است یا نه شک دارند و به صورت قاطع نمی‌توانند نویسنده آن را معلوم کنند.
زمان و مکان نگارش این رساله
در مورد زمان و مکان نگارش این کتاب نیز اقوال مختلفی وجود دارد. از نظر ترتیب زمانی، رساله به تیطس بعد از اول تیموتائوس قرار دارد.[12]
مستر هاکس اعتقاد دارد این رساله در حدود سال 57 میلادی در مقدونیه نوشته شده است اما برخی هم می‌گویند احتمالاً پولس این رساله را از شهر قرنتس نوشته است. زیرا در آن زمان هنوز به نیکوپولیس نرسیده بود.
تاریخ احتمالی نگارش آن، بین سال‌های 63 و 65 میلادی و یا در زمانی دیرتر پس از سفر فرضی‌اش به اسپانیا تصور می‌شود.[13]
محتوا
نویسنده در این رساله با بیان اینکه رسول مسیح است و نیز با سلام به مخاطب خود یعنی تیطس مطلب خود را آغاز می‌کند و در آیات بعدی مطالبی را در مورد اخلاق و خصوصیات کشیشان می‌نویسد.
پولس در این رساله به آن دسته از مسیحیانی که اعتقاد به انجام شریعت دارند ناسزا گفته و تیطس را سفارش می‌کند که از آنها دوری گزیند: «یاوه گویان و فریبندگان، بسیار و متمّرد می‌باشند، علی الخصوص آنانی که از اهل ختنه (مسیحیانی که معتقدند باید احکام دین یهود اجرا شود) هستند. که دهان ایشان را باید بست زیرا خانه‌ها را بالکل واژگون می‌سازند و برای سود قییح تعالیم ناشایسته می‌دهند».[14]
در باب دوم وظایف ارتباطی میان مردان و زنان، پیرها و جوان و افراد آزاد و غلام‌ها را بیان می‌کند.
پولس در رابطه با زنان می‌نویسد:
«تا زنان جوان را فرد بیاموزند که شوهر دوست و فرزند دوست باشند و خرد اندیش و عفیفه و نیز خانه نشین و نیکو و مطیع شوهران خود که مبادا کلام خدا متهم شود». (2: 4و 5)
در ادامه این باب، باز هم پولس تفکرات خود یعنی الهیات عیسی – خدایی را مطرح می‌کند و بعد از آن رجعت و آمدن مجدد مسیح را بیان می‌کند.
در باب سوم به افراد مسیحی می‌گوید که حکام و سلاطین را اطاعت کنند و فرمان برداری نمایند[15]و مطالبی را در مورد زندگی در رفتار یک مسیحی می‌نویسد و آنها را از مباحث بیهوده و نامعقول باز می‌دارد.
پولس در آخرین سفارشات خود به تیطس اینگونه می‌نویسد:
تا حد امکان به زیناس و اپلس کمک کن تا به سفر خود ادامه دهند و هر چه احتیاج دارند برای آنها تدارک ببین تا به این ترتیب یاد بگیرند که در رفع نیازهای ضروری و انجام کارهای نیک کوشا باشند و زندگی خود را بی‌ثمر سپری نکنند». در آخر هم، سلام و تحیات معمول خود را بیان می‌کند و نامه را به اتمام می‌رساند.