تدوین، تغییر و اصلاح قانون اساسی ایران

كلمات كليدي : قانون اساسي ايران، خبرگان ملت، كميسيون هاي هفت گانه

نویسنده : عبدالصمد جودتی استیار

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران پیش‌نویس قانون اساسی به عنوان طرح پیشنهادی از طریق صدا و سیما و مطبوعات در اختیار مردم قرار گرفته و توسط افراد و گروه‌ها و جریانات سیاسی و بزرگان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نظرات پیشنهادی مراجع تقلید وحقوق‌دانان برجسته به همراه نقّادی‌های مغرضانه گروه‌های مخالف نیز مطرح گردید. در تاریخ 12 مرداد 1358 انتخابات عمومی جهت تعیین 72 نماینده «مجلس بررسی نهائی قانون اساسی» برگزار گردید و در 28 مرداد افتتاح و شروع به کار کرد.

خبرگان منتخب ملت

خبرگان منتخب مردم ترکیبی از افراد ذیل بودند که با سلیقه‌ها و انگیزه‌های مختلف به مجلس فوق راه یافته بودند.

1) اسلام شناسان، فقها، و علمای مورد اعتماد مردم.

2) روشن‌فکران تحصیل کرده که خارج از متن انقلاب اما بیگانه از انقلاب هم نبودند.

3) تحصیل کرده‌های مسلمان متن انقلاب.

4) سایر نمایندگان که دارای خدمات ارزنده‌ای قبل و بعد از انقلاب بودند.

امام خمینی (ره) نیز در پیام مهمی خطاب به منتخبان ملّت که حاوی نکات بسیار اساسی و دقیق بود و مایۀ دل‌گرمی دوستان و ناامیدی غرض ‌ورزان گردید، خطّ مشی سیاسی و جهت دهی مکتبی قانون اساسی را ارائه فرمود.

کمیسیون‌های هفت‌گانه

پس از دریافت پیام حضرت امام (ره) کمیسیون‌های هفت‌گانه با موضوعات ذیل در مجلس بررسی نهایی قانون اساسی تشکیل یافت:

الف- اهداف و کلیّات

ب- مکتب و حاکمیّت ملّی

ج- حقوق ملّت و نظارت عمومی

د- قوّه مقننّه

ه‍ - قوّه مجریّه

و- قوّه قضائیّه

ز- اقتصاد و امور مالی

تهیه و تصویب نهائی

مصوّبات کمیسیون‌های فوق در جلسات عمومی خبرگان مطرح و پس از بحث و بررسی و اظهار نظر موافقان و مخالفان به رأی گذارده می‌شد. پس از پایان کار جلسات عمومی مجلس خبرگان، اصول تصویب شده، در یک مجموعه در اختیار نمایندگان قرار می‌گرفت تا با توجه به آخرین نظرات رسیده آن را بار دیگر بررسی کنند و سرانجام به تاریخ 24 آبان 1358 قانون اساسی در «مجلس خبرگان قانون اساسی» به تصویب نهایی منتخبان ملّت رسید.

وزارت کشور نیز براساس تصویب شورای انقلاب مأموریت مهم بررسی درباره قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را در 11 و 12 آذر ماه 1358 بر عهده گرفت.

بالاخره قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با رأی بیش از 99 درصد ملّت ایران به تصویب نهایی رسید.