فعالیت های سیاسی آیت الله محمد علی حیدری

همگامى با نهضت امام خمینى

شهید حیدرى همزمان با تحصیل در حوزه علمیه از مسائل سیاسى و ستم هاى رژیم پهلوى نیز غفلت نمى کرد و آگاه نمودن مردم نسبت به فجایع رژیم را یکى از وظایف مهم خود مى دانست. بر این اساس، از همان زمانى که امام خمینى مبارزه و قیام خود علیه رژیم پهلوى را شروع کرد، شهید حیدرى در کنار امام خمینى، حضورى فعال داشت و همچون شاگردى عاشق، از هیچ کوششى در راستاى معرفى شخصیت و بیان اهداف وى کوتاهى نکرد.

پس از واقعه خرداد 1342ش. و به دنبال انتشار خبر دستگیرى امام خمینى، روحانیون و مردم انقلابى قم، سراسیمه به خیابان ها ریخته، در صحن مطهّر حضرت فاطمه معصومه(علیها السلام)اجتماع کردند و با سر دادن شعارهاى انقلابى، خواستار آزادى امام شدند. شهید حیدرى که از این واقعه بسیار متأثر بود، با حضور در میان تظاهر کنندگان به سخنرانى پرداخت و در سخنان انقلابى خود، ضمن بررسى علل قیام مردمى پانزده خرداد، شخصیت امام خمینى را معرفى کرد و خطاب به تظاهر کنندگان گفت:

«اى مردم مسلمان! اگر حضرت آیت الله العظمى خمینى را از میان شما برده اند، مى دانید معناى این کار چیست؟ یعنى قرآن را برده انداسلام و شرف و مذهب را از بین ما برده اند».

پس از تبعید امام خمینى به ترکیه، رژیم تلاش هاى گسترده اى براى محو نام امام خمینى و پایان دادن به مبارزات مردم و قیام پانزده خرداد ـ به عنوان غائله اى محدود و فاقد پایگاه مردمى و مذهبى در داخل و خارج ـ آغاز کرد. در آن دوران اختناق، عالمان، مراجع و روحانیون قم تلاش کردند تا براى از بین بردن رعب و وحشت ایجاد شده و حفظ روحیه انقلابى و مبارزاتى طلاّب و روحانیون، با صدور اعلامیه هاى متعددى، این توطئه را خنثى و یاد و نام امام خمینى را در اذهان مردم و نسل هاى آینده، زنده نگه دارند. شهید حیدرى از کسانى بود که در تهیه، تدوین و انتشار این اعلامیه ها، نقشى اساسى بر عهده داشت.

اوّلین دستگیرى

یکى از توطئه هایى که حکومت ستم شاهى براى از بین بردن نهضت امام خمینى اجرا مى کرد، دستگیرى مهره هاى اصلى قیام پانزده خرداد سال 1342ش. و پیروان امام، به خصوص شاگردان وى بود. شهید حیدرى از کسانى بود که در آن دوران، توسط ساواک دستگیر شد. وى در زمانى که مأموران امنیتى رژیم، در نیمه هاى شب، منزل آیت الله على مشکینى را محاصره کرده و تصمیم به دستگیرى او را داشتند، از منزل بیرون آمد و با فریادهاى اعتراض آمیز خود، سعى در کشاندن مردم به خیابان داشت. بر این اساس، ساواک به منزل شهید حیدرى یورش برد و وى را دستگیر و بلافاصله از ساواک قم به تهران منتقل کرد. او مدت شش ماه در زندان قزل قلعه مورد شکنجه دژخیمان پهلوى قرار گرفت و پس از پایان دوران محکومیت، آزاد و به قم بازگشت.^[20]

دومین دستگیرى

آقاى حاج على محمّد کیانى^[21] که از یاران انقلاب، متدینین، مبارزان و دوستان شهید حیدرى بود و مسئولیت کتابفروشى ارشاد نهاوند را ـ قبل از انقلاب اسلامى ـ برعهده داشت، درباره شهید حیدرى مى گوید:

«در ماه مبارک رمضان سال 1357ش. با دستور امام مبنى بر لزوم افشاى جنایات حکومت ضد دینى پهلوى، شهید حیدرى با دعوت از روحانیون انقلابى، جهت ایراد سخنرانى، نهاوند را به یکى از مراکز مهم انقلاب تبدیل کرد. سخنران نیمه اوّل ماه، حجت الاسلام غلامحسین فلاح زاده بود. شب پانزدهم که مصادف با ولادت امام حسن(علیه السلام) بود، ساواک از سخنرانى وى جلوگیرى کرد و این باعث شد تا هزاران نفر از مردم نهاوند به خیابان ریخته، به مراکز دولتى حمله کنند و با مأمورین درگیر شوند. پس از پایان درگیرى، مأمورین در نیمه هاى شب، حدود چهل نفر از افراد انقلابى نهاوند را دستگیر کرده، بعد از ضرب و شتم، آنان را به سازمان امنیت انتقال دادند و بعد از چند روز پانزده نفر از آنان را به همراه شهید حیدرى و موسوى، به همدان منتقل کردند.

این ایّام، مصادف با روى کار آمدن دولت شریف امامى بود. وى که دولت آشتى ملّى اعلام کرده بود، در این روز دستور آزادى زندانیان سیاسى را صادر کرد و به دنبال آن، شهید حیدرى به سنندج منتقل شد و بعد آزاد گردید. با آزاد شدن شهید حیدرى، مردم نهاوند به استقبال وى رفتند. طول ماشین هاى استقبال کننده، به چند کیلومتر مى رسید، تا حدود 30 کیلومترى شهر به استقبال وى رفتند. شهید حیدرى بعد از ورود به نهاوند، دوباره هدایت مردم نهاوند را به عهده گرفت و تا لحظه شهادت، این امر مهم را به عهده داشت.^[22]

در یکى از اسناد سازمان اطلاعات و امنیت رژیم پهلوى چنین آمده است:

«نام: شیخ محمّدعلى، شهرت: حیدرى، فرزند: محمّدولى، شغل: طلبه، تاریخ تولّد: 1315ش. شماره شناسنامه: 19805، صادره از: نهاوند، ساکن: نهاوند، خیابان ذکایى، کوچه اسلامى.

نامبرده بالا از طرفداران سرسخت خمینى بوده و در مساجد حاج آقا تراب و جوانان، پیش نماز مى باشد و با افراطیون قم تماس دائم دارد. هر موقع وعاظى که براى سخنرانى به نهاوند دعوت و معرفى مى کند، عموماً به علت ایراد مطالب خلاف، ممنوع المنبر یا از نهاوند طرد گردیده اند، مشارالیه، وعاظ افراطى را تحت حمایت خود قرار داده و از دادن تعهد به وسیله آنان جلوگیرى نموده است. وى واعظى را به نهاوند دعوت و بدون اجازه شهربانى نسبت به برگزارى مجلس وعظ اقدام که در آن صریحاً از خمینى حمایت و غیر مستقیم از رژیم بدگویى گردید و همچنین به تذکرات مأمورین شهربانى مبنى بر جلوگیرى از بیان مطالب به وسیله وعاظ افراطى بى توجه بوده و از آنها حمایت و به فرارى دادن آنان اقدام نموده است. یاد شده به علت دعوت مکرر از روحانیون، مدت یک سال اقامت اجبارى به شهر بابک محکوم که از طرف دادسراى همدان به دو ماه تقلیل داده شد».^[23]

تلگراف شهید حیدرى به احمد حسن البکر

با محاصره شدن بیت امام خمینى توسط رژیم عراق و ایجاد محدودیت هایى براى رهبر انقلاب اسلامى، شهید حیدرى نیز همگام با مراجع داخل و خارج، تلگرافى براى رئیس جمهور عراق فرستاد و این اقدام را به شدّت مورد انتقاد قرار داد.

بغداد، عراق

احمد حسن البکر رئیس جمهورى عراق! اقدام اخیر دولت عراق، در مورد محاصره منزل رهبر شیعیان جهان، حضرت آیت الله العظمى آقاى خمینى که مغایر با حقوق انسانى و نقض صریح قوانین و مقررات بین المللى است، موجى از خشم و نفرت در بین مسلمانان جهان، به ویژه ملّت ایران به وجود آورده و قلوب آنان را جریحه دار ساخته، انتظار دارد هر چه زودتر در رفع آن اقدام نمایید و توجه داشته باشید که تکرار این گونه اعمال، عواقب وخیمى در برخواهد داشت.^[24]

تحصّن در مسجد دانشگاه تهران

با روى کار آمدن دولت بختیار و قطعى شدن ورود امام خمینى به ایران، شهید حیدرى به همراه تعداد زیادى از مردم شریف و انقلابى نهاوند، براى استقبال از حضرت امام به تهران سفر کردند. با بسته شدن فرودگاه مهرآباد و به تأخیر افتادن ورود امام، شهید حیدرى به جمع عالمان متحصّن در مسجد دانشگاه تهران پیوست. در این تحصن که شهید بهشتى، شهید مطهّرى، شهید مفتح، شهید باهنر، شهید مدنى و نیز رهبر معظم انقلاب، آیت الله مشکینى، هاشمى رفسنجانى، مهدوى کنى، مؤمنى قمى و محمّد گیلانى حضور داشتند، شهید حیدرى، همراه آنان تا آخرین ساعات تحصّن، در دانشگاه تهران حضور داشت.

مسئولیت ها

امام جمعه نهاوند: در مردادماه سال 1358ش. حضرت امام خمینى، طى حکمى شهید على حیدرى نهاوندى را به عنوان امام جمعه نهاوند منصوب کرد و اوّلین نماز جمعه در این شهر، در روز قدس همان سال، با شرکت هزاران نفر از مردم نهاوند اقامه گردید.

2. سرپرستى کمیته انقلاب اسلامى نهاوندشهید حیدرى بعد از پیروزى انقلاب اسلامى، در همان لحظات ابتدایى، کمیته انقلاب شهرستان نهاوند را تأسیس کرد که یکى از اقدامات مهم این کمیته، انهدام شبکه هاى تروریستى منافقین و گروه هاى مرتبط با آنها در شهرستان نهاوند بود.

3. عضویت در شوراى سرپرستى جهاد سازندگى نهاوند.

4. سرپرستى کمیته امداد امام خمینى نهاوند.

5. قاضى شرع دادگاه هاى استان همدان.

بسمه تعالى

دادگاه انقلاب اسلامى قم تاریخ1/9/58

پیرو فرمان حضرت آیت الله العظمى امام خمینى دام ظله العالى، جناب حجت الاسلام آقاى حاج شیخ على حیدرى نهاوندى به سمت قاضى شرع در دادگاه هاى انقلاب اسلامى استان همدان منصوب مى شوند تا با توجه به موازین شرعیّه، احکام و حدود الهیّه را صادر و امر به اجراى آن بفرمایند.

از طرف جامعه مدرسین حوزه علمیه قم

الاقل على مشکینى

6. سرپرستى بنیاد مسکن نهاوند.

7. مسئولیت نهضت سوادآموزى نهاوند.

8. نمایندگى مردم نهاوند در مجلس شوراى اسلامى (اوّلین دوره).

نمایندگى مجلس شوراى اسلامى

در 24 اسفند سال 1358ش. اوّلین دوره انتخابات مجلس شوراى اسلامى برگزار گردید. شهید احساس کرد که اگر خودش داوطلب نمایندگى نشود، منافقین به خانه ملّت راه خواهند یافت و با جوّ کاذبى که گروهک ها به وجود آورده بودند، غیر از این هم انتظار نمى رفت. از این رو، به خاطر وظیفه شرعى، این مسئولیت خطیر را پذیرفت و علاوه بر این حزب جمهورى اسلامى هم وى را براى وکالت مجلس معرفى کرده بود و با وجود برخى کارشکنى ها، در اوّلین مرحله با اکثریت قریب به اتّفاق، به مجلس شوراى اسلامى راه یافت. و در مدت کوتاه نمایندگى، همواره در جهت خدمت به انقلاب و مردم ستمدیده شهرستان نهاوند تلاش کرد و نیز در همین زمان، امامت جمعه شهرستان نهاوند را نیز برعهده داشت. چون وى فقیهى وارسته از هواى نفس و عالمى آشنا به مسائل روز بود، نمایندگان کمیسیون امور قضایى او را به عنوان همکار صادقى انتخاب کردند و از نظرات وى کمال بهره را بردند.

شهید حیدرى در مدت نمایندگى اش دو نطق پیش از دستور ایراد کرد که در نطق اوّل، به افشاى ماهیّت سازمان جاسوسى منافقین پرداخته، ماهیت آنها را برملا کرد و در نطق دوم، به افشاى جریان لیبرال ها و رهبران آنها پرداخته، در قسمتى از سخنان چنین گفت:

«ایشان ]بنى صدر[ باید بداند که تا رهبرى امام هست و تا ملّت پشتیبان امام هست، آنها نقش بر آب خواهند شد و امروز امام، ملّت را مأمور کرده اند و موظف کرده اند به این که مى فرمایند: مکلّفند شرعاً و موظّفند که در مقابل این مفسده ها ایستادگى کنند. اگر چنانچه ایشان تسلیم در مقابل قانون بشوند و دست از این تحریکات برندارد و دست از حمایت گروهک هاى منحرف و جریانات انحرافى بردارد. و باید رسماً در مقابل ملّت متعهد بشود که دست از این مفسدها بردارد... اما این را بدانید که ایشان هیچگاه حاضر نیست در مقابل قانون تسلیم شود»^[25]

شهید حیدرى از کسانى بود که طرح عدم کفایت سیاسى بنى صدر را تهیه کردند و به آن رأى دادند.^[

منبع:فرهیختگان تمدن شیعه