16 دی 1396, 10:48
قال رسول الله(ص): «علیکُم بالعَفوِ فإنّ العَفوَ لا یَزیدُ العبدَ إلاّ عِزّاً فَتَعافُوا یُعِزَّکُمُ اللهُ» (کافی،ج2،ص108)
یکی از صفات برجسته، عفو و گذشت نسبت به خطاهای دیگران است؛ که همواره در اسلام مورد تأکید قرار گرفته است. خداوند در قرآن خطاب به پیامبراسلام میفرماید:
«خُذِ العفوَ و أمُر بالعُرفِ و أعرِض عن الجاهِلینَ»[1]
ای پیامبر با آنها با عفو و گذشت برخورد کن و به نیکوکاری امرکن و از مردم نادان در گذر.
بهترین نحوه معاشرت با کسانی که در جامعه رفتارهای نامناسب (مثل بدزبانی، بیادبی، و...) نسبت به انسان دارند، این است که در مقابل اینگونه افراد، مقابله به احسن شود. این کار، در درجه اول، حل مشکلات دنیوی است؛ زیرا خوشرفتاری باکسی که در صدد آزار و اذیت ما است، اولاً؛ ما را از شرّ او در امان نگه میدارد و ثانیاً؛ فرد دشمن را تبدیل به دوست میکند. در درجه بعدی، این کار، موجب میشود تا انسان، بهتدریج کارهایش را فقط بهخاطر کسب رضایت الهی که از مراتب عالیه ارزشها است، انجام دهد. انسان نمیتواند هیچ انگیزهای را بالاتر از کسب رضایت الهی تصور کند. اسلام و ائمه معصومین(ع) نیز میخواهند انسان را طوری تربیت کنند که به این حد از کمال و معرفت دست یابد.[2]
مولوی درباره ارزش عفو و بخشش میگوید:
ور عدو باشد همین احسان نکوست که به احسان بس عدو گشتهست دوست
ور نگـردد دوست کینش کم شود زآن کـه احسـان کیــنه را مـرهـم شود
بس فواید هـست غیـر این ولیـک از درازی خـایفـم ای یـار نـیـک[3]
البته نباید از این نکته غفلت کرد که عفو و بخشش، در مسائل شخصی نیکو است. انسان باید با مهربانی، از خطاها ولغزشهای همسر، فرزندان، دوستان و اطرافیانش در مورد خودش درگذرد؛ ولی نسبت به حقوق دیگران و حقوق الهی، نباید چنین گذشت بیموردی را انجام دهد؛ چراکه در حیطه چنین گذشتی در حیطه قدرت او نیستند. در سیره پیامبر اسلام(ص) وارد شده است که اگر بدی و ظلمی به شخص پیامبر(ص) میشد، با کمال بزرگواری میگذشتند؛ اما اگر به حرمتهای الهی تعدّی و تجاوز میشد، بدون ذرّهای گذشت، احکام الهی را جاری میکردند. عایشه در وصف پیامبر میگوید: ندیدم رسول خدا مادام که چیزی از حرمتهای الهی هتک نشده بود، بهخاطر ستمی که به شخص او روا شده بود، درصدد احقاق حق برآید. امّا اگر به چیزی از حرمتهای الهی تعدّی میشد، نسبت به آن خشمگینترین افراد بود.[4]
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان