استحاضه و احکام مربوط به آن

درس پنجم

نشانه هاى خون استحاضه

يكى از خونهايى كه از زن خارج مىشود، خون «استحاضه» است.

استحاضه:

خون استحاضه غالباً كمرنگ و سرد و رقيق است و بدون فشار و سوزش بيرون مىآيد، ولى ممكن است گاهى تيره رنگ يا سرخ و گرم و غليظ باشد و با فشار و سوزش خارج شود. [1]

هر خونى كه از زن خارج شود و شرايط حيض و نفاس را نداشته باشد و مربوط به بكارت يا زخم و يا جراحتى در رحم نبوده باشد، خون استحاضه است. [2]

1. سؤال: آيا استحاضه، همچون حيض و نفاس، حداقل و حداكثر دارد؟

پاسخ: استحاضه حداقل و حداكثر ندارد. [3]

2. سؤال: آيا ابتداى استحاضه بايد خون مشاهده شود و يا بودن خون در محل كافى است؟ و آيا استمرار در استحاضه نيز معتبر مىباشد؟

پاسخ: بودن خون در محل كافى است و استمرار نيز در آن شرط نيست.

اقسام استحاضه

استحاضه بر سه قسم است: «قليله»، «متوسطه» و «كثيره».

1. استحاضه قليله آن است كه هرگاه زن پنبهاى را داخل كند، خون، آن را آلوده نمايد، ولى از طرف ديگر خارج نشود، خواه خون در پنبه فرو رود يا نه.
2. استحاضه متوسطه آن است كه خون در پنبه فرو رود و از طرف ديگر ظاهر شود. [4]
3. و استحاضه كثيره آن است كه خون در پنبه فرو رود و از آن بگذرد و جارى شود.

وظيفه مستحاضه قليله

زن بايد در استحاضه قليله:

1. براى هر نماز يك وضو بگيرد (مثلاً براى نماز ظهر يك وضو و براى نماز عصر، وضوى ديگر)
2. ظاهر فرج را اگر خون به آن رسيده آب بكشد.
3. نوار را عوض كند. [5]

1. سؤال: اگر مستحاضه قليله نماز عصر خود را بخواند و تا نماز مغرب خون نبيند، آيا مىتواند با همان وضوى نماز عصر نماز مغربش را بخواند؟

پاسخ: آرى، مىتواند با همان وضو، نماز مغرب و عشاء را بخواند.

هرگاه زن مستحاضه قليله، نماز ظهر و عصر، يا مغرب و عشاء را از هم جدا بخواند، بايد براى هر كدام يك وضو بگيرد و همچنين براى نمازهاى مستحبّى; ولى براى مجموع نماز شب يك وضو يا غسل كافى است و براى خواندن نماز احتياط و سجده فراموش شده و تشهّد فراموش شده و سجده سهو، كه بلافاصله بعد از نماز بجا مىآورد، غسل و وضو لازم نيست. [6]

2. سؤال: مستحاضه قليله اگر بخواهد كارى انجام دهد كه شرط آن طهارت است; مانند رساندن جايى از بدن به خطّ قرآن، يا طواف واجب خانه خدا و مانند آن، آيا يك وضو كافى است، يا وظيفه ديگرى دارد؟ و اگر بخواهد يكى از اين كارها را تكرار كند، لازم است وضو هم تكرار شود؟

پاسخ: براى انجام طواف بايد وضو بگيرد و همچنين براى تكرار آن; ولى براى نافله هاى نمازهاى واجب، وضوى اضافى لازم نيست و همچنين براى نماز شب كه پشت سرهم به جا مىآورد يك وضو كافى است. [7]

3. سؤال: آيا مستحاضه قليله پس از پاك شدن از خون بايد غسل كند؟

پاسخ: غسل بر او واجب نيست.

وظيفه مستحاضه كثيره

بر زن واجب است كه در استحاضه كثيره:

1. سه غسل انجام دهد، يك غسل براى نماز صبح و غسل ديگر براى نماز ظهر و عصر و سوم براى مغرب و عشاء.
2. بايد ميان اين نمازها جمع كند.
3. لازم است كه علاوه بر اين، براى هر نماز يك وضو هم بگيرد، قبل از غسل يا بعد از آن.

مستحاضه كثيره، هرگاه غسلهاى روزانه خود را انجام دهد براى اعمال ديگر، مانند طواف، نماز قضا، نماز آيات و نماز شب، غسل ديگرى بر او واجب نيست، و تنها بايد وضو بگيرد. [8]

مستحاضه متوسطه و كثيره كه بايد وضو بگيرد و غسل كند، هركدام را اوّل بجا آورد صحيح است ولى بهتر آن است كه اول وضو بگيرد. [9]

تبديل استحاضه قليله به كثيره و بالعكس

هرگاه استحاضه قليله، بعد از نماز صبح كثيره شود، بايد براى نماز ظهر و عصر غسل كند و اگر بعد از نماز ظهر و عصر كثيره شود، بايد براى نماز مغرب و عشاء غسل كند.

اگر در بين نماز، استحاضه قليله زن، كثيره شود، بايد نماز را رها كند و غسل نمايد و از نو بخواند و در صورتى كه براى غسل وقت ندارد، تيمّم كند; ولى اگر براى تيمّم هم وقت ندارد، بايد همان نماز را تمام كرده و بنابر احتياط واجب قضا نمايد.

هرگاه استحاضه كثيره زن، قليله شود، بايد براى نماز اوّل غسل كند و براى نمازهاى بعد وضو بگيرد. [10]

روزه در حال استحاضه

زن مستحاضه بايد روزه ماه رمضان را بگيرد و در صورتى روزه او صحيح است كه غسل نماز مغرب و عشاء شبى كه مىخواهد فرداى آن را روزه بگيرد بهجا آورد و همچنين غسلهاى روزى را كه روزه است (بنابر احتياط واجب).

هرگاه زن روزهدار بعد از نماز ظهر و عصر مستحاضه شود، براى روزه آن روز غسلى ندارد. [11]

مسائل ديگر استحاضه

1. هرگاه قبل از داخل شدن وقت نماز، وضو يا غسل را انجام داده باشد بايد در موقع نماز، آن را اعاده كند. [12]
2. در تمام مواردى كه غسل بر زن مستحاضه واجب مىشود اگر غسل كردن مكرّر براى او ضرر دارد، يا مايه مشقّت زياد است، مىتواند به جاى آن تيمم كند.
3. زن مستحاضه بعد از آن كه خونش قطع شد، فقط براى اولين نماز بايد كارهاى استحاضه را انجام دهد.
4. هرگاه نداند استحاضه او قليله است يا كثيره، بنابر احتياط واجب بايد قبل از نماز، خود را وارسى كند و اگر نمىتواند خود را وارسى كند، احتياط آن است كه هم وظيفه استحاضه كثيره را انجام دهد و هم قليله را; اما اگر حالت سابق او معلوم است كه كثيره يا قليله بوده، مىتواند به همان وظيفه سابق عمل كند.
5. هرگاه زن مستحاضه بعد از نماز، خود را وارسى كند و خون نبيند، با وضويى كه دارد مىتواند نماز ديگر را بخواند، هر چند بعد از مدّتى دوباره خون بيايد.
6. مستحاضه بايد بعد از غسل يا وضو فوراً مشغول نماز شود، ولى گفتن اذان و اقامه و خواندن دعاهاى قبل از نماز، بلكه انتظار جماعت به اندازه معمول، اشكال ندارد و در نماز نيز مىتواند مستحبّات، مثل قنوت و مانند آن را انجام دهد.
7. هرگاه خون به بيرون جريان دارد، چنانچه براى او ضرر نداشته باشد، بايد پيش از غسل و بعد از آن، با پنبه و مانند آن، از بيرون آمدن خون جلوگيرى كند، ولى اگر اين كار مشقّت زيادى دارد، لازم نيست.
8. هرگاه در موقع غسل خون قطع نشود، ضررى براى غسل ندارد، خواه ترتيبى باشد يا ارتماسى.
9. زن مستحاضه مىتواند نماز قضا بخواند، ولى براى هر نماز بنابر احتياط واجب بايد يك وضو بگيرد، ولى براى خواندن نوافل روزانه، همان وضوى نماز واجب كافى است و همچنين براى تمام نماز شب يك وضو كفايت مىكند، به شرط اين كه پشت سرهم بهجا آورد.

1. سؤال: آيا زن در ايام استحاضه مىتواند قرآن تلاوت كند؟

پاسخ: اگر وظائف مستحاضه را انجام دهد، در حكم طاهر است، و همه عبادات را مىتواند انجام دهد.

2. سؤال: آيا زن مستحاضه مىتواند در مساجد توقّف داشته باشد؟ ورود به حرم ائمّه اطهار(عليهم السلام) چه حكمى دارد؟ [13]

پاسخ: در صورتى كه غسلهاى خود را انجام داده باشد، ورود و توقف در اين مكانها براى او اشكالى ندارد.

---