قال الله تبارک و تعالی:
«...فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ...»
(بقره/115)
خداوند متعال میفرماید:
«.... به هر سو رو کنید، خدا آن جاست...»
(برگرفته از مبادی اخلاق در قرآن، آیت الله جوادی آملی)
توضیح:
«خدا همه جا حاضر و ناظر است»
امام سجاد (ع) نقل میکند که موسای کلیم (س) از خداوند پرسید: آنها که در قیامت در سایه عرش تو به سر میبرند، کیانند؟ فرمود: پاکدلان در سایه عرش به سر میبرند؛ آنان که غیر حق را نمینگرند و نمیخواهند و از هیچ خضوعی و اطاعتی دریغ نمیورزند، و به همین جهت
«فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ» (بقره/115)
برای آنها مشهود است، آنگاه کریمه
«وَهُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ مَا کُنتُمْ» (حدید/4)
برای آنان روشن میشود؛ به هر جا بنگرند، چهره رحمت خاص حق را میبینند و خود را هم در رحمت الهی، غوطهور مینگرند.
صدر الدین قونوی از برخی عارفان نقل کرده است که از او پرسیدند: اسم اعظم چیست؟ آن عارف فرمود: شما غیر اسم اعظم را به من نشان بدهید تا من بگویم اسم اعظم چیست.
این گفته با سخن هدهد و یا فرشته، تفاوت فراوانی دارد. اگر کسی به جایی برسد که
«فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ» (بقره/115)
برای او حل شود، او همه اسمهای کوچک را در سایه اسمهای بزرگ، بزرگ میبیند و همه اسمهای بزرگ را در پرتو اسم اعظم، اعظم مینگرد. چنین انسانی غرق در اسم اعظم است و چنین مقام والائی، طهارت روح طلب میکند. اگر ذات اقدس اله در قرآن کریم میفرماید: هدف این احکام آن است که شما را تطهیر کند؛ٰ یعنی به تدریج شما را به پایگاهی برساند که غیر خدا را نبیند.
منبع: جوادی آملی (آیت الله)، عبدالله؛ مبادی اخلاق در قرآن، صص 198-197.