آیات
1. وَ أَطیعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُكُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرینَ [1]
و (فرمان) خدا و پیامبرش را اطاعت نمایید! و نزاع (و كشمكش) نكنید، تا سست نشوید، و قدرت (و شوكت) شما از میان نرود! و صبر و استقامت كنید كه خداوند با استقامت كنندگان است!
2. وَ الَّذینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذینَ سَبَقُونا بِالْإیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذینَ آمَنُوا رَبَّنا إِنَّكَ رَؤُفٌ رَحیمٌ [2]
(همچنین) كسانى كه بعد از آنها [بعد از مهاجران و انصار] آمدند و مى گویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را كه در ایمان بر ما پیشى گرفتند بیامرز، و در دلهایمان حسد و كینه اى نسبت به مؤمنان قرار مده! پروردگارا، تو مهربان و رحیمى!
روایات
الكافی
بَابُ الْمِرَاءِ وَ الْخُصُومَةِ وَ مُعَادَاةِ الرِّجَالِ
1 عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام إِیَّاكُمْ وَ الْمِرَاءَ وَ الْخُصُومَةَ فَإِنَّهُمَا یُمْرِضَانِ الْقُلُوبَ عَلَى الْإِخْوَانِ وَ یَنْبُتُ عَلَیْهِمَا النِّفَاق [3]
امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: از مجادله و ستیزه بپرهیزید كه دلهاى دوستان و برادران را بیمار كنند و نفاق رویانند (زیرا سلامتى دل به صفا و صمیمیت است و بیماریش به كینه و اندوه و پریشانى خاطر كه از مجادله و ستیزه برخیزد و دوستان را با یك دیگر دو رو كند).
2 وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ النَّبِیُّ صلی الله علیه وأله وسلم ثَلَاثٌ مَنْ لَقِیَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِنَّ دَخَلَ الْجَنَّةَ مِنْ أَیِّ بَابٍ شَاءَ مَنْ حَسُنَ خُلُقُهُ وَ خَشِیَ اللَّهَ فِی الْمَغِیبِ وَ الْمَحْضَرِ وَ تَرَكَ الْمِرَاءَ وَ إِنْ كَانَ مُحِقّاً [4]
پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله فرمود: سه خصلت است كه هر كس خداى عز و جل را با آنها ملاقات كند (با این سه خصلت بمیرد) از هر درى كه خواهد داخل بهشت شود: كسى كه خلقش نیكو باشد و در غیبت و حضور مردم از خدا بترسد و مجادله نكند اگر چه حق با او باشد.
3 وَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ مَنْ نَصَبَ اللَّهَ غَرَضاً لِلْخُصُومَاتِ أَوْشَكَ أَنْ یُكْثِرَ الِانْتِقَال [5]
و باز فرمود: كسى كه خدا را هدف مجادلاتش كند، به تحول بسیار نزدیك شود.
شرح:مرحوم مجلسى، براى این روایت سه معنى ذكر فرموده كه دو معنى آن قریب بذهن است:
1- در ذات و صفات خدا وارد بحث و گفتگو نشوید و با یك دیگر ستیزه منمائید، زیرا عقول و افكار بشر از درك آن قاصر است و از این رو همواره از رأیى برأى دیگر منتقل میشوند، چنانچه از سخنان حكماء و متكلمین هویداست كه هر كدام مذهب و عقیده ئى دارند، پس بهتر آنست كه بتعلیمات قرآن و سنت اكتفا شود، و ممكن است مراد بانتقال، انتقال بكفر و باطل باشد.
2- هنگام مباحثه و مجادله بخدا سوگند یاد نكنید، زیرا ممكن است، از ترس عذاب و عقاب خدا از آنچه سوگند خورده اید براى دیگر منتقل شوید و رسوا گردید.
4 عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ صَالِحِ بْنِ السِّنْدِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ بَشِیرٍ عَنْ عَمَّارِ بْنِ مَرْوَانَ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام لَا تُمَارِیَنَّ حَلِیماً وَ لَا سَفِیهاً فَإِنَّ الْحَلِیمَ یَقْلِیكَ وَ السَّفِیهَ یُؤْذِیك [6]
امام صادق علیه السّلام فرمود: با شخص حلیم و سفیه مجادله مكن، زیرا حلیم دشمنت دارد و سفیه آزارت رساند.
توضیح
- حلیم دو معنى دارد: 1- خردمند و عاقل. 2- خویشتن دارى كه در كارها شتاب نكند و هر دو معنى در اینجا مناسب است و سفیه بیخرد و نادانست.
5 عَلِیٌّ عَنْ أَبِیهِ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَطِیَّةَ عَنْ عُمَرَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم مَا كَادَ جَبْرَئِیلُ علیه السلام یَأْتِینِی إِلَّا قَالَ یَا مُحَمَّدُ اتَّقِ شَحْنَاءَ الرِّجَالِ وَ عَدَاوَتَهُم [7]
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: نبود زمانى كه جبرئیل نزد من آید، جز آنكه غالبا میگفت: اى محمد از بغض و دشمنى مردم بپرهیز.
6 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَكَمِ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ الْحُسَیْنِ الْكِنْدِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ جَبْرَئِیلُ ع- لِلنَّبِیِّ صلی الله علیه وأله وسلم إِیَّاكَ وَ مُلَاحَاةَ الرِّجَال [8]
امام صادق علیه السّلام فرمود: جبرئیل به پیغمبر گفت: از گفتگو و ستیزه با مردم بپرهیز.
7 عَنْهُ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَیَابَةَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ إِیَّاكُمْ وَ الْمَشَارَةَ فَإِنَّهَا تُورِثُ الْمَعَرَّةَ وَ تُظْهِرُ الْمُعْوِرَة [9]
امام صادق علیه السّلام فرمود: از برانگیختن شر بپرهیزید كه موجب گناه و آزار و غرامت شود، و عیب پوشیده را آشكار كند.
8 مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ عَنْبَسَةَ الْعَابِدِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ إِیَّاكُمْ وَ الْخُصُومَةَ فَإِنَّهَا تَشْغَلُ الْقَلْبَ وَ تُورِثُ النِّفَاقَ وَ تَكْسِبُ الضَّغَائِن [10]
و فرمود: از دشمنى با یك دیگر بپرهیزید، زیرا دشمنى دل را مشغول كند و موجب نفاق شود و كینه ها پدید آرد.
9 مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم مَا أَتَانِی جَبْرَئِیلُ علیه السلام قَطُّ إِلَّا وَعَظَنِی فَآخِرُ قَوْلِهِ لِی إِیَّاكَ وَ مُشَارَّةَ النَّاسِ فَإِنَّهَا تَكْشِفُ الْعَوْرَةَ وَ تَذْهَبُ بِالْعِز [11]
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: هیچ گاه نبود كه جبرئیل نزد من آید، جز آنكه مرا موعظه میكرد و آخرین سخنش بمن این بود كه: از دشمنى با مردم بپرهیز، زیرا كه آن عیب نهفته را آشكار كند و عزت را ببرد.
10 عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدُ بْنُ إِسْمَاعِیلَ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ جَمِیعاً عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ عَبْدِ الْحَمِیدِ عَنِ الْوَلِیدِ بْنِ صَبِیحٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یَقُولُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم مَا عَهِدَ إِلَیَّ جَبْرَئِیلُ علیه السلام فِی شَیْ ءٍ مَا عَهِدَ إِلَیَّ فِی مُعَادَاةِ الرِّجَال [12]
رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله فرمود: آن اندازه كه جبرئیل در باره دورى از دشمنى با مردم بمن سفارش كرد، در باره چیزى دیگرى سفارش نكرد.
11 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام مَنْ زَرَعَ الْعَدَاوَةَ حَصَدَ مَا بَذَر [13]
امام صادق علیه السّلام فرمود: هر كه دشمنى بكارد، كاشته خود را درو كند.
...
بَابُ الْخُرْقِ
12 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِیهِ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی لَیْلَى عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ مَنْ قُسِمَ لَهُ الْخُرْقُ حُجِبَ عَنْهُ الْإِیمَان [14]
حضرت باقر علیه السّلام فرمود: آن كس كه ناسازگارى بهره اش گردد ایمان از او در پس پرده رود.
شرح : مجلسى علیه الرحمة گوید: سر اینكه شخص ناسازگار از ایمان دور مى شود اینست كه اولا: مؤمنین را آزار دهد و این مخالف ایمان است، زیرا مؤمن كسى است كه مسلمانان از دست و زبانش آسوده و در امان باشند، و ثانیا بواسطه ناسازگارى از طلب دانش كه بوسیله او بپایه كمال ایمان رسد محروم ماند، زیرا اسباب طلب آن برایش فراهم نگردد. و پوشیده نماند كه ناسازگارى تا آنجا نكوهیده و مذموم است كه نرمش و ملایمت ممكن باشد و كار بمسامحه در دین نكشد و گر نه ناپسند و مذموم نخواهد بود چنانچه امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: مدارا كن تا آنجا كه نرمش سزد، و بتندى رفتار كن آنجا كه ملایمت سود ندهد.
13 مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَلِیِّ بْنِ النُّعْمَانِ عَنْ عَمْرِو بْنِ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم لَوْ كَانَ الْخُرْقُ خَلْقاً یُرَى مَا كَانَ شَیْ ءٌ مِمَّا خَلَقَ اللَّهُ أَقْبَحَ مِنْه [15]
و نیز حضرت باقر علیه السّلام فرمود: كه رسول خدا صلى اللَّه علیه و آله و سلم فرمود: اگر ناسازگارى دیده شود، چیزى در میان مخلوقات خدا زشت تر از آن نباشد
بحار الأنوار
باب الحقد و البغضاء و الشحناء و التشاجر و معاداة الرجال
1- ل، [الخصال ] أَحْمَدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ الْوَلِیدِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ الْكَاتِبِ رَفَعَهُ أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام قَالَ لِبَنِیهِ یَا بَنِیَّ إِیَّاكُمْ وَ مُعَادَاةَ الرِّجَالِ فَإِنَّهُمْ لَا یَخْلُونَ مِنْ ضَرْبَیْنِ مِنْ عَاقِلٍ یَمْكُرُ بِكُمْ أَوْ جَاهِلٍ یَعْجَلُ عَلَیْكُمْ وَ الْكَلَامُ ذَكَرٌ وَ الْجَوَابُ أُنْثَى فَإِذَا اجْتَمَعَ الزَّوْجَانِ فَلَا بُدَّ مِنَ النِّتَاجِ ثُمَّ أَنْشَأَ یَقُولُ
سَلِیمُ الْعِرْضِ مَنْ حَذَرَ الْجَوَابَاوَ مَنْ دَارَى الرِّجَالَ فَقَدْ أَصَابَا
وَ مَنْ هَابَ الرِّجَالَ تَهَیَّبُوهُوَ مَنْ حَقَّرَ الرِّجَالَ فَلَنْ یُهَابَا [16]
امام على علیه السلام ـ در گفتارى به فرزندانش ـ فرمود : فرزندان من! از دشمنى كردن با مردم بپرهیزید؛ زیرا آنان از دو نوع خارج نیستند: یا دانایند كه با شما مكر مى كنند یا نادانند كه در ضدّیت با شما شتاب مى ورزند. و آغاز بسخن نر است و جواب ماده و چون همراه شد دو جفت ناچار نتیجه آرند و شروع كرد و میفرمود:
-
آبرومند آنكه پرهیزد جواب بد سخن
هر كه با مردان مدارا كرد یابد راه حق
-
هر كه دارد آبروى دیگران دارند آبروش
هر كه ریزد آبروى دیگران ریزند آبروش
2- ل، [الخصال ] مَاجِیلَوَیْهِ عَنْ مُحَمَّدٍ الْعَطَّارِ عَنِ الْأَشْعَرِیِّ عَنْ صَالِحٍ یَرْفَعُهُ بِإِسْنَادِهِ قَالَ أَرْبَعَةٌ الْقَلِیلُ مِنْهَا كَثِیرٌ النَّارُ الْقَلِیلُ مِنْهَا كَثِیرٌ وَ النَّوْمُ الْقَلِیلُ مِنْهُ كَثِیرٌ وَ الْمَرَضُ الْقَلِیلُ مِنْهُ كَثِیرٌ وَ الْعَدَاوَةُ الْقَلِیلُ مِنْهَا كَثِیرٌ [17]
امام صادق علیه السلام : چهار چیزند كه اندكشان هم بسیار است ؛ آتش ، دشمنى ، فقر ، و بیمارى .
3- ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَعْقِلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْوَشَّاءِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم إِیَّاكُمْ وَ مُشَاجَرَةَ النَّاسِ فَإِنَّهَا تُظْهِرُ الْغُرَّةَ وَ تَدْفِنُ الْعِزَّةَ [18]
امالى طوسى: بسندش تا رسول خدا صلی الله علیه وأله وسلم كه بپرهیزید از كشمكش با مردم كه گول خوردن آشكار كند و عزت را زیر خاك كند.
4- ما، [الأمالی للشیخ الطوسی ] جَمَاعَةٌ عَنْ أَبِی الْمُفَضَّلِ عَنِ النُّعْمَانِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ نُعَیْمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شُعْبَةَ عَنْ حَفْصِ بْنِ عُمَرَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَرَ بْنِ عَلِیٍّ عَنِ الْبَاقِرِ عَنْ آبَائِهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم مَنْ كَثُرَ هَمُّهُ سَقِمَ بَدَنُهُ وَ مَنْ سَاءَ خُلُقُهُ عَذَّبَ نَفْسَهُ وَ مَنْ لَاحَى الرِّجَالَ سَقَطَتْ مُرُوَّتُهُ وَ ذَهَبَتْ كَرَامَتُهُ ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم لَمْ یَزَلْ جَبْرَئِیلُ علیه السلام یَنْهَانِی عَنْ ملاحات [مُلَاحَاةِ] الرِّجَالِ كَمَا یَنْهَانِی عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ وَ عِبَادَةِ الْأَوْثَانِ [19]
رسول خدا صلی الله علیه وأله وسلم فرمود: هر كه همتش بیش است تنش بیمار است، و هر كه بدخو است خود را در شكنجه دارد و هر كه با مردمان درافتد بى آبرو شود و احترامش برافتد، سپس فرمود: صلی الله علیه وأله وسلم پیوسته جبرئیل مرا باز میداشت از در افتادن با مردمان چنانى كه باز میداشت از میخوارى و پرستش بتان. گویم: در باب مردمان بد گذشت كه پیغمبر صلی الله علیه وأله وسلم فرموده: شما را آگاه نكنم از بدتر مردم؟ گفتند: چرا یا رسول الله فرمود كسى كه بد میدارد مردم را و مردم هم او را بد میدارند و بعضى اخبار هم در باب كلیات اخلاق بد گذشت، و در آن از امام صادق هم گذشت كه هفت كس اعمال خود را تباه كنند و در ضمن یكى ذكر كرد كه با برادرش ستیزد و خود را طرف سازد با او
5- سن، [المحاسن ] مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنِ الثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ مِنْ مُؤْمِنٍ عَمَلًا وَ هُوَ یُضْمِرُ عَلَى الْمُؤْمِنِ سُوءاً [20]
امام صادق علیه السلام : خداوند از مؤمنى كه نسبت به برادر مؤمن خود نیّت بد داشته باشد، هیچ عملى را نمى پذیرد.
6- شی، [تفسیر العیاشی ] عَنِ السَّكُونِیِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم ثَلَاثَةٌ لا یَنْظُرُ اللَّهُ إِلَیْهِمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ لا یُزَكِّیهِمْ وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ الْمُرْخِی ذَیْلَهُ مِنَ الْعَظَمَةِ وَ الْمُزَكِّی سِلْعَتَهُ بِالْكَذِبِ وَ رَجُلٌ اسْتَقْبَلَكَ بِوُدِّ صَدْرِهِ فَیُوَارِی وَ قَلْبُهُ مُمْتَلِئٌ غِشّاً [21]
پیامبر خدا صلى الله علیه و آله : سه نفرند كه خداوند در روز رستاخیز به آنها نمى نگرد و تزكیه شان نمى كند و عذابى دردآور دارند : كسى كه از روى تكبّر دامن كشان راه رود و كسى كه از كالاى خود به دروغ تبلیغ و تعریف كند و كسى كه در روى تو اظهار دوستى نماید و پشت سرت دلش آكنده از نیرنگ باشد .
7- سر، [السرائر] مِنْ كِتَابِ أَبِی الْقَاسِمِ بْنِ قُولَوَیْهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام حِقْدُ الْمُؤْمِنِ مُقَامُهُ ثُمَّ یُفَارِقُ أَخَاهُ فَلَا یَجِدُ عَلَیْهِ شَیْئاً وَ حِقْدُ الْكَافِرِ دَهْرُهُ [22]
كینه مؤمن یك لحظه است و زمانى كه از برادر خود جدا شد، در دل خود كینه اى نسبت به او نگه نمى دارد ؛ اما كینه كافر مادام العمر است .
8- جا، [المجالس للمفید] أَحْمَدُ بْنُ الْوَلِیدِ عَنْ أَبِیهِ عَنِ الصَّفَّارِ عَنِ ابْنِ مَعْرُوفٍ عَنِ ابْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ الْهَاشِمِیِّ عَنْ أَبِی حَفْصٍ الْعَطَّارِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام یُحَدِّثُ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ علیه السلام قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وأله وسلم جَاءَنِی جَبْرَئِیلُ فِی سَاعَةٍ لَمْ یَكُنْ یَأْتِینِی فِیهَا فَقُلْتُ لَهُ یَا جَبْرَئِیلُ لَقَدْ جِئْتَنِی فِی سَاعَةٍ وَ یَوْمٍ لَمْ تَكُنْ تَأْتِینِی فِیهِمَا لَقَدْ أَرْعَبْتَنِی قَالَ وَ مَا یُرَوِّعُكَ یَا مُحَمَّدُ وَ قَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَكَ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَ ما تَأَخَّرَ قَالَ بِمَا ذَا بَعَثَكَ بِهِ رَبُّكَ قَالَ یَنْهَاكَ رَبُّكَ عَنْ عِبَادَةِ الْأَوْثَانِ وَ شُرْبِ الْخُمُورِ وَ مُلَاحَاةِ الرِّجَالِ وَ أُخْرَى هِیَ لِلْآخِرَةِ وَ الْأُولَى یَقُولُ لَكَ رَبُّكَ یَا مُحَمَّدُ مَا أَبْغَضْتُ مَا أَبْغَضْتُ وِعَاءً قَطُّ كَبُغْضِی بَطْناً مَلْآناً [23]
رسول خدا صلی الله علیه وأله وسلم فرمود: جبرئیلم در ساعتى كه نیامدى آمد گفتم: جبرئیلا در ساعتى و روزى آمدى كه نمى آمدى در آن؟ مرا ترساندى گفت: اى محمد چه هراست آورد با اینكه خدا پیش و پس از گناهت را آمرزیده، گفت پروردگارت بچه تو را مبعوث كرده گفتش پروردگارت تو را نهى كرده است از پرستش بتها و میخوارى و در افتادن با مردمان، و دستور دیگرى براى هر دو جهان، فرمایدت اى محمد من هیچ گاه دشمن نداشتم هرگز ظرفى را چون شكم پر.
9- نهج، [نهج البلاغة] قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام احْصُدِ الشَّرَّ مِنْ صَدْرِ غَیْرِكَ بِقَلْعِهِ مِنْ صَدْرِكَ وَ قَالَ لِرَجُلٍ رَآهُ یَسْعَى عَلَى عَدُوٍّ لَهُ بِمَا فِیهِ إِضْرَارٌ بِنَفْسِهِ إِنَّمَا أَنْتَ كَالطَّاعِنِ نَفْسَهُ لِیَقْتُلَ رِدْفَهُ
[و فرمود:] بدى را از سینه جز خود بر كن با كندن آن از سینه خویشتن. [و مردى را دید كه براى زیان دشمن خویش مى كوشید و به خود زیان مى رسانید بدو فرمود:] تو كسى را مانى كه به خود نیزه اى فرو برد تا آن را كه پس وى سوار است بكشد.
وَ قَالَ مَنْ بَالَغَ فِی الْخُصُومَةِ أَثِمَ وَ مَنْ قَصَّرَ فِیهَا ظَلَمَ وَ لَا یَسْتَطِیعُ أَنْ یَتَّقِیَ اللَّهَ مَنْ خَاصَمَكُمْ
[و فرمود:] آن كه خصومت را از حد درگذراند گناه ورزید، و آن كه در آن كوتاهى كرد ستم كشید، و آن كه ستیزه جوست نتواند از خدا ترسید.
وَ قَالَ علیه السلام رُدُّوا الْحَجَرَ مِنْ حَیْثُ جَاءَ فَإِنَّ الشَّرَّ لَا یَدْفَعُهُ إِلَّا الشَّرُّ
[و فرمود:] سنگ را بدانجا كه از آن آمده باز باید گرداند، كه شر را جز با شر نتوان راند.
وَ قَالَ علیه السلام مَنْ ضَنَّ بِعِرْضِهِ فَلْیَدَعِ الْمِرَاءَ [24]
[و فرمود:] آن كه نخواهد آبرویش بریزد، از جدال بپرهیزد.