كلمات كليدي : روان شناس باليني، روان شناس مدرسه اي، روان شناس تربيتي، روان شناس صنعتي، روان شناس اجتماعي، روان شناس جنايي، روان سنج، روان شناسي عمومي
نویسنده : مهدي عبادي
روان‌شناسان با استفاده عملی از اصول، قواعد و فرضیات نظری سعی دارند مشکلات و معضلات اجتماعی و فردی را از میان برداشته و به اموری در زمینه‌های تحقیقات، تدریس، خدمات خاص مثل مشاوره، راهنمایی، تشخیص و درمان ناهنجاری‌های رفتاری بپردازند. البته غالب روان‌شناسان در بیشتر از یک مورد از موارد فوق فعالیت می‌کنند. با توجه به تحصیلات و زمینه‌های تخصصی، حدود فعالیت آنها از کارگاه‌ها، آزمایشگاه‌ها، کلاس‌های درس، مراکز آموزش عالی و بیمارستان‌ها تا همکاری با مراکز دولتی، نظامی و ... متفاوت است.
حوزه‌های شغلی روان‌شناسی
· روان‌شناس عمومی
· روان‌شناس تجربی
· روان‌شناس فیزیولوژی و مقایسه‌ای
· روان‌شناس رشد
· روان‌شناس شخصیت و اجتماعی
· روان‌شناس هنر
· روان‌شناس بالینی
· روان‌شناس مشاور
· روان‌شناس صنعتی و سازمانی
· روان‌شناس تربیتی
· روان‌شناس مدرسه
· روان‌شناس خدمات عمومی
· روان‌شناس نظامی
· روان‌شناس سنین کهولت
· روان‌شناس مهندسی
· روان‌شناس تولید و مصرف
· تحلیل‌گر تجربی رفتار
· روان‌شناس در خدمت محیط
· روان‌درمان‌گر
· روان‌شناس هیپنوتیزم
· روان‌شناس جنایی
· روان‌شناس سلامت
· روان‌شناس کودک.[1]
روان‌شناس بالینی
تشخیص اختلالات روانی و درمان آنها با روش روان‌درمانی توسط روان‌شناسان بالینی انجام میشود. این روان‌شناسان پس از تحصیل در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد، حدود 3 الی 5 سال در دوره دکترا دروس تخصصی روان‌شناسی را طی کرده و بعد از آن، توانایی می‌یابند در چارچوب سلامت روانی کمک‌رسانی، پشتیبانی و درمان را برای سازگاری فرد با محیط و بازگشت به اجتماع انجام دهند.
روان‌شناس مدرسه
روان‌شناسی است که در مدارس، خدمات مشاوره‌ای ارائه داده و در زمینه ارزیابی توانایی‌های هوشی و شخصیتی دانش‌آموزان و راهنمایی صحیح آنها در آموزشگاه‌ها فعالیت می‌کند. همچنین به دانش‌آموزانی با مشکلات تحصیلی، هیجانی و عاطفی، خدمات مشاوره‌ای می‌دهد یا آنها را برای درمان به مراکز تخصصی معرفی می‌کند.[2]
روان‌شناس تربیتی
حوزه فعالیت روان‌شناس تربیتی، از روان‌شناس مدرسه وسیع‌تر است. روان‌شناس تربیتی در پی استفاده از اصول روان‌شناسی در امر آموزش و پرورش بوده و درصدد است راه‌های مناسب برای تطابق هرچه بیشتر خصوصیات روان‌شناختی دانش‌آموزان با مواد آموزشی و برنامه‌های آموزشی را بیابد.
روان‌شناس صنعتی و سازمانی
این روان‌شناس، آزمون‌های هوش و استعداد را برای انتخاب کارکنان طراحی کرده و برای حل مسائل مدیریتی، آموزش کارکنان، بهبود کارآیی روش‌های کار و حل مسائل انسانی محیط کار، تلاش می‌کند.
روان‌سنج
متخصصینی که در حیطه روان‌سنجی فعالیت می‌کنند، دو امر مهم و رایج در روان‌شناسی را پشتیبانی می‌کنند:
· اجرای آزمون‌ها
· تفسیر آزمون‌ها
تهیه آزمون‌ها و تعیین کاربرد آنها نیز از وظایف آنها است. هدف این رشته، اندازه‌گیری توانایی‌ها است.
روان‌شناس کودک
چون یادگیری‌های دوران کودکی، اساس یادگیری‌ها و رفتارهای دوران بزرگسالی است؛ در این شاخه حرفه‌ای، مراحل رشد کودک و نوجوان و عوامل موثر بر آن و تغییرات مداوم در این دوره بررسی میشود و فاکتورهایی که برای تربیت بهتر و ورود سالم کودکان به اجتماع مورد نیاز است، شناسایی و تقویت میشود.[3]
روان‌شناس اجتماعی
کسی که در حیطه روان‌شناسی اجتماعی فعالیت می‌کند، رفتار افراد در گروه‌ها را بررسی می‌کند تا کنش‌های متقابل بین فرد و گروه را معین کرده و به این وسیله به فرد برای سازگاری با اجتماع کمک کند. حل مشکلات رفتاری بعضی افراد در گروه‌های اجتماعی و روابط میان گروه‌ها بر عهده این گروه از روان‌شناسان است.
روان‌شناس جنایی
بخشی از مسائل حقوقی، تاثیر فرایندهای روانی بر رفتار خلاف قانون و بزهکاری، در این حیطه بررسی میشود. کیفیت جرم، شخصیت مجرم و علل ارتکاب جرم، از جنبه‌های روانی تحقیق میشود تا بتوان از نتایج آن برای کم کردن جرم و رفع زمینه‌های جرم در جامعه استفاده شود.
روان‌شناس نظامی
این روان‌شناس، رفتار افراد نظامی را اعم از روحیه، نگرش و اعتقاد، و حوادث غیرمنتظره و ناگهانی مثل محاصره، شایعه، ترس و جنگ روانی را بررسی می‌کند. پژوهش‌های این روان‌شناسان، فرماندهان نظامی را قادر می‌سازد تا با درک دقیق شرایط، وضعیت نیروها را حدس زده و شیوه‌های مطلوبی برای نیل به اهداف تعیین‌شده را اتخاذ کنند.[4]