دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حکمت 78 نهج البلاغه: ميزان ارزش انسانها (ارزش تخصّص و تجربه)

No image
حکمت 78 نهج البلاغه: ميزان ارزش انسانها (ارزش تخصّص و تجربه)

متن اصلی حکمت 78 نهج البلاغه

موضوع حکمت78 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 78 نهج البلاغه

78 وَ قَالَ عليه السلام قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ قال الرضي و هذه الكلمة التي لا تصاب لها قيمة و لا توزن بها حكمة و لا تقرن إليها كلمة

موضوع حکمت78 نهج البلاغه

ميزان ارزش انسان ها (ارزش تخصّص و تجربه)

(اخلاقى، معنوى)

ترجمه مرحوم فیض

78- امام عليه السّلام (در باره هنر) فرموده است

1- ارزش هر مرد (مقام او نزد مردم باندازه) چيزى (هنرى) است كه آنرا نيكو ميداند (و بكار مى برد، سيّد رضىّ «عليه الرّحمة» فرمايد:) براى اين سخن نمى توان بهايى تعيين كرد، و حكمت و اندرزى را با آن سنجيد، و سخنى را با آن برابر نمود.

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1122)

ترجمه مرحوم شهیدی

81 [و فرمود:] مرد را آن بهاست كه بدان نيك داناست- آن ارزى كه مى ورزى- ، [و اين كلمه اى است كه آن را بها نتوان گذارد، و حكمتى همسنگ آن نمى توان يافت و هيچ كلمه اى را همتاى آن نتوان نهاد.]

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 373)

شرح ابن میثم

73- و قال عليه السّلام:

قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ

المعنى

غرض هذه الكلمة الترغيب في أعلى ما يكتسب من الكمالات النفسانيّة و الصناعات و نحوها. و قيمة المرء مقداره في اعتبار المعتبرين و محلّه في نفوسهم من استحقاق تعظيم و تبجيل أو احتقار و انتقاص. و ظاهر أنّ ذلك تابع لما يحسنه المرء و يكتسبه من الكمالات المذكورة فأعلاهم قيمة و أرفعهم منزلة في نفوس الناس أعظمهم كمالا، و أنقصهم درجة أخسّهم فيما هو عليه من حرفة أو صناعة و ذلك بحسب اعتبار عقول الناس للكمالات و لوازمها.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 281 و 282)

ترجمه شرح ابن میثم

73- امام (ع) فرمود:

قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ

ترجمه

«ارزش هر كسى به چيزى است كه آن را خوب مى داند».

شرح

هدف از اين سخن، تشويق در حد اعلاى آن به كسب كمالات نفسانى و فراگيرى صنعتها و نظاير آنهاست.

ارزش شخص، مقام وى در نظر ارباب خرد، و جايگاه او در دل آنان و شايسته بودن به تعظيم و بزرگداشت و يا تحقير و ناقص شمردن اوست. بديهى است كه تمام اينها در گرو چيزى است كه خوب مى شمارد و كمالات نامبرده اى است كه به دست آورده بنا بر اين پرارزشترين و والاترين افراد در نزد مردم با كمالترين آنان، و فرومايه ترين آنها كسانى هستند كه پست ترين حرفه و شغل را دارند، و تمام اينها بر حسب ارزشى است كه عقل مردم براى كمالات و لوازم كمالات قائلند.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 477)

شرح مرحوم مغنیه

79- قيمة كلّ امرى ء ما يحسنه.

المعنى

يشير الإمام بهذا الى معيار التقويم للأشخاص و الأفراد في المجتمع، و ان الفرد لا ينبغي أن يقدّر و يعتبر لنسبه و لقبه، و لا لماله و منصبه، و لا لفصاحته و انتصاراته في ميادين القتال و المباريات الرياضية، و لا لعلمه و ما يحمل من شهادات و أوسمة، بل لما يحسنه أي ينتجه و يسديه لأخيه من نفع و إحسان. و عن النبي الكريم: «إن من الذنوب ذنوبا لا يكفّرها صوم و لا صلاة و لا حج و انما يكفرها سعي الرجل على عياله» فكيف اذا سعى لعيال اللّه سبحانه من المحاويج و البائسين.

و في حديث آخر: «إن للّه عبادا في الأرض يسعون في حوائج الناس هم الآمنون يوم القيامة». و يومئ هذا الحديث الى الصلة الوثيقة بين الآخرة و الدنيا، و ان من كان في هذه أعمى فهو في تلك أعمى و أضل سبيلا.

و قد ينادي مخادع ماكر بأماني الناس، و يتلاعب بأحلامهم، فيقدمون له بعض التضحيات عن سذاجة و براءة حتى اذا بلغ منهم ما يريد قلب لهم ظهر المجن. و هذا من المنافقين الذين سبقت الإشارة اليهم قبل قليل.

( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 263)

شرح شیخ عباس قمی

190- قيمة كلّ امرى ء ما يحسنه. قال الرضيّ: هذه الكلمة التي لا تصاب لها قيمة، و لا توزن بها حكمة، و لا تقرن اليها كلمة. الغرض من هذا الكلام التحريض و الترغيب في أعلى ما يكتسب من الكمالات النفسانيّة و الصناعات و نحوها، فإنّ أرفع الناس في نفوس الناس منزلة أعظمهم كمالا، و أنقصهم درجة أحسنهم فيما هو عليه من حرفة أو صناعة و نحو ذلك.

( شرح حکم نهج البلاغه شیخ عباس قمی، ص162)

شرح منهاج البراعة خویی

السابعة و السبعون من حكمه عليه السّلام

(77) و قال عليه السّلام: قيمة كلّ امرى ء ما يحسنه. قال الرّضيّ: و هذه الكلمة الّتي لا تصاب لها قيمة، و لا توزن بها حكمة، و لا تقرن إليها كلمة.

المعنى

قيمة كلّ شي ء باعتبار ما يترتّب عليه من الفوائد و الاثار المرغوبة عند اللَّه أو عند خلقه، و يلحظ في ذلك ما يتحمّل في تحصيله من مؤنات و متاعب، و هي ما تبذل بازاء المتاع عند العقلاء، و من الأشياء ما لا يقوم لخسّته أو فقد الرغبة في بذل العوض بازائه لو فوره و عدم الحاجة إلى شرائه كالماء في شطوط الأنهار، و التراب في البرارى و القفار، أو لكرامته عند اللَّه أو عند الناس كالإنسان، فانه حرّ بالذات و قد القى الرقيّة منذ قرون في الجامعة البشرية. فالتعبير بالقيمة في كلامه عليه السّلام استعارة بتشبيه المرء بالنظر إلى كمالاته المعنويّة و صناعاته اليدويّة و مهارته في التعبيرات اللّسانية على المتاع، و نبّه إلى أنّ اعتبار المرء يقاس بما يحسنه و يجيّده من صنعة أو زراعة أو تجارة أو غيرها فمن أراد أن يكون مرجعا في أمر من الامور فلا بدّ و أن يتعب نفسه لتحصيل التخصّص في هذا الأمر. و قد اهتمّ الشعوب الراقية في القرون المعاصرة بهذه الحكمة القيمة فتوجّهوا إلى تقسيم فنون المعارف و العلوم و الصناعات إلى شعب ضيقة، و فرضوا على المتعلّمين اختيار ما يناسب ذوقهم، و الجدّ في تعلّمه و كسب التخصّص فيه.

فعصرنا عصر المتخصّصين في الفنون و الصناعات، عصر العمل بهذه الحكمة القيمة و الدستور الراقى، و قد ظلّ المسلمون قرونا قلّما يلتفتوا إلى هذه الحكمة العلوية فيدخلون في كلّ شأن بأدنى ممارسة، فيختلّ الامور، و لا ينالون بالمطلوب.

الترجمة

ارزش هر مردى همانست كه نيكو ميداند و مى تواند.

ارزش هر كس بكار خوب اوست اوستاديش بهر كارى نكو است

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص125و126)

شرح لاهیجی

(103) و قال عليه السّلام قيمة كلّ امرء ما يحسن يعنى و گفت (- ع- ) كه قيمت و قدر و مقدار مرد بقدر نيكو كارى او است

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 298)

شرح ابن ابی الحدید

78: قِيمَةُ كُلِّ امْرِئٍ مَا يُحْسِنُهُ قال الرضي رحمه الله تعالى- و هذه الكلمة التي لا تصاب لها قيمة- و لا توزن بها حكمة و لا تقرن إليها كلمة قد سلف لنا في فضل العلم أقوال شافية- و نحن نذكر هاهنا نكتا أخرى- . يقال إن من كلام أردشير بن بابك- في رسالته إلى أبناء الملوك- بحسبكم دلالة على فضل العلم أنه ممدوح بكل لسان- يتزين به غير أهله و يدعيه من لا يلصق به- قال و بحسبكم دلالة على عيب الجهل أن كل أحد ينتفي منه- و يغضب أن يسمى به- . و قيل لأنوشروان ما بالكم لا تستفيدون من العلم شيئا- إلا زادكم ذلك عليه حرصا- قال لأنا لا نستفيد منه شيئا إلا ازددنا به رفعة و عزا- و قيل له ما بالكم لا تأنفون من التعلم من كل أحد- قال لعلمنا بأن العلم نافع من حيث أخذ- . و قيل لبزرجمهر بم أدركت ما أدركت من العلم- قال ببكور كبكور الغراب- و حرص كحرص الخنزير و صبر كصبر الحمار- . و قيل له العلم أفضل أم المال فقال العلم- قيل فما بالنا نرى أهل العلم على أبواب أهل المال- أكثر مما نرى أصحاب الأموال على أبواب العلماء- قال ذاك أيضا عائد إلى العلم و الجهل- و إنما كان كما رأيتم لعلم العلماء بالحاجة إلى المال- و جهل أصحاب المال بفضيلة العلم- . و قال الشاعر-

تعلم فليس المرء يخلق عالما و ليس أخو علم كمن هو جاهل

و إن كبير القوم لا علم عنده

صغير إذا التفت عليه المحافل

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 18 ، صفحه ى 230-231)

شرح نهج البلاغه منظوم

[80] و قال عليه السّلام:

قيمة كلّ امرى ء مّا يحسنه. و هذه الكلمة الّتى لا تصاب لها قيمة، و لا توزن بها حكمة، و لا تقرن إليها كلمة.

ترجمه

بهاى هر مردى باندازه نيكى او است. سيّد رضى ره گويد: اين كلمه ايست كه بقيمت درنيايد، و حكمتى با آن سنجيده نشود، و سخنى با آن برابرى نكند.

نظم

  • بهر چه مرد اندر كار نيكو استهمان اندازه قدر و قيمت او است
  • به نيكى هر چه باشد در فزايشهمان اندازه ميباشد بهايش
  • رضى فرموده است اين درّ شهواربهايش برتر است از قدر و مقدار
  • زهر حكمت و را افزون مقام استكجا همسنگ و هموزنش كلام است

( شرح نهج البلاغه منظوم، ج 9 ص98)

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی شیرازی

اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی شیرازی

شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی بی تردید بزرگترین شاعری است که بعد از فردوسی آسمان ادب فارسی را با نور خیره کننده اش روشن ساخت و آن روشنی با چنان تلألویی همراه بود که هنوز پس از گذشت هفت قرن تمام از تاثیر آن کاسته نشده است و این اثر تا پارسی برجاست همچنان برقرار خواهد ماند.
استاد عرفان امام خمینی(ره)

استاد عرفان امام خمینی(ره)

آیت‌الله میرزا محمدعلی شاه آبادی در سال 1292 قمری در اصفهان در بیت فقیه ربانی آیت الله میرزا محمد جواد اصفهانی (حسین آبادی) دیده به جهان گشود.
No image

عید نوروز در اسلام

No image

وامداری غرب به اسلام در علم نجوم (قسمت دوم - سمت پایانی)

در عصر نوزایی آثار علمی مسلمانان و ایرانیان به دست اشخاصی چون کوپرنیک، تیکو براهه، گالیله، و دیگران رسید و آنان با استفاده از این آثار و دستاوردها، نظریاتِ مسلمانان را به اسم خود جا زدند، به گونه ای که حتی اسمی از کتاب ها و منابع و نام صاحبان آن نظریات هم به میان نیاوردند، بلکه همه دستاوردهای چند صد ساله مسلمانان را به اسم خود مطرح کرده‌اند...
No image

وامداری غرب به اسلام در علم نجوم (قسمت اول)

در عصر نوزایی آثار علمی مسلمانان و ایرانیان به دست اشخاصی چون کوپرنیک، تیکو براهه، گالیله، و دیگران رسید و آنان با استفاده از این آثار و دستاوردها، نظریاتِ مسلمانان را به اسم خود جا زدند، به گونه ای که حتی اسمی از کتاب ها و منابع و نام صاحبان آن نظریات هم به میان نیاوردند، بلکه همه دستاوردهای چند صد ساله مسلمانان را به اسم خود مطرح کرده‌اند...

پر بازدیدترین ها

No image

بررسی نگرش ادیان ایرانی به مسئله‌ی موعود

خبرگزاری فارس: این مقاله به بررسی نگرش موعودگرایی در ادیان ایران باستان خواهد پرداخت و با کاوش در آن سعی می‌کند به ریشه‌یابی نگرش ایرانیان به این مسئله پس از اسلام آوردن ایشان دست یابد. در این کاوش با ادیان سه‌گانه‌ای مواجه هستیم که عبارتند از: دین زرتشتی، دین مانوی و دین مزدکی...
استاد عرفان امام خمینی(ره)

استاد عرفان امام خمینی(ره)

آیت‌الله میرزا محمدعلی شاه آبادی در سال 1292 قمری در اصفهان در بیت فقیه ربانی آیت الله میرزا محمد جواد اصفهانی (حسین آبادی) دیده به جهان گشود.
No image

وامداری غرب به اسلام در علم نجوم (قسمت دوم - سمت پایانی)

در عصر نوزایی آثار علمی مسلمانان و ایرانیان به دست اشخاصی چون کوپرنیک، تیکو براهه، گالیله، و دیگران رسید و آنان با استفاده از این آثار و دستاوردها، نظریاتِ مسلمانان را به اسم خود جا زدند، به گونه ای که حتی اسمی از کتاب ها و منابع و نام صاحبان آن نظریات هم به میان نیاوردند، بلکه همه دستاوردهای چند صد ساله مسلمانان را به اسم خود مطرح کرده‌اند...
اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی شیرازی

اول اردیبهشت روز بزرگداشت سعدی شیرازی

شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی بی تردید بزرگترین شاعری است که بعد از فردوسی آسمان ادب فارسی را با نور خیره کننده اش روشن ساخت و آن روشنی با چنان تلألویی همراه بود که هنوز پس از گذشت هفت قرن تمام از تاثیر آن کاسته نشده است و این اثر تا پارسی برجاست همچنان برقرار خواهد ماند.
پروفسور محمود حسابی(فیزیکدان برجسته ایران)

پروفسور محمود حسابی(فیزیکدان برجسته ایران)

پروفسور سید محمود حسابی فرزند سید عباس حسابی «معزالسلطنه» در سال 1281 هجری شمسی از پدر و مادری تفرشی در تهران متولد شد. پس از چهار سال، به همراه خانواده (پدر، مادر‌ و برادر) عازم شامات گردیدند. در هفت سالگی، تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت، با تنگدستی و مرارت های دور از وطن، در مدرسه کشیش های فرانسوی آغاز، و همزمان توسط مادر فداکار، متدین و فاضله خود، خانم گوهرشاد حسابی، تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی قرار گرفت.
Powered by TayaCMS