دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حکمت 250 نهج البلاغه : صدقه و توانگرى

حکمت 250 نهج البلاغه موضوع "صدقه و توانگرى" را مطرح می کند.
No image
حکمت 250 نهج البلاغه : صدقه و توانگرى

متن اصلی حکمت 250 نهج البلاغه

موضوع حکمت 250 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 250 نهج البلاغه

250 وَ قَالَ عليه السلام إِذَا أَمْلَقْتُمْ فَتَاجِرُوا اللَّهَ بِالصَّدَقَةِ

موضوع حکمت 250 نهج البلاغه

صدقه و توانگرى

(اخلاقى، اقتصادى)

ترجمه مرحوم فیض

250- امام عليه السّلام (در ترغيب ببخشش در راه خدا) فرموده است

1- هرگاه تنگدست شديد بصدقه دادن (به مستمندان) با خدا سودا كنيد (هر اندازه مى توانيد در راه او انفاق نمائيد كه صدقه بوسيله توانگر شدن است چنانكه جلوگير از بلاها و گرفتاريها و پيشآمدها است).

( ترجمه وشرح نهج البلاغه(فيض الاسلام)، ج 6 ص 1201)

ترجمه مرحوم شهیدی

258 [و فرمود:] چون تنگدست شديد به صدقه دادن با خدا سودا كنيد.

( ترجمه مرحوم شهیدی، ص 403)

شرح ابن میثم

244- و قال عليه السّلام:

إِذَا أَمْلَقْتُمْ فَتَاجِرُوا اللَّهَ بِالصَّدَقَةِ

اللغة

و الإملاق: الفقر.

المعنى

و قد مرّ أنّ الصدقة تعدّ للمزيد من فضل اللّه. فأمر الفقراء أن يتصدّقوا بما عساه يقع في أيديهم و لو بشقّ تمرة ليستعدّوا بذلك لإفاضة فضل اللّه، و رغّبهم في ذلك بذكر التجارة و هى استعارة لاستعاضة ما يحصل عمّا يبذل. و الفقراء أولى باستجلاب الرزق بالصدقة من الأغنياء لانفعال القلوب لهم و رقّتها عليهم و لما يسبق إلى أذهان الخلق أنّ ذلك منهم عن إخلاص دون الأغنياء.

( شرح ابن میثم، ج 5 ص 370)

ترجمه شرح ابن میثم

244- امام (ع) فرمود:

إِذَا أَمْلَقْتُمْ فَتَاجِرُوا اللَّهَ بِالصَّدَقَةِ

لغت

املاق: تنگدستى

ترجمه

«هرگاه تنگدست شديد با دادن صدقه، با خدا معامله كنيد»

شرح

قبلا گذشت كه صدقه دادن باعث فزونى لطف خدا مى گردد. اين است كه به فقرا دستور مى دهد تا به هر مقدارى كه دسترسى دارند- اگر چه به نيم خرمايى باشد- صدقه بدهند، تا بدين وسيله جهت افاضه لطف خدا آمادگى پيدا كنند. و در اين عبارت با كلمه تجارت- كه استعاره آورده است براى گرفتن چيزى به جاى آنچه مى دهد- آنان را وادار به دادن صدقه كرده است. و تهيدستان از ثروتمندان به جلب روزى به وسيله دادن صدقه سزاوارترند براى اين كه دلها بيشتر براى آنها متأثر مى شود و بر آنها رقّت مى كند، و از طرفى چون در فكر مردم اين طور مى گذرد كه صدقه دادن اينان از روى اخلاص است نه ثروتمندان.

( ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5 ص 628 و 629)

شرح مرحوم مغنیه

257- إذا أملقتم فتاجروا اللّه بالصّدقة.

المعنى

من افتقر و ضاقت عليه سبل الرزق فليتصدق و لو بلقمة من قرصه على معدة خاوية، فإن الصدقة مفتاح الرزق. و تقدم الكلام عن ذلك في الحكمة 6 و 136.

و قال الشيخ محمد عبده: «هاهنا سر لا يعلم» و قد يكون السر هو مجرد التوكل على اللّه و الانقطاع اليه بصدق و إخلاص، و عدم اليأس من فضله و رحمته، و من توكل عليه كفاه.

( فی ضلال نهج البلاغه، ج 4 ص 370)

شرح شیخ عباس قمی

53- إ ذا أملقتم فتاجروا اللّه بالصّدقة. الإملاق: الفقر. قال تعالى: وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ اللَّهُ. قال بعض الشعراء في حقّ أمير المؤمنين عليه السلام يذكر فيه تصدّقه عليه السلام بقرص الخبز، و إعادة الشمس عليه عليه السلام و لقد أجاد فيما أفاد:

جاد بالقرص و الطّوى مل ء جنبيه ، و عاف الطعام و هو سغوب

فأعاد القرص المنير عليه القرص

و المقرض الكرام كسوب

( شرح حکم نهج البلاغه شیخ عباس قمی، ص 60)

شرح منهاج البراعة خویی

الثامنة و الاربعون بعد المائتين من حكمه عليه السّلام

(248) و قال عليه السّلام: إذا أملقتم فتاجروا اللَّه بالصّدقة.

اللغة

(الاملاق): الفقر يقال: أملق إملاقا إذا افتقر و احتاج- مجمع البحرين.

المعنى

قد ذكر في غير واحد من الأخبار أنّ الصدقة تقع على يد اللَّه قبل أن تصل إلى يد الفقير، و قد وعد اللَّه في كتابه بالتعويض عليها أضعافا مضاعفة و أثبته كقرض عليه فقال تعالى «11- الحديد- : «مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ».

قال الشارح المعتزلي: «و جاء في الأثر أنّ عليّا عليه السّلام عمل ليهودي في سقي نخل له في حياة رسول اللَّه صلّى اللَّه عليه و آله بمدّ من شعير، فخبزه قرصا، فلمّا همّ أن يفطر عليه أتاه سائل يستطعم فدفعه إليه فبات طاويا و تاجر اللَّه تعالى بتلك الصّدقة انتهى.

الترجمة

فرمود: چون بسيار تنگدست شديد بوسيله صدقه دادن با خدا معامله كنيد.

  • چون كه گشتى فقير و بيچاره دل بسودا سپار يكباره
  • هر چه دارى همه تصدّق كنعوض نقد از خدا بستان

( منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی) ج 21 ص328و329)

شرح لاهیجی

(291) و قال (- ع- ) اذا املقتم فتاجروا اللّه بالصّدقة يعنى گفت (- ع- ) كه هرگاه فقير گشتيد پس معامله كنيد با خدا بصدقه دادن يعنى بقدر وسع انفاق كنيد زيرا كه صدقه باعث توانگر شدنست

( شرح نهج البلاغه (لاهیجی) ص 314)

شرح ابن ابی الحدید

255: إِذَا أَمْلَقْتُمْ فَتَاجِرُوا اللَّهَ بِالصَّدَقَةِ قد تقدم القول في الصدقة- . و قالت الحكماء- أفضل العبادات الصدقة لأن نفعها يتعدى- و نفع الصلاة و الصوم لا يتعدى- . و

جاء في الأثر أن عليا ع- عمل ليهودي في سقي نخل له- في حياة رسول الله ص بمد من شعير- فخبزه قرصا فلما هم أن يفطر عليه- أتاه سائل يستطعم فدفعه إليه- و بات طاويا و تاجر الله تعالى بتلك الصدقة- فعد الناس هذه الفعلة من أعظم السخاء- و عدوها أيضا من أعظم العبادة

- . و قال بعض شعراء الشيعة يذكر إعادة الشمس عليه- و أحسن فيما قال-

جاد بالقرص و الطوى مل ء جنبيه و عاف الطعام و هو سغوب

فأعاد القرص المنير عليه القرص

و المقرض الكرام كسوب

( شرح نهج البلاغة(ابن أبي الحديد)، ج 19 ، صفحه ى 101)

شرح نهج البلاغه منظوم

[249] و قال عليه السّلام:

إذا أملقتم فتاجروا اللّه بالصّدقة

ترجمه

بهنگامى كه تهى دست شديد، با دادن صدقه با خدا بتجارت كار كنيد (كه خدا يك را ده عوض مى دهد و در روزى را بر روى او مى گشايد).

نظم

  • تهى دستى بهنگامى كه رو كردنشست از فقر بر رخساره ات گرد
  • مبادا از مردمان گوئى تملّقبراه حق بده قدرى تصدّق
  • ز دور چرخ اگر ديدى خسارتبايزد با تصدّق كن تجارت
  • بكن ايثار و سودا با خدا كندر روزى بروى خويش وا كن
  • بلا را چاره باشد جود و انفاقبزهر سختى است انفاق ترياق

( شرح نهج البلاغه منظوم، ج 10 ص 27 و 28)

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

اهمیت شعار سلاح هسته‌ای ندادن در اذهان عمومی

اهمیت شعار سلاح هسته‌ای ندادن در اذهان عمومی

در تقابل ایران با اسرائیل و آمریکا، همیشه گزینه حمله اتمی چالش‌برانگیز بوده و هست. عده‌ای می‌گویند: وقتی آمریکا و اسرائیل به عنوان دشمن اصلی ما سلاح اتمی دارند و تجربه نشان‌داده، اگر لازم شود هیچ تعارفی در استفاده از آن ندارند، پس ما هم باید سلاح اتمی داشته باشیم.
باغ خسروشاهی

باغ خسروشاهی

کی از شبهاتی که در سال‌های اخیر سبب تحریف امام در ذهن نسل جوان شده است این ادعا است که برخی می‌گویند امام در باغ‌های بزرگ و مجلل اطراف جماران زندگی می‌کردند و بااین‌وجود در رسانه‌ها به مردم یک‌خانه کوچک و ساده به‌عنوان محیط زندگی ایشان نمایش داده می‌شد
دوگانه نهضت و نظام

دوگانه نهضت و نظام

برخی دوگانه‌ها را ابتدا درک نمی‌کنیم ولی به مرور که مشغول کاری علمی می‌شویم یا طرحی عملی را به پیش می‌بریم متوجه آن می‌شویم و بعد بر سر آن دو راهی به انتخابی خاص دست می‌زنیم.
چرا ظهور حاج قاسم، خارج از نظم جمهوری اسلامی امکان تاریخی ندارد؟

چرا ظهور حاج قاسم، خارج از نظم جمهوری اسلامی امکان تاریخی ندارد؟

شهید سلیمانی بی‌شک در زمره شخصیت‌هایی است که جامعه ایرانی بشدت از وی متأثر خواهد بود. احتمالاً در طول تاریخ هیچ بدرقه‌ای به میزان تشییع پیکر او شکوهمند نبوده است.
آب و برق مجانی می‌شود!

آب و برق مجانی می‌شود!

پر بازدیدترین ها

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

راههای رسیدن به آرامش روانی از نگاه قرآن

قرآن کریم که بزرگترین معجزه پیامبراکرم(ص) است و تمام آنچه را که بشر برای هدایت نیاز داشته ودر آن آمده است، کاملترین نسخه برای آرامش روح است.
تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان ʆ) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

تعامل اعراب مسلمان و ایرانیان (6) نقش امام حسن(ع) و امام حسین(ع) در فتح ایران

این نوشتار در نقد سلسله مقالاتی است که فتح ایران توسط اعراب مسلمان را یکی از مقاطع تلخ تاریخ معرفی نموده‌اند.
چرا ظهور حاج قاسم، خارج از نظم جمهوری اسلامی امکان تاریخی ندارد؟

چرا ظهور حاج قاسم، خارج از نظم جمهوری اسلامی امکان تاریخی ندارد؟

شهید سلیمانی بی‌شک در زمره شخصیت‌هایی است که جامعه ایرانی بشدت از وی متأثر خواهد بود. احتمالاً در طول تاریخ هیچ بدرقه‌ای به میزان تشییع پیکر او شکوهمند نبوده است.
Powered by TayaCMS