24 آبان 1393, 14:2
نابرابریها در همه جوامع انسانی وجود دارند. حتی در فرهنگهایی که اختلاف در ثروت و دارایی وجود نداشته باشد نابرابری میان افراد به لحاظ مرد یا زن بودن یا پیر و جوان بودن وجود دارد. جامعهشناسان برای توصیف نابرابریها از واژه قشربندی اجتماعی استفاده میکنند. قشربندی را میتوان به عنوان نابرابریهای ساختارمند میان گروهبندیهای مختلف مردم تعریف کرد. جوامع را میتوان متشکل از قشرهایی به صورت سلسله مراتب در نظر گرفت که قشرهای ممتاز در بالا و قشرهای کمتر ممتاز نزدیک به پایین قرار گرفتهاند.
گاه دو نوع قشر همزمان در یک جامعه به وجود میآید.
کاست بیش از همه با فرهنگهای شبه قاره هند در ارتباط است گرچه خود یک واژه هندی نبوده اما از واژه کاستا (casta) در زبان پرتغالی به معنای نژاد (race) یا گوهر پاک (pure stock) گرفته شده است. یک کاست در کل جامعه عبارت از گروه اجتماعی بستهای است که درون همسری در آن معمول میشود. یعنی افراد تنها از گروه خود و از بین خویشاوندان همسر انتخاب کرده و ازدواج میکنند. افراد یک کاست مشاغل، اعتقادات و آداب و مناسک و سنتی ویژه دارند. هیچکس نمیتواند از کاستی به کاست دیگر راه یابد، انسانها در یک کاست متولد میشوند و تا پایان حیات در آن میمانند.
اصطلاح کاست مخصوصاً در مورد نظام سنتی قشربندی اجتماعی در هند به کار میرود، لیکن در همین واژه دو واقعیت مهم به طور پیوسته و ضمناً مشخص در هم ادغام گردیدهاند: «وارنا» به معنی رنگ که طبقه و مسلک را در جامعه میرساند و «جاتی» به معنای تولد که دقیقاً معنای کاست از آن برمیآید. هر کاست با اعمال قواعدی که در آن وجود دارد به شدت از درون همسری حراست میکند.
چهار گروه بزرگ «وارنا» وجود دارند که خود به هزاران «جاتی» تقسیم میشوند. چهار گروه وارنا بر حسب احترام اجتماعی دارای مرتبه متفاوتی هستند. در پایین این چهار گروهبندی نجسها هستند، یعنی افرادی که در موقعیتی پستتر از همه قرار دارند. بالاترین این گروهبندیها کاست بزرگ برهمنها هستند که مذهبی هستند. پس از آن کاست «کشاتریا» یا کاست جنگجویان قرار گرفتهاند. سومین کاست «ویشیاها» یا کشاورزان و بازرگانان هستند. بعضی قائل به دسته چهارم، «شودراهایا»، یا پیشهوران و مستخدمین هستند. و آنانی که بیکاست هستند را «برونکاست» میخوانند که همان نجسها هستند. نجسها یا «پاریاها» گروه محرومین از حقوق اجتماعی را تشکیل میدهند که نوازندگان طبل در مراسم تشییع هستند. نظام کاستی به منظور توزیع مردم و گروهها در برخی از جوامع ماقبل صنعت پدید آمد و با نظام مبتنی بر طبقات اجتماعی در جامعه صنعتی مشابهت اندکی دارد.
کاستها نباید را با کلانها، سلکها، و گروههای نیمه بسته قبل از انقلاب صنعتی یکسان شمرد.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان