نقش ابراز علاقه و معاشرت درست در اسلام

ابراز علاقه

آنچه بیشتر به جنبه معاشرتى مربوط مى‏شود، آشكار كردن محبت‏و علاقه به دیگران است. اگر كسى را دوست دارید، چه از دوستان وبرادران ایمانى، یا نسبت‏به فرزندان و همسر و ... این محبت را بر زبان‏آورید و آن را ابراز كنید، تا محبتها افزوده شود و دوستیها تداوم واستمرار یابد.

انسان علاقه دارد كه مورد علاقه و محبت دیگران باشد. اگر آن‏دوستداران، محبت‏خود را آشكار كنند، محبوب هم به محبان‏علاقه‏مند مى‏شود و این محبت دو جانبه، زندگیها را از صفا و صمیمیت‏بیشترى برخوردار مى‏سازد. ما اگر بدانیم كه خدا دوستمان دارد، ما هم‏خدا را بیشتر دوست‏خواهیم داشت. اگر بدانیم و بفهمیم كه رسول‏ خدا(ص) و اهل بیت(ع) به ما شیعیان عنایت و محبت دارند و این ‏علاقه را بارها نشان داده و اظهار كرده‏اند، محبت عترت در دل ما بیشترخواهد شد.

اینكه خداوند بارها در قرآن كریم، محبت‏خویش را ابراز كرده ودر آیاتى كه « ان الله یحب الذین ... » دارد، مى‏فرماید كه دوستدار پاكان،توبه‏كنندگان، پاكى‏جویان، نیكوكاران، متقین، متوكلین، صابران، اهل‏قسط و عدل است. و در جایى از كسانى یاد مى‏كند كه هم خدا آنان رادوست دارد و هم آنان به خدا علاقه دارند (یحبهم و یحبونه) (سوره مائده، آیه 54) توجه به‏این نكته، «حب خدا» را در دلها شعله‏ور مى‏سازد. وقتى ائمه‏معصومین(ع) محبتهاى خویش را نسبت‏به هوادارانشان ابراز مى‏كنند،متقابلا این اظهار عشق، عشق مى‏آفریند.

از حضرت على(ع) مى‏پرسند: یا على! چگونه‏اید؟ مى‏فرماید:دوستدار دوستانمان و دشمن دشمنانمان هستم: « اصبحت محبا لمحبنا ومبغضا لمن یبغضنا ». (بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏65، ص: 38 ح81 ) آیا اگر بدانیم كه مولاى متقیان به دوستانش علاقه‏دارد، نخواهیم كوشید كه گوهر عشق او را در سینه داشته باشیم؟!

آنچه روابط دوستانه را نیرومندتر مى‏سازد، ابراز علاقه است.ممكن است‏شما به كسى علاقه و ارادت داشته باشید، ولى به دلیل تنبلى‏و بى‏حالى، یا خجالت و شرم یا به هر علت دیگر هرگز بر زبان نیاوریدو به او نگویید كه دوستش دارید، او از كجا پى به علاقه‏مندى شما ببرد وبه شما علاقه پیدا كند؟ كلید جلب محبت او، ابراز علاقه خودتان است.این نكته در دستورالعملهاى اخلاقى آمده و حتى بابى براى آن گشوده‏شده است. (باب استحباب «اخبار الاخ فى الله یحبه له و ان القلب یهدى الى القلب‏». (بحارالانوار، طبع‏بیروت، ج‏71، ص‏181) .

امام صادق(ع) فرمود: «إِ ذَا أَحْبَبْتَ‏ رَجُلًا فَأَخْبِرْهُ بِذَلِكَ فَإِنَّهُ أَثْبَتُ لِلْمَوَدَّةِ بَیْنَكُمَا. »; (الكافی (ط - الإسلامیة)، ج‏2، ص: 644 ح2 ) اگر به كسى علاقه‏و محبت داشتى، او را آگاه كن.....

در روایت است كه مردى از مسجد گذر كرد، در حالى كه امام‏باقر(ع) و امام صادق(ع) نیز در مسجد نشسته بودند. یكى از اصحاب‏امام باقر(ع) گفت: به خدا قسم من این شخص را دوست مى‏دارم.امام فرمود: پس به او خبر بده، چرا كه این خبردادن، هم مودت ودوستى را پایدارتر مى‏كند، هم در ایجاد الفت، خوب است «الا فاعلمه‏ فانه ابقى للمودة و خیر فى الالفة‏». (بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏71، ص: 181 ح1 / .و وسائل الشیعة، ج‏12، ص: 54 ح 15628) .

از پیامبر خدا(ص) نیز روایت است كه فرمود:

« اذا احب احدكم صاحبه او اخاه فلیعلمه‏ »; (وسائل الشیعة، ج‏12، ص: 55 ح 15630) .

هر یك از شما دوست‏یا برادر دینى‏اش را دوست‏بدارد، پس به اواعلام كند.

در حدیث دیگرى همین مضمون آمده، با این اضافه كه « فانه اصلح‏ لذات البین ‏»; (بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج‏71، ص: 182 ح 7) این اعلام دوستى، براى اصلاح و آشتى میان افراد،شایسته‏تر و مفیدتر است.

نقش ابراز علاقه در خانواده

نكته‏اى كه یاد شد، غیر از محیط اجتماعى و روابط انسانى‏مسلمانان با یكدیگر، در محیط خانه و میان افراد خانواده هم مطرح‏است. صفاى زندگى به حاكمیت عشق و علاقه بر محیط زندگى ومعاشرت است و اگر دوستى و علاقه نباشد، زندگى جهنمى است‏سوزان و محیطى است‏سرد و بى‏روح.

گاهى گفتن كلمه «دوستت دارم‏»، شعله محبت را فروزان مى‏كند و به‏زندگیها روح و نشاط مى‏بخشد. ابراز عشق و علاقه در محیط خانواده،میان دو همسر، یا میان پدر و مادر نسبت‏به فرزندانشان خانه را به‏بهشت تبدیل مى‏كند. چه دوزخهاى سوزانى كه معلول كمبود محبت وعاطفه فرزندان از جانب والدین است و حسرت شنیدن «عزیزم، دلبندم،تو را دوست دارم و ...» سالها بر دل كودكان مى‏ماند و گرفتار عقده كمبودمحبت مى‏شوند.

پیامبر اكرم(ص) فرمود:

« قول الرجل للمراة انى احبك لا یذهب من قلبها ابدا »; (وسائل الشیعة، ج‏20، ص: 23 ح 24930) اینكه مرد، به‏همسر خود بگوید: «تو را دوست دارم‏»، هرگز از دل همسر بیرون‏نمى‏رود!

شگفتا كه یك جمله كوتاه و ساده، ولى یك دنیا تاثیر وعشق‏آفرینى! و چقدر بخیلند آنان كه از گفتن چنین واژه‏هاى‏محبت‏آورى نسبت‏به همسر و فرزندان و دوستان و بستگان خویش،مضایقه دارند و از عواقب و پیامدهاى نیكو و آثار سازنده آن غافلند.

ابراز دوستى و محبت، تنها به گفتن و لفظ نیست. گاهى احترام‏كردن، بوسیدن، نوازش كردن، هدیه و سوغات خریدن و این گونه‏حركات، نشانه عشق و دوستى است.

رسول خدا(ص) فرمود: « احبوا الصبیان و ارحموهم‏ »; (وسائل الشیعة، ج‏21، ص: 483 ح 27650) كودكان رادوست‏بدارید و به آنان ترحم و شفقت نمایید. لطف و مهربانى به‏خردسالان، گواه عشق و محبت نسبت‏به آنهاست. و ترحم، خود نشانه‏محبت داشتن به فرزندان است. در روایات بسیارى به بوسیدن فرزندتوصیه شده و براى هر بوسیدن اولاد، درجه‏اى در بهشت منظور گشته‏است « من قبل ولده كتب الله له حسنة ... . » (وسائل الشیعة، ج‏21، ص: 485 ح 27655) .

در روایت است: روزى حضرت رسول(ص)، دو فرزندش امام ‏حسن و امام حسین(علیهماالسلام) را بوسید. اقرع بن‏حابس كنارحضرت بود. گفت: من ده فرزند دارم، تاكنون هیچ كدام را نبوسیده ‏ام!پیامبر خدا فرمود: من با تو چه كنم، كه خدا رحمت و عطوفت را از دلت‏كنده است. (میزان الحكمه، ج‏10، ص‏100.) در روایات متعددى هم به رعایت عدالت در بوسیدن وپرهیز از تبعیض در بوسیدن و ابراز محبت‏به فرزندان تاكید شده است.

راستى، فرزندى كه از پدر و مادر محبت ندیده و سخن گرم وعشق‏آفرین نشنیده است، آیا به این نتیجه نمى‏رسد كه دوستش ندارندو در خانه جایى ندارد و كسى او را به حساب نمى‏آورد؟ و آیا این‏«عقده‏»، بعدها براى او چه پسر باشد و چه دختر، مشكل به بارنمى‏آورد؟ كودكانى كه از خانه فرار مى‏كنند، پسران و دخترانى كه‏جذب برخوردهاى عاطفى دشمنان دوست‏نما مى‏شوند و به فسادمى‏گرایند، آیا جز معلول فقدان محبت و عاطفه در درون خانواده‏است؟ اگر فرزندان در محیط خانه از نظر عاطفى و محبت اشباع شوند،هرگز به دام شیادان كه با تور محبت‏به شكار جوانان و نوجوانان‏مى‏پردازند، نمى‏افتند.

بررسى پرونده برخى از بزهكاران و مجرمین یا فراریان از خانه یااقدام‏كنندگان به خودكشى، نشان‏دهنده كمبود محبت آنان در خانه و ازسوى والدین است. در نامه دخترى كه پس از آلوده‏شدن و گرفتارى دردام شیادان و گرگهاى عفاف، اقدام به خودكشى كرده، چنین آمده است(در باره مادرش):

«او مادر من بود. براى تربیت من كه تنها فرزندش بودم رنج‏بسیار كشید، ولى‏هرگز نخواست دوست من باشد ... روزى رسید كه این كمبود را شیطان دیگرى‏جبران كرد. من كه تشنه محبت‏بودم، دست پرمهر او را به گرمى فشردم و به رویش‏آغوش گشودم. یقین دارم كه دختران محبت‏دیده، هرگز دچار این لغزش‏نمى‏شوند. كسى كه در خانه‏اش چشمه آب حیات دارد، به دنبال سراب‏نمى‏رود ... .» (تربیت كودك در جهان امروز، احمد بهشتى، (چاپ جدید)، ص‏136) .

نتیجه آنكه; حیات اجتماعى، شادابى و صفاى خود را مدیون ‏محبت و دوستى است. وقتى به كسى علاقه و محبت داریم، چه پدر ومادرمان باشد، چه برادر و خواهرمان، چه فرزندانمان، چه استادمان،چه شاگردمان، چه هر انسان دیگرى كه به دلیل داشتن فضیلتى وبرخوردارى از عملكردى شایسته و تحسین‏ برانگیز، محبوب ما شده ودر خانه دلمان جاى گرفته است، این دوست‏داشتن و ارادت و عشق رابر زبان آوریم و در دل نگه نداریم.

ابراز دوستى و اظهار علاقه، خود ما را هم مورد علاقه و محبت‏ دیگران قرار مى‏دهد. معاشرت گرم و محبت‏ آمیز با دیگران، هنرى‏است‏شایسته كه باید كوشید این ادب اجتماعى را فرا گرفت و به كاربست.

http://www.al-falah.ir