غفلت از ارزش‌های اصیل است که باعث برتربینی
نسبت به امور چند روزه می‌شود كه در آن انسان به میز و مقام، ثروت و مال یا علم و
تحصیلات رو می‌كند و با خیال ماندگار بودن این عنوان‌های پوچ، روزگار خویش را سپری
می‌نماید به گونه‌ای كه به‌جای امارت بر مال و مقام، اسارت گریبان او را می‌گیرد.
توجه و هوشیاری یا تنبه و بیداری عامل شناخت خود، دوستان و نزدیكان و مشخصه انسان‌های
آرمانگرا و هدفمند است كه ارزش‌های ماندگار حیات و هستی را می‌جویند و غفلت و بی‌خبری
یا بی‌توجهی و ناآگاهی به حقایق راستین زندگی بیرق برافراشته كسانی است كه دل به
سرگرمی‌های پوچ و‌بی ارزش سپرده‌اند و به جای خردورزی و تعقل به خیال و رویاها و
آرزوهای سراب‌گونه دل خوش كرده‌اند و بی احتیاط و پرشتاب به سوی عنوان‌ها و منصب‌های
اعتباری و‌بی ارزش روانه‌اند. برخی معتقدند غفلت آگاه نبودن نسبت به چیزی هنگام
نیاز به آن در خاطر و ذهن است و عده ای دیگر بر این باورند اتلاف وقت به بطالت و
بیهودگی و بی‌توجهی نسبت به امور جدی زندگی است، چنانكه تفكر و اندیشه زمینه‌ساز
نورانیت دل و دیده و باعث خروج آدمی از غفلت یعنی بی توجهی یا بی خبری می‌شود.عالمان
اخلاق، سستی و ضعف نفس نسبت به هدف و مقصود خود را غفلت دانسته‌اند كه مقابل آن
نیت یا یاد و ذكر و توجه است كه باعث برانگیخته شدن نفس و گرایش به منظور و محبوب
آدمی در حال و آینده می‌شود.
غفلت از
دیدگاه قرآن
آشنایی
با آیات و روایات، كه واژه واژه آن باعث
ایمنی خاطر و روشنی روح و روان آدمی است، زمینه‌ساز ایجاد اندیشه و سپس
ایجاد انگیزه می‌شود تا هر یك از ما دست كم به فهم زیان دست یابیم و از زمره غفلت‌زدگان
رهایی یابیم. سوره اعراف آیه 178 می‌فرماید: اولئك هم الغافلون. با توجه به این
آیه شریفه اگر به فهم زیان هم برسیم سود است.همچنین در سوره ماعون آیه 4 و 5
خداوند می‌فرماید: وای بر نمازگزاران كه در نماز خود سهل‌انگاری می‌كنند. سخن
خداوند مهربان خطاب به غافلان و بی‌خبران است كه در حال نماز توجهی به گفته‌های
خود ندارند و چشم و دل به جای دیگری دوخته‌اند. امر به یاد و نام خالق در لحظات تضرع
و خوف و در صبحگاهان و شامگاهان و دوری از غفلت (ولا تكن من الغافلین) از دیگر
سخنان پروردگار با هریك از انسان‌هاست تا به هوشیاری و توجه رو كنند. چنانکه در
آیه‌ای دیگر با هشدار نسبت به دورافتادگان از خودآگاهی و احساس مسئولیت می‌فرماید:
مرگ بر دروغگویان، همان‌ها كه در جهل و غفلت فرو رفته‌اند. (ذاریات آیه 10 و 11 )
اثرات
غفلت در زندگی
آشنایی
با آثار زیانبار غفلت، همت ما را برای غفلت‌زدایی در زندگی بیشتر می‌سازد تا با
شور و شناخت و تمرین و تلاش، عزم و جزمی فراوان‌تر یابیم و خود را از تیرگی‌ها و
تاریكی‌های غفلت خارج سازیم. نخستین پیامد غفلت، غرور و خودخواهی است. بی‌شك آنگاه
كه اشیای اصیل در اختیار انسان نباشد، نسبت به بدلی‌ها تفاخر و تظاهر می‌كند.غفلت
یا بی‌خبری از ارزش‌های اصیل و ماندنی باعث غرور و برتربینی نسبت به امور اعتباری
و چند روزه می‌شود كه در آن انسان به میز و مقام، ثروت و مال یا علم و تحصیلات رو
می‌كند و با خواب و خیال ماندگار بودن این عنوان‌های پوچ، روزگار خویش را سپری می‌نماید
به گونه‌ای كه به جای امارت بر مال و مقام، اسارت گریبان او را می‌گیرد و به سوی
پرتگاه شخصیت روانه‌اش می‌سازد. امام علی(ع) درباره این صفت نازیبا فرمود: بیداری
و هوشیاری نور و روشنایی است و غفلت و بی‌خبری، غرور و خودخواهی. (غررالحكم،ص 448).اثر دیگر غفلت مردگی قلب یا دوری از
خردورزی و دستیابی به راه هدایت است، زیرا غبارهای غفلت یكی پس از دیگری باعث
سیاهی و تباهی دل می‌شود و راه رشد و شكوفایی را بر آن می‌بندد. همراه با این زیان
بزرگ، كوری دیده دل هم فرا می‌رسد و بصیرت انسان غافل، باعث نابینایی نسبت به
حقایق روشن و آشكار می‌شود. تاثیر دیگر غفلت دلمشغولی نسبت به امور ظاهری و
فریبنده دنیوی است که باعث ریا یعنی خوش آمدن اطرافیان و یافتن مقام و موقعیت در
نگاه دیگران و از دست دادن فرصت‌های زیبا در زندگی می‌شود. مایوس شدن از رحمت
الهی اثر دیگری از غفلت و همنشینی با
غافلان است. چنانكه امام سجاد(ع) در دعای ابوحمزه به پیشگاه خدای خود عرض می‌نماید:
شاید مرا در بین غافلان دیده‌ای پس از رحمت خود مایوس‌ام كرده‌ای.