بسم الله الرحمن الرحیم
جلسه دهم / استاد هادی پور (زید عزه)
فصل فنون و فرمول های تدریس
اکثر سیستم های جذابیت که اجرا می شوند ، برای کودک و نوجوان خوب است.
سیستم هایی که دو نفر بیاورند اینجا مثلا کاری را با هم نمایش بدهند که بچه ها بخندند. 85 درصد کارهایی که آمده قابلیت اجرا در کلاس های دوم و سوم دبیرستان به بالا را ندارد. وارد بحث جذابیت که شدیم طرح بحث عناصر جذابیت در دنیا و رسانه ها را بررسی کردیم. که رسانه ها با چه ابزاری جذابیت ایجاد می کنند.
جذابیت ظاهری (خوش تیپ بودن، آراستگی ظاهر روحانی (لباس وسرو صورت)، جذابیت مکان تدریس)
جلسه ای که می خواهیم جذاب باشد باید در فضای باکلاس برگزار کنیم در تهران جلسه ای داشتیم با عنوان جهان امروز و فردا که اگر در حسینیه و مسجد برگزار می شد چون مخاطبین کسانی بودند که مذهبی نبودند و خیلی ها کسانی بودند که پایشان در مسجد باز نشده بود. اگر می دیدند جلسه در مسجد است نمی آمدند. برای جذابیت آمدند جلسه را در سالن آمفی تئاتر اندیشه سرای تهران برگزار کردند و پذیرایی های بین جلسات را با قهوه و بیسکویت های خاص قرار دادند.
در بحث تغییر نگرش در سه جلسة اول گفتیم اگر می خواهید تغییر نگرش در کلاس ایجاد کنید یکی از ابزارهایش این است مثلا شما وقتی با نوت بوک سر کلاس می آیید و با سیستم پاورپونت برنامه را اجرا می کنید این جذابیت دارد در آموزش ضمن خدمت مدیران و معلمان استان فارس دو سه تا از طلبه ها با این سیستم درس می گفتند با سیستم صوتی و تصویری محسوس بود که این کلاس ها جذاب تر از آن کلاس هایی است که استاد از آن ابزار استفاده نمی کرد بنابراین توامندی اش کمتر بود این ابزار جذابیتی داده بود که این نداشت.
مباحثی که الان ذیل بحث جذابیت مطرح می کنیم ناظر به روش هایی است که منجر به جذابیت در کلاس می شود و ناظر به محتواهایی است که منجر به جذابیت می شود. آیا استفاده از این عنصر یا عامل جذابیت در سخنرانی دینی و تبلیغ دین از نظر قرآن مجوز دارد یا ندارد؟ اگر مجوز دارد قرآن به چه سبک و سیاق و شیوه ای از این عنصر جذابیت در تبلیغ دینی استفاده کرده است . می خواهیم بنشینیم سر سفرة قرآن یاد بگیریم که از چه عنصری از عناصر جذابیت در تبلیغ دینی استفاده کنیم و قرآن چگونه استفاده کرده است ما از همان روش استفاده کنیم. چه سبک های قشنگی را قرآن استفاده کرده که ما در سخنرانی استفاده نمی کنیم و کاملاً قابل استفاده است ، ابتدا باید ده روشی را که در قرآن بوسیله آن ایجاد جذابیت شده است بررسی کنیم بعد در ادامه فنون و فرمول های جذابیت را ارائه می کنیم. اولین عنصر رابطه بین زن و مرد : فیلم ها و برنامه های تلویزیونی دنیا ، اگر این عنصر را از آنها بگیری انگار دستشان را بسته ای ، آنقدر مخاطبشان را معتاد کردند که اگر این روش و عنصر را از آنها بگیری همة تلویزیون های دنیا از جذابیت می افتد. اما سؤال این است که در قرآن اساساً از این عامل جذابیت استفاده شده است یا نه؟
آیا ما اجازه استفاده از این عامل و روش را بصورت ابزاری در تبلیغ دین داریم یا نه؟ آیا این روش که در قرآن استفاده شده است به ما اجازه داده شده است که از آن استفاده کنیم و قرآن چگونه استفاده کرده است که ما هم در استفاده این چگونگی را لحاظ کنیم تا به گمراهی نیافتیم و بتوانیم به یک شکل پاستوریزه در جذاب سازی بحثمان از مسائل جنسی استفاده کنیم. و آیا واقعا به یک وضعیت و سبک خاص می شود استفادة مثبت کرد؟
یکی از منابع مهمی که کشورهای صنعتی در چرخه اقتصادی خود به آن توجه دارند ، طلای کثیف یعنی مواد بازیافت و زباله است آنها می خواهند نهایت استفاده را از هر چیزی ببرند بنابراین درآمد سرشاری از این راه دارند ، در این روش مورد بحث ما هم ، اگرچه عنوان مسائل جنسی در نظر اول جنبه پستی و حیوانی را به ذهن تداعی می کند اما باید دید با عینک قرآنی مسئله چگونه دیده شده است ، تفاوت اساسی پرداختن رسانه های دنیا به این مسأله و پرداختن قرآن به این مسأله یک تفاوت ماهوی است ، رسانه های غربی ، آنها از این غریزه استفاده ابزاری می کنند و به دنبال تحریک جنسی مخاطب هستند اما قرآن سعی می کند استفاه اش استفادة هدفمند باشد، اگر گفتیم ابزاری به معنای غربی آن یعنی این را ابزاری قرار داده اند که تحریک جنسی ایجاد کنند و به اهداف خودشان برسند . اما قرآن استفاده ای که از این مسئله کرده آیا استفاده ای بوده در جهت رفع نیاز یا جهت دهی به یک نیاز. آیا قرآن از مسائل جنسی استفادة ابزاری برای جذابیت کرده یا قرآن برای رفع نیاز و برای هدایت بشر به این مسئله پرداخته است نه بصورت ابزاری .
شک نداریم که در قرآن به عنوان ابزار جذابیت به این مسأله پرداخته نشده است اما آیا در خلال و میانة راهی که برای رفع نیاز و هدایت بشر به این قضیه پرداخته کنار این کار جذابیت اجمالی هم ایجاد شده یا نه؟
اساساً آیا ما در تبلیغ باید راجع به این مسائل حرف بزنیم یا نه؟ این مسئله نیاز بشر است برای هدایتش ما باید به آن بپردازیم.
مثال کاربردی
مثلا بحث جنابت که آقا سحر بلند می شود وضعیت آنچنان دارد چکار کند باید غسل کند این یک حکم شرعی است که باید در ماه رمضان گفته شود. وقتی بررسی می کنیم در فرمول جذابیت در این فرمول یکی از حالت هایش این است که اگر بحث مسأله جنسی مقدم شود فرمول جذابیت من کامل می شود. باید به این مسأله پرداخت برای هدایت بشر. فقط بجای اینکه این مسأله را در جای دیگری بگویم، گفتنش را یه جایی می گذارم که بهرة خودم را هم ببرم در عین حال شرایط را هم بگونه ای تنظیم می کنم که تحریک جنسی ایجاد نشود ما تلاش می کنیم به قضیة مسائل جنسی به سبک قرآنی بپردازیم فقط در جای خودش. شما که می خواهی این را استفاده کنی برای هدایت بشر بجای اینکه اینجا بگذاری جای دیگر بگذار فواید هم برایش بار می شود. شما استفادة دو گانه می کنی هم این بهره و هم آن بهره را می بری.
مثال کاربردی
ما اعتقاد داریم تقدم و تأخرهای قرآن معنادار است بعضی از مفسرین مثل آقای جوادی آملی گاهی از تقدم و تأخر معنا درمی آورد اساسا در بحث تبلیغ این مسأله واضح و روشنی است که یک مبلغ در تقدم و تأخر تأمل می کند. که این مطلب را کجا بگویم و کجا نگویم چگونه بگویم؟ ما بدنبال استفادة ابزاری صرف نیستیم به نظر می آید اساسا استفادة ابزاری صرف کار درستی نیست، ما هم مثل قرآن بدنبال هدایت و بدنبال رفع نیاز مخاطب ، به این سمت می رویم ، اما اینکه کجا بکار ببریم و چگونه جذابیت هم بکار ببریم ، باید در آن دقت داشته باشیم . البته جذابیتی که مفسده ایجاد نکند یعنی تحریک جنسی نیاورد.
آیا این را هم نفی می کنید ، یعنی این مقدار هم برای ما جایز نیست؟ در عرصة تبشیر باید مخاطب را چیزی بگویی که میل پیدا کند تا میل پیدا نکند به آن سمت تحریک نمی شود که برود سراغش در روایت داریم اگر یک حورالعین بهشتی بیاد تو دنیا همة مردان دنیا جنب می شوند این را می گوید مخاطب خیلی فکر می کند این چیست اندامشان چطوری است ؟ در قرآن چقدر در مورد باکره بودن زنان بهشت تأکید دارد که اینها باکره هستند ، مثل لؤلؤ مکنون اند، و جایی دیگر می فرماید : وسقاهم ربهم شراب طهورا .
بنابراین آیا چنین روشی فقط برای هدایت ولو بصورت ضمنی نامحسوس ، در قرآن استفاده شده است و خداوند متعال از این مقوله استفاده نموده است بیا نه ؟خداوند حکیم هر کلمه ای را بجا استفاده کرده ، مثلا در قضیة حضرت یوسف چه لزومی داشت خداوند ماجرا را پرورش بدهد که اینها رفتند توی اتاق کسی نبود بعد زلیخا چنین درخواستی کرد و درها بسته بود ، البته ما در خواندن قرآن باید موظف باشیم هر سوره ای را از ب بسم الله شروع کنیم تا آخر بخوانیم ، یعنی مجموعه آیات را در کنار هم ببینیم ، و از اول سوره بخوانیم تا ذهنیت ساخته شود و آماده شود بعد به آیات مذکور بپردازیم تا متوجه شویم که قصد حق تعالی فقط هدایت انسان می باشد نه چیز دیگری.
بنابراین آیاتی که شروع می کند و حورالعین های بهشتی را توصیف می کند و در آیات دیگری مسائل بین زن و شوهرها را مطرح می کند ، قرآن مجید وقتی وارد این عرصه ها می شود گاهی با کلمات عفیفی به این قضایا می پردازد اینها از چیزهایی است که می خواهیم از آن استفادة شرایطی بکنیم اصل اینکه کسی بگوید اصلا قرآن به مسائل جنسی نپرداخته اگر کسی بگوید معلوم است قرآن نخوانده است و ما می خواهیم بگوییم اصل اینکه مسائل جنسی در قرآن آمده شکی درش نیست بحثی که داریم این است شرایط استفاده چگونه بوده؟ خداوند متعال چه هدفی داشته است ؟ هدف اصلی هدایت انسان بوده است و چون استفاده از این مفاهیم ، تحریک زا است شما مي توانید تحریک را به حدی کاهش بدهید که مخاطب را به مفسده نیاندازید بلکه مایة هدایتش بشود ما بدنبال این هستیم که آقا شما در جهت هدایت او از این مسائل جنسی می خواهید استفاده کنید بیایید از قرآن یاد بگیرید که قرآن کجاها و چگونه استفاده کرده است و شما مبلغ دینی هم فقط همانطور استفاده کن.
ما مثلا وقتی مسأله شیخ رجبعلی خیاط را مطرح می کنیم وجریانش را تعریف می کنیم واقعا در آن معنویت و هدایت است و نباید این را منکر شویم که این داستانی که می گویی جذابیت دارد ، این از صد تا داستان دیگر برای جوان های ما جذابیتش بیشتر است در واقع یک داستان معنوی می گویی و آخرش هم می گویی شیخ رجبعلی خیاط دست به آن طرف نزده پس اساسا این موضوع و این داستان مسأله جنسی است و برای جوانها جذاب می باشد لذا شما اگر این داستان را بگویید مخاطبین خیلی توجه پیدا می کنند البته بگونه ای استفاده کنیم که ما مخاطبانمان را به هدایت برسانیم و بصورت خودکار و اتوماتیک آن جذابیت ایجاد شود . ما به عنوان طلبه وظیفه داریم که تحریک نکنیم و این را هم بدانیم که قرآن به این عامل برای جذابیت نپرداخته است اما قطعا خداوند برای هدایت به بیان این عامل پرداخته است اما ضمن اینکه برای هدایت است جذابیت خودش را هم دارد و جذابیت در ذات موضوع خوابیده است .